Sin Bûn-bêng: Kū Tō-tek
1921.06 435 koàn p.11-12
(M. T. seng kì.)
Tang-iûⁿ ê tō-tek toā pō͘-hūn sī ēng Khóng-chú, Bēng-chú ê lûn-lí ha̍k-soat chò ki-chhó͘; ngó͘-lûn, ngó͘-siông chò sūn-sū phiau-chún. Kun-sîn ê tiong-kan ū kun-sîn ê tō-tek; pē-kiáⁿ ū pē-kiáⁿ ê tō-tek; hiaⁿ-tī, ang-bó͘, pêng-iú lóng ū it-tēng ê lûn-lí. Kî-thaⁿ kò-jîn thoân-thé siā-hoē ēng chin-chē khoán ê tō-lí kàu-hùn. Chóng kóng, jîn, gī,lé, tì, sìn chò tē it iàu-kín ê kin-pún tō-tek, lâi teh kà-sī it-poaⁿ ê bîn-chiòng. Che sī Tang-iûⁿ chāi-lâi ê tō-tek put-chí khó-chhú ê só͘-chāi.
Se-iûⁿ ū sím-mi̍h chāi-lâi ê tō-tek, bô siông-sè chai-iáⁿ. Chóng-sī Se-iûⁿ khah chē sī chong-kàu kok, ēng chong-kàu ek5a-sī chò tō-tek phiau-chún. Chhin-chhiūⁿ saⁿ-thiàⁿ, bô lūn ngó͘-lûn, thoân-thé, siā-hoē á-sī tuì kò-jîn, tāi-ke chunsâⁿ-thiàⁿ chò tō-tek. Chiàu án-ni khoàⁿ, Tang-iûⁿ ê tō-tek khah hok-cha̍p, Se-iûⁿ--ê khah kán-tan; chóng-sī kiat-kio̍k i ê lis2? saⁿ-tâng. Thiàⁿ m̄ bián hun-piat téng-kip, thiàⁿ pa̍t lâng chhin-chhiūⁿ lán ka-kī, che sī Tang-iûⁿ, Se-iûⁿ kiōng-thong ê só͘-chāi, sè-kan lâng pit-iàu ê tō-tek.
Kīn-lâi bûn-bêng ná hoat-ta̍t, kho-ha̍k ti̍t-ti̍t chìn-pō͘, tō-tek chit hong-bīn ná soe-pāi, lûn-lí jîn-tō chiām-chiām thè-pō͘, tō-tek kap bu̍t-chit bûn-bêng boē ē pêⁿ-pêⁿ hiòng siōng, tō-tek tò-thè tuī-lo̍h, gâu ê lâng chò chhut khah chē pháiⁿ tāi-chì, bûn-bêng ê chò khah ū toā-sū, gōng ê iā chiàu i ê le̍k-liōng chò m̄ tio̍h pháiⁿ só͘-kiâⁿ, in-uī náu-le̍k put-chiok chò liáu khah m̄ sêng-mi̍h. Lí khoàⁿ, tuì chhòng-chō sè-kan í-lâi, lán só͘ m̄ bat thiaⁿ-tio̍h toā chiàn-cheng ê tiong-sim-tiám sī tī Au-chiu ê bûn-bêng-kok, hiah ê bûn-bêng-kok sī sè-kài ê it-téng kok, i ê kok-bîn sī jîn-luī tiong tē it liû ê, chheng-ho͘ chò siōng-téng-jîn, toā bûn-bêng ê lâng, chò chhut phoa thian-hong iá-bân ê toā kì-lio̍k. Khó kiàn bûn-bêng kap tē-tek bô pêⁿ kiâⁿ, sī hoán pí-lē ê chèng-kù, ná bûn-bêng ê jú ok-to̍k.
Gâu ê lâng gâu thiàⁿ lâng, bûn-bêng ê lâng ū hó tek-hēng gâu kiâⁿ tō-tek, eng-kai tio̍h án-ni chiah sī ha̍p-lí. Chóng-sī hiān-kim ê sè-tāi m̄ sī án-ni,gâu lâng gâu saⁿ-tò͘, bûn-bêng-ê gausâⁿ thâi, ū lêng-le̍k thang èng-iōng kho-ha̍k, chò chhut lī-hāi thâi lâng ê ke-si. Kiông-ê ap-pek jio̍k-ê, toā-ê khi-hus7e--ê, gōng-ê tio̍h siū gâu-ê ê lêng-jio̍k,thún-ta̍h, khoàⁿ-khin, biáu-sī, chéng-chéng ê bú-bān pō-jio̍k. "Jio̍k-jio̍k kiông si̍t": Loán-jio̍k-ê ê bah tio̍h hō͘ kiông-béng ê lâng chò si̍t-bu̍t. Tuì chit kù ê hêng-iông-sû thang chai sè-kan lânge liông-sim hiú-noā, bô ēng tō-tek the saⁿ khoán-thāi, lóng sī ēng sè-le̍k the tuì-chiap. "Jio̍k-jio̍k kiông-si̍t", tú-tú sī kin-á-ji̍t jîn-luī ê chōng-hóng.
