Kà Pe̍h-oē-jī ê Hong-hoat
1925.08 485 koàn p.9-10
(Lîm--sī An)
Tī chit chām beh chiap-soà téng-goe̍h só͘ kì--ê; chím-á beh kóng-khí kà Jī-bó ê hoat-tō͘.
Kàu-oân eng-kai tio̍h chi̍t ki iân-pit chò i ê phoāⁿ! I só͘ tio̍h chò kì-hō ê, chiū-sī ha̍k-seng só͘ tha̍k kàu hia ê só͘-chāi; nā-sī sím-mi̍h choā ê jī iáu-boē cha̍p-hūn se̍k,m̄-thang chò kì-hō. Thàn chit ê hoat-tō͘ ū nn̄g hāng ê lī-ek. Ha̍k- seng chai i tio̍h tuì tó-uī koh pī-pān, ia̍h kàu-oân nā beh koh-chài siū i ê Jī-bó, á-sī Tho̍k-pún, Si-chheh, Sèng-keng, kan-ta tio̍h khoàⁿ i lō͘-boé pái ê kì-hō chiū tuì hit choā lâi thiaⁿ i tha̍k. Tē-jī hāng ê hó: chit ê hoat-tō͘ sī kek ha̍k- seng ài kèng-cheng ê sim; sian-siⁿ nā hān i tio̍h tha̍k loā-chē, kiaⁿ-liáu khah bô ài chhut-la̍t. Lūn kàu-oân iáu ū chi̍t hāng: khah-siông goá khoàⁿ kàu-oân teh kà Pe̍h-oē-jī ê sî, in pún-sin teh sûn ha̍k-seng, bô kiò ha̍k-seng kīn-oá in. Taⁿ lán tio̍h thé-thiap gín-ná sèng; gín- ná chin ài ūn-tōng, m̄-thang kiò i tiām- tiām chē siuⁿ-kú, in-uī ē siān, soà pìⁿ- chò bô tì-ì ê ha̍k-seng. Khah hó, kàu- oân tio̍h chē; nā ē thang siat-hoat chē tī tuì-bīn sī siāng-hó, ia̍h kiò ha̍k-seng chi̍t-ê chi̍t-ê lâi khiā tī i ê sin-piⁿ hō͘ i siū. án-ni, gín-ná ē khah oa̍h-tāng, kàu-oân khah bē siān, koh-khah ū ki- hoē thang khoàⁿ ha̍k-seng lóng ū teh chhut-la̍t á bô. Ū kuí-nā keng ê Chú- ji̍t-o̍h tio̍h ēng pài-tn̂g-thiaⁿ ê the-í lâi kà; án-ni-seⁿ khah huì-khì, in-uī kàu- oân bē-tit-thang chē tī ha̍k-seng ê tuì- bīn. Nā-sī án-ni, chhiáⁿ kàu-oân hō͘ ha̍k- seng chē chi̍t choā, ia̍h i tú-tú chē tī tē-jī choā, tī in ê āu-bīn, iû-goân koán khah ē-tio̍h, ia̍h kiò in chi̍t-ê chi̍t-ê lâi khiā tī i ê sin-piⁿ. Nā ha̍k-seng chi̍t-tè í-liâu chē bē-lo̍h, nn̄g saⁿ ê thang kap kàu-oân chē tī hit ê tē jī choā. Lūn kàu-oân kóng kò͘-sū ê sî, i iàu-kín tio̍h khiā, ēng oa̍h-tāng ê khoán lâi hêng-iông hit ê kò͘-sū.
