Lūn Hū-jîn chiong-lâi ê Sú-bēng
1927.09 510 koàn p.10-11
(Chiap 8 goe̍h tē 6 bīn)
(Tân Khêng-ku)
Taⁿ lâi lūn tām-po̍h Tang-iûⁿ ê hū-jîn-lâng ê chōng-hóng. Sui-jiân sī ìn-tō͘, tī kó͘-chá lú-chú sī choè ka-têng tiong ê lú-ông, chīn ū koân, chin chū-iû, kap lâm-chú lóng pîⁿ-pîⁿ, koh lú-chú ê kàu-io̍k ia̍h chin tì-ì. Nā khoàⁿ hit pún chū-chi̍p chhut-miâ ê lú-ông, á-sī gâu ê lú-sū só͘ teh chhiùⁿ ê koa-chi̍p ‘Veda' chiū chai-iáⁿ. Sui-sī án-ni, lú-chú ê toē-uī kàu āu-lâi chiām-chiām kē, koh uī-tio̍h hō͘ Pho-lô-bûn kàu ê cheng-lû ê choan-chè ap-pek, tì-kàu hū-lú ê chū-iû kap koân-lī chiām-chiām bô--khì, kàu āu-lâi chiâu-chn̂g pìⁿ-choè lâm-chú ê lô͘-lē. Nā khoàⁿ hit pún ‘Maun' Sèng-tián chiū chai-iáⁿ, ū kì-chài chin-choē khoàⁿ-khin lú-chú ê sū tī-teh.
Koh tī Pho-su-kok uī-tio̍h siū Hoê-hoê-kàu kui-chek ê sok-pa̍k, hiān-sî iû-goân lūn lú-chú lóng bô chi̍t-su̍t-á ê koân-lī, koh chi̍t-sì-lâng i choa̍t-tuì boē-tit-thang tī siā-hoē tiong lâi oa̍h-tāng.
Tī Tiong-kok tuì chá-chá chiū ū hit khoán "Sam-chiông chhit-khì" ê kà-sī, koh chhin-chhiūⁿ kóng, "Lú-chú bô kong-sū." Lūn Tiong-kok bûn-bêng ê iàu-sò͘ ê tiong-ng, Jû-kàu sī chiàm toā pō͘-hūn. Só͘-í nā beh lūn Tiong-kok hū-lú būn-toê ê sū, tek-khak tio̍h tuì Sù-sú Ngó͘-keng lâi the̍h châi-liāu. Chóng-sī lūn Jû-kàu ê lú-sèng-koan í-chêng goá bat chhut chi̍t pái lah, só͘-í chêng só͘ ū kóng--ê, tī-chia bô ài koh kóng. Taⁿ tī-chia kan-ta ài ke-thiⁿ tām-po̍h chá-chêng bô kóng ê só͘-chāi, chiū-sī tī Lūn-gú lāi-bīn ū kóng, "Chú uī Kong-iá Tiông khó chhè--iá, sui chāi luî-siat chi tiong, hui kî choē--iá, í kî chú chhè--chi." Koh tī pa̍t-uī ū kóng, "Chú uī Lâm-iông pang iú-tō put-hoè, pang bû-tō bián ū hêng-lio̍k, í kî heng chi chú chhè--chi." Tuì án-ni thang khoàⁿ chhut Tiong-kok ê sèng-hiân lia̍h lú-chú choè lé-mi̍h, á-sī chióng-lē phín ê chèng-kù.
ia̍h lūn lâm-lú kan ê lé-gî chok-hoat tēng chin siông-sè. Taⁿ tuì giân-gú-siōng, tī Lé-kì ū kì, kóng, "Ta-po͘-lâng bô kóng chhù-lāi sū, cha-bó͘ lâng bô kóng goā-bīn tāi;" koh, "Goā-kháu ê sū bô ji̍p kàu hō͘-tēng lāi, ia̍h lāi-bīn ê sū bô thoân-chhut kàu hō͘-tēng goā." Koh tuì siā-kau siōng kà-sī kóng, "Lâm-lú nā m̄-sī keng-kè beh tiāⁿ-tio̍h, m̄-thang saⁿ-kap chai-miâ, m̄-thang siū sàng mi̍h, koh ia̍h m̄-thang saⁿ kau-poê." "Kiâⁿ-lō͘ ê sî lâm-chú tuì chiàⁿ-pêng, lú-chú tuì tò-pêng; chhia chiah tuì tiong-ng."