Jī-cha̍p goā nî chêng Tâi-oân ê bûn-hoà thêng-tō͘ chin kē, bîn-chiòng ê tì-sek chin chhián, kui Ji̍t-pún tè-kok koán-hat liáu-āu, chéng-tùn kok hong-bīn, kái-liông oāⁿ-sin, keng-koè 20 goā nî ê tiong-kan ū chám-jiân hoat-tián. Tâi-oân lâng tām-po̍h khah khai-hoà,bu̍t-chit-tek chit hong-bīn si̍t-chāi ut7oa chìn-pō͘, chin thang hoaⁿ-hí ê só͘-chāi. Khó-sioh cheng-sîn-kài chit hong-bīn soe-toê hú-pāi. Bô liâm-thí, bô tō-tek, pāi hong-sio̍k chin-chē téng-hō,sǹg bē-tit chīn. Sìn-si̍t ū tō-tek, pinthiân-liông ê lâng, toā-poàⁿ sí teh-behliáu lah, só͘ chhun-ê bô loā-chē. Siū bûn-bêng ê kàu-io̍k, soà bē kì-tit chāi-lâi et5o-tek. Tang-iûⁿ lâng iàu-kín ê ngó͘-lûn,ngó͘-siông, chha-put-to teh beh siau-bia̍t.
Hu-hū ê tiong-kan ū sò͘-siōng ê būn-tê; ang m̄-tihN8 bó͘,bó͘ m̄-tihN ang. Pē-kiáⁿ, bó-kiⁿ iā ū sò͘-siōng būn-tê : kè-kàu châi-sán, che sī éng pái hán-tit ū-ê, kin-á-ji̍t sī pêng-siông ê sū. Sian-siⁿ ha̍k-seng ê tiong-kan, su-tē-ê oē khiokiáu tī-teh, chóng-sī su-tē ê tō-tek long phah-bô lô-khì. Kî-û nā beh chi̍t-hāng chi̍t-hāng kí-lē lâi kóng, kóng hē-tit liáu. Lâi khoàⁿ choè-kīn siā-hoē ê kéng-hóng, siàu-liân ê lâm-lú, tāi-ke ài chò-hoé kau-poê, kóng sī bûn-bêng ê khì-khài; thong-phoe bi̍t-hoē, chū-iû kiat-hun, kóng sī tio̍h o̍h se-hoat chiah sī ha̍p sî-sè ê lâng. ài o̍h goā-phoê ê bûn-bêng, phah-hoāi siā-hoē ê tia̍t-sū, thái-thó sī bûn-bêng ?
Lī-iân ê sū-kiāⁿ, chi̍t ji̍t chi̍t ji̍t chē; su-seng-jî ê siàu-gia̍h, nî-nî ti̍t-ti̍t ke; siā-hoē ê chhàu-noā ê pîn-kù. Chiú-koán, chhiong-liâu, chuì-jîn, puiâu-kheh bô lūn sím-mi̍h só͘-chāi to chin chhiong-sēng. Hi-hoa îm-loān ê pháiⁿ hong-sio̍k, iâⁿ-koè kó͘-chá ê Só͘-to-má.
O͘-ho͘ ! Sì chheng goā nî ê Chi-ná tè-kok só͘ thoân-lâi ê hó tō-tek, khó-chhú ê hong-sio̍k, chāi Tâi-oân lân-tit pó-chûn, bô loā-kú tehbeh bô-khì lah. Chin khó-siong. Bûn-bêng ê pè-hāi,bûn-hoà ê sán-chhut-bu̍t, bô chong-kausù-sióng, bô tō-tek kám-liām, chí kiaⁿsī hoat-lu̍t chè-chhâi. Che sī hiān-chāi tiong-kip í-siōng bîn-chiòng ê sim-lí. Hiān-chāi Tâi-oân ê sin-chiá siáⁿ-khoán ? Hó-táⁿ kóng, iû-goân siū-tio̍h siā-hoē ê pháiⁿ-khoán thoân-jiám. Chong-kàu-sim léng-léng, tō-tek kám-liām hi-po̍h; kàu-hoē ê lāi-iông, kò-jîn ê pì-bi̍t, loā-ni̍h chē bē sái-tit hoat-piáu.