Lūn kà jī-bó ê hong-hoat, chiàu goá bat khoàⁿ, khah-chē lâng iáu sī toè kū- khoán lâi kà; án-ne-seⁿ chám-jiân khah uî-lân, koh sī khah bô chiàu kàu-siū- hoat ê lí. Hiān-sî Jī-bó ê tē-jī bīn sī chò tē-it bīn ê tuì-bīn, nā-sī hian-khui liâm-piⁿ ē tuì thâu chi̍t-bīn lâi jīn tē-jī bīn ê jī. Chhiáⁿ kàu-oân m̄-thang tāi- seng chò chi̍t-ē kà tē-it bīn, b ch chh, a ah aⁿ, e, i, o, u, hiah ê choā. Khah hó, kà b ch chh hit choā liáu, chiū liâm-piⁿ jīn tē-jī bīn ê it chām, m, p, ch, b. Kà b ch chh ê sî, ha̍k-seng tio̍h ēng ka-tī ê chéng-thâu-á lâi kí, chóng-sī kàu-oân m̄- thang hō͘ i ēng chéng-thâu-á lâi khàm- jī. I nā ē-hiáu tha̍k b ch chh lo̍h--lâi, kiò i tha̍k khí--khì; ts th t, ûn-ûn. Nā- sī siūⁿ-bē-chhut, iàu-kín m̄-thang ti̍t- chiap liām hō͘ i toè, án-ne oh chìn-pō͘, in-uī i kan-ta beh toè lí ê siaⁿ lâi bóng- liām. Tio̍h kiò i pún-sin tuì b ch chh tha̍k--lo̍h-lâi, kàu i só͘ bē kì-tit ê jī; án- ne-seⁿ ka-tī chhoē-tio̍h, khah ē kì-tit. B ch chh ê choā tha̍k lo̍h--lâi, tha̍k khí-- khì, lóng se̍k, tio̍h ēng iân-pit chò kì-hō, ia̍h kiò i tha̍k tuì-bīn ê tē-it chām. Chit chām ū nn̄g choā, ta̍k choā tio̍h tha̍k koè khì tha̍k koè-lâi. Nā bē kì-tit sím- mi̍h jī, ha̍k-seng pún-sin tio̍h chhoē tī thâu-bīn ê it choā, tuì b ch chh tha̍k-- lo̍h-lâi kàu chhoē--tio̍h. Á-sī kàu-oân thang pò i khoàⁿ, kiám-chhái ha̍k-seng liâm-piⁿ ē jīn-tit.
Kî-û ê Jī-bó lóng tio̍h chiàu chit ê lí- khì lâi kà. Tē-jī choā, a ah aⁿ, kà-liáu, chiū jīn tē-jī chām ê jī, ap, au, at; tē- saⁿ choā, e eh eⁿ, kà-liáu, tio̍h jīn tē-saⁿ chām, eng, eh, eⁿ; ûn-ûn. Ta̍k choā iû- goân tha̍k lo̍h-lâi tha̍k khí-khì; á-sī tha̍k koè-khì tha̍k koè-lâi. Tha̍k se̍k ê uī, ta̍k pái tio̍h chò kì-hō.
Teh kà im ê chām, hō͘ ha̍k-seng ēng chéng-thâu-á lâi liām 1,2,3,4,5,6,7,8. āu-lâi liām a á à ah â á ā a̍h. Ū-sî goá bat siá 2,3,5,7,8 tī Jī-bó ê téng- bīn, pang-chān ha̍k-seng kì-tit im. Mái, bān, pò, hit choā tek-khak m̄-thang kan-ta liām; ta̍k kù-oē tio̍h jīn-jī, ho͘- im, chhin-chhiūⁿ, "m ai, mai; nn̄g im, mái mái;" "b an, ban; chhit im, ban bán bàn bat bân bán bān." Chiah ê choā ia̍h thang tha̍k koè-lâi.
Ū-sî kàu-oân tú-tio̍h ha̍k-seng ē-hiáu jīn-jī, chóng-sī lóng bē-hiáu tàu-im! Chhin-chhiūⁿ teh tha̍k tē-jī chām ê sî, i ài kóng, "b a, la," á-sī "b an, han" Chit hō ha̍k-seng lán tio̍h kiò i seng liām jī-boé, chiah khah ē-hiáu tàu-im. Chhin- chhiūⁿ, "a, b a, ba;" "an, b an, bān;" "ak, b ak, bak."
