Sió-toān
N̂g Bêng-tì Tiúⁿ-ló
1924.02 467 koàn p.14-15
(Tè En̂g-soân kì)
Tiúⁿ-ló sī ōng Tiúⁿ-ló ê toā kong-chú, chhut-sì tī 1886 nî 10 goe̍h 5 ji̍t. Tiúⁿ-ló ê thian-chu chin koân, sī Tâi-pak Lông-gia̍p Ha̍k-hāu ê iu-téng-seng. Chut-gia̍p āu hōng-chit tī Hêng-chhun chò siù-i, āu-lâi chò Hó͘-thâu-soaⁿ ê khu-tiúⁿ 5 nî kú. Kái-chèng āu chò pún-chng ê chō͘-ia̍h kiam chham-sū hia̍p-gī-oân. āu-lâi sî chō͘-ia̍h, chhut-lâi chò si̍t-gia̍p.
Tī 1917 nî siū siat-li̍p chò chip-sū, iā 1921 nî ko-seng chò tiúⁿ-ló.
Put-hēng tī pún-nî 5 goe̍h kan khí-pīⁿ, tī-hia táⁿ-tia̍p bô hāu, khì Ko-hiông ji̍p īn, āu-lâi khì Tâi-lâm ji̍p īⁿ. Khó-sioh bô kong-hāu, koh tńg-lâi, kàu 11 goe̍h 14 ji̍t hō͘ Chú chiap-la̍p khì hióng-siū 37 hoè. uî-lo̍h nn̄g-ê hāu-siⁿ, sì-ê cha-bó͘-kiáⁿ kap Tiúⁿ-ló-niû.
Tī 15 ji̍t hā-ngó͘ 3 tiám kú-hêng chòng-sek, hoē-chòng-chiá 300 chó-iū lâng. Kî-tiong ū pún-kūn ê Sù-bū Khò-tiúⁿ, Kéng-chhat Khò-tiúⁿ, Chng-tiúⁿ kap í-hā ê sio̍k-koaⁿ, sin-siong chin chē. Tiàu-te̍k 70 goā ki, si̍t-chāi chin sēng-hóng. Tú-hó Boán Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû tī 13 àm kàu Hêng-chhun, só͘-í chhiáⁿ i chú-lí chòng-sek, nā-sī chāi-hā iā bē kìm-tit bô kóng Tiúⁿ-ló tām-po̍h ê lâi-le̍k.
Lūn chit ê lâng, ū kuí-nā hangh ō͘ lán thang kì-liām:─
1. Hó chhin-kīn. Sui-jiân tē uī koân, iáu-kú tok-si̍t hó chhin-kīn, hō͘ it-poaⁿ ê lâng só͘ o-ló. Tuì i phoàⁿ-pīⁿ khí, goá nā chhut-mn̂g khì thàm hoē-iú, chiū ū hoē-goā ê lâng teh mn̄g, "Taⁿ Bêng-tì-hiaⁿ ê pīⁿ ū khah hó, bô?" Goá ìn kóng "Bô." Lâng chiū thó͘-khuì kóng, "Chit lâng nā sí, sī Hêng-chhun ê bô hok-khì, in-uī put-lūn sím-mi̍h lâng nā ū oh-tit ê sū, he̍k-sī koaⁿ-thiaⁿ á-sī kap lâng put-ti̍t, i nā chò ē kàu khah-siông thè in siat-hoat, á-sī thè in chhú-hô."
2. Hù-iú Kong-ek-sim. Lī Hêng-chhun bô loā-hn̄g ū chi̍t ê un-choâⁿ chin hó(choân Tâi tē-it). Khó-sioh bô ū tú-hó ê siat-pī, sé-e̍k ê kheh chin khùn-lân. Chèng-hú ū kóng beh khì hia kiàn-tiok e̍k-keng kap hiu-khè só͘, lú-koán. Tiúⁿ-ló thiaⁿ-liáu chin hoaⁿ-hí, kap i nn̄g-ê pêng-iú liâm-piⁿ kià-hù 4000 gîn chò chit-hāng ê kiàn-tiok-huì. Kîⁿ-thaⁿ hoān-nā sio̍k tī kong-ek ê sū, bô m̄ chīn-la̍t khì chò.