Koh lūn tī ka-têng tiong ê kà-sī kóng, "Lāi-bīn kap goā-kháu m̄-thang siāng kó͘-chíⁿ, m̄-thang saⁿ-kap soé e̍k-tháng, bô saⁿ thong-óng pâng-keng, koh saⁿ, bô saⁿ-kap ēng, koh lâm-chú ji̍p lāi-bīn m̄-thang kí. àm-sî ji̍p--lâi tio̍h kia̍h hé, nā bô hé chiū m̄-thang; ia̍h lú-chú chhut-mn̂g tek-khak tio̍h jia-bīn; àm-sî kiâⁿ-lō͘ ê sî iû-goân tio̍h kia̍h-hé, nā bô chiū m̄-thang.
Koh lūn tuì chhin-chhek ê kà-sī kóng, "Bô-lūn sī ka-kī ê toā-chí á-sī sió-bē, nā í-keng kè-liáu koh tò-tńg lâi thit-thô ê sî, sui-sī hiaⁿ-tī ia̍h m̄-thang saⁿ-kap chē, ia̍h m̄-thang saⁿ-kap chia̍h-pn̄g." "Koh sió-chek sí ê sî, hiaⁿ-só m̄-thang oá-tio̍h i ê sin-si; sió-chek tuì hiaⁿ-só ê sin-si ia̍h sī án-ni."
Lūn Tiong-kok kó͘-lâi tuì chit ê lâm-lú ê kà-sī sī chin-giâm, chóng-sī goá m̄-sī kóng chit khoán kà-sī lóng m̄-hó, put-kò hō͘ lán thang siūⁿ, lūn chit khoán ê kà-sī, thang kóng sī chhin-chhiūⁿ hoat-lu̍t chi̍t-poaⁿ-iūⁿ, lóng bô chi̍t-su̍t-á ê thiàⁿ-chêng. Sui-sī ka-kī ê chì-chhin ê chí-bē, á-sī ka-cho̍k-tiong ê chhin-lâng ia̍h tio̍h kap it-poaⁿ ê goā-lâng ēng siāng-khoán ê khoán-thāi-hoat. Lūn Jû-kàu ê kà-sī si̍t-chāi ū choē-choē hāng hō͘ lâng thang chim-chiok siūⁿ ê só͘-chāi tī-teh. Só͘-í lūn Tiong-kok ê hū-lú tuì cheng-sîn ê hoat-ta̍t kap kàu-hoà lóng bô chìn-pō͘, kan-ta sī ióng-sêng chiâu-chn̂g ê ho̍k-chiông.
Chóng-sī tuì Tiong-kok tē-it kek-bēng ê sî khí, chiū ū hoat-chhut hit khoán. "Lú-koân khóng-tiong ê ūn-tōng." Koh tī 1919 nî, tī Tiong-hoa Bîn-kok 8 nî, chiū hoat-chhut "Lú-chú ê chham-chèng-koân;" kàu 1921 nî-bé tī ô͘-lâm-séng ê hiàn-hoat ū bêng-bêng kì-chài sêng-jīn lú-chú ū chham-chèng ê koân-lī, koh bô joā-kú tī Séng-gī-hoē chiū ū soán-chhut lú-chú ê gī-oân. Tī 1923 nî 1 ge̍h 1 ji̍t tī Tiong-hoa Bîn-kok-tóng ê soan-giân tiong ū bêng-bêng kì "Lâm-lú pêng-téng" ê kò-tiâu tī-teh. Chhin-chhiūⁿ án-ni, hiān-sî tī Tiong-kok, lūn lú-chú ê koân-lī kap chū-kak chham kó͘-tāi lâi saⁿ-pí ū thian-ian ê cheng-chha.