Jī-bó tha̍k-liáu, ha̍k-seng tio̍h tha̍k Pe̍h-oē-jī Tho̍k-pún lâi chiap-soà. Chit pún put-chí ha̍h-ēng, koh nā-sī chù- bûn 50 pún, kè-chîⁿ kan-ta peh-kak gîn. Tī chit pún ū Chú ê Kî-tó-bûn, Cha̍p- tiâu-kài, í-ki̍p pa̍t-hāng. Ha̍k-seng teh tha̍k Tho̍k-pún ê sî, iáu tio̍h tuì Jī-bó lâi jīn-jī; nā-sī jī ài bē kì-tit, khah hó koh chi̍t pái un-si̍p Jī-bó ê thâu-chi̍t bīn. Koh chhiáⁿ lia̍t-uī kàu-oân iû- goân ēng tú-á só͘ pâi-lia̍t ê hoat-tō͘ lâi kà Tho̍k-pún. iàu-kín tio̍h hō͘ ha̍k- seng ka-tī jīn-jī, ho͘-im; koh Tho̍k-pún tē-jī bīn ê choā tio̍h tha̍k lo̍h--lâi, tha̍k khí--khì. Kán-kán lâi kóng kàu-siū-hoat chi̍t hāng iàu-kín ê lí, chiū-sī tio̍h hō͘ ha̍k-seng ka-tī chhut-la̍t.
Jī-bó, tho̍k-pún, lóng tha̍k se̍k laiú-āu, ha̍k-seng beh tha̍k Sèng-keng chiám-jiân khah khoài. Hō͘ i tha̍k saⁿ-cha̍p siú, chiū hó; chhut chāi kàu-oân thiah tó chi̍t-chām; saⁿ-cha̍p kàu la̍k-cha̍p siú; iā-sī chhit-cha̍p kàu chi̍t-pah; chi̍t-pah saⁿ-cha̍p kàu chi̍t-pah la̍k-cha̍p; ûn-ûn. Saⁿ-kap chē ê ha̍k-seng m̄-thang tha̍k siong-siāng ê si. Koh chhiáⁿ kàu-oân iû-goân kan-ta tī tha̍k se̍k ê uī choè kì-hō. Si saⁿ-cha̍p siú liáu, hō͘ i tha̍k Iok-hān Hok-im-toān, kap Sù-tô͘ hēng-toān. Khéng chi̍t, nn̄g pún choè kàu-kho-su ê lí-khì, tī téng-ge̍h goá í-keng kóng-liáu. Nā sī ha̍k-seng chin gâu chìn-pō͘, teh siū i ê si iah-sī Sèng-keng ê sî, kàu-oân tio̍h tuì i só͘ pī-pān ê, lâi thiah hō͘ i tha̍k lán thiaⁿ, chiū hó; kiaⁿ-liáu nā lóng thiaⁿ, siū pa̍t-ê ha̍k-seng bē-hiáu. Ū-sî goá nā khoàⁿ bó͘ ha̍k-seng put-chí gâu chìn-pō͘, goá bat chún i làng chi̍t, nn̄g chiuⁿ, án-ni-siⁿ hō͘ i koh-khah kín tuì ī-pī-kho chhut-gia̍p, ji̍p Sèng-keng-kho; chóng-sī khah han-bān ê, bē kham-tit làng chiuⁿ.
Toā ǹg-bāng tuì só͘ kì kuí-kù hō͘ lia̍t- uī kàu-oân thang tit-tio̍h tām-po̍h-á ê kàu-siū-hoat, lâi saⁿ pang-chān tī lín só͘ chò iàu-kín ê kang-tiâⁿ. Goá kap lín put-chí tông-chêng. Goān lín tāi-ke tit-tio̍h Siōng-tè ê toā si-un.