3. Tuì kàu-hoē. Hoē-iú nā-sī kap chèng-hú ū sím-mi̍h tāi-chì, á-sī thoân-kàu-lâng tuì pó-kah, koaⁿ-thiaⁿ ū sím-mi̍h koan-hē kā i kóng, i chiū ta̍k hāng siat-hoat kàu hó-sè, lóng m̄-bián thoân-kàu-lâng lô-sim khó͘-chiàn. iā put-chí gâu thé-thiap pang-chān thoân-kàu-ka, khoàⁿ-tio̍h chia ê hoē-iú saⁿ-lī chin hn̄g, beh khì sûn hoē-iú put-piān. Goá lâi ê sî, i mn̄g goá khoàⁿ ē hiáu khiâ chhia á bē? Goá kóng, "Taⁿ-chiah teh o̍h." Tiúⁿ-ló liâm-piⁿ khan chi̍t-tiuⁿ chhia lâi hō͘ goá ēng, sī i ka-tī kià-hù--ê. Kàu-hoē ê iân-hāng iā-sī chin chhut-la̍t, chò-thâu kiâⁿ hō͘ lâng toè. Só͘-í Tiúⁿ-ló ê sí, kham-chheng kàu-hoē sit-lo̍h chi̍t-ki ê tòng-liông. iā thoân-kàu-ka kiám chi̍t ê pang-chān lah!
4. Tiúⁿ-ló ê sìn. I phoàⁿ-pīⁿ ê sî, goá siông-siông khì thàm i, thè i kî-tó. I chiū chin hoaⁿ-hí, chóng-sī ū-sî ū tāi-chì chó͘-tòng, khah chē ji̍t bô khì, i liâm-piⁿ kiò i ê kiáⁿ lâi chhiáⁿ goá khì. Goá kàu uī, mn̄g i khoàⁿ kió goá beh tāi. I kóng, "Kuí-nā ji̍t bô kap lí kóng oē, sim-koaⁿ bô siáⁿ pêng-an, ài chhiáⁿ lí thè goá kî-tó." Kî-tó soah sim-koaⁿ chiū chám-jiân khah pêng-an. āu-lâi goá mn̄g i khoàⁿ pīⁿ chiah kú bē hó, i ê sim-koaⁿ ū pêng-an á bô? I kóng, "Bān-sū oá-khò Siōng-tè. Goá pêng-ji̍t ū tuì-tiōng sè-kan khah koè-thâu, taⁿ Thiⁿ Pē kà-sī goá, che sī eng-kai." Lóng bô ū hián-chhut oàn-hīn ê khoán. iū-koh bat kuí-nā pái toā kan-khó͘, hiám sí--khì, tng teh-beh m̄-chai lâng ê sî, chiū ti̍t-ti̍t kiò, "Chú ah! Kiù goá!" Siông-siông sī án-ni.
5. Tiúⁿ-ló ê Sí. Beh lī-kui sè-kan ê tāi-seng, kap i só͘ chhin-thiàⁿ ê lāu-pē kap sio-tī, bó͘-kiáⁿ chhin-lâng saⁿ-sî liáu-āu, kiò kóng, "Chú ah! Kiù goá! Chú ah! Kiú goá!" Siang-chhiú kia̍h koân, ba̍k-chiu pàng-kheh, an-jiân khùn-khì.
Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê sí, si̍t-chāi khah iâⁿ sí-sit, in-uī Siōng-tè beh chhit-khì i lóng-chóng ê ba̍k-sái; bô beh koh ū sí-sit, ai-siong, thiàⁿ-thàng, âu-kiò; in-uī sè-kan só͘-ū ê kan-khó͘, taⁿ í-keng koè-khì lah!
Tiúⁿ-ló beh koè-sin ê sî, ū chi̍t ê hoē-goā ê pêng-iú khiā tī i ê sin-piⁿ teh khoàⁿ i sí; khoàⁿ-liáu soà kóng i m̄-bat khoàⁿ-tio̍h chit khoán ê an-jiân koè-sì.
Goá siá chiah-ê pun chèng khoàⁿ Pò ê hiaⁿ-chè khoàⁿ, ǹg-bāng ū thang chò lán ê lī-ek, soà chhiáⁿ thè in ke-lāi kî-tó, hō͘ in toè i ê kha-pō͘ kiâⁿ, kàu sí bô pàng-sak Chú, sī sim só͘ goān.
