Hiān-tāi ê Ki-tok Kàu-hoē kap Si̍t-chián Tō-tek ê Sú-bēng
Chiu Thian-lâi
1928.01.01 514 Koàn p.8-9
Ki-tok-kàu sī thiàⁿ ê chong-kàu, iā sī si̍t-hêng ê chong-kàu. Nā bô Ki-tok, chū-jiân Ki-tok-kàu sī bô chûn-chāi: sio-siāng án-ni, nā bô Ki-tok ê cheng-sîn, chiū Ki-tok-kàu sī boē chûn-sio̍k.Kàu-hoē sī Ki-tok kiàn-sia̍t--ê, sī Siōng-tè Kok ê tiong-sim.
Ū lâng kóng, Iâ-so͘ ê kà-sī kap sù-tô͘ hit ê, choân-jiân bô siāng-khoán; chóng-sī chit-ê koat-toàn m̄-sī pàng-sak Siōng-tè Kok ê koan-liām: in-uī in sī soan-thoân Siōng-tè Kok ê tiong-sim, Ki-tok kap Si̍p-jī-kè; só͘-í chiong Siōng-tè Kok oāⁿ chò hit ê kiàn-siat-chiá, chiū-sī Ki-tok kap I ê Si̍p-jī-kè nā-tiāⁿ. iū-koh Sù-tô͘ ê phoe ū chiong 'Siōng-tè Kok' chit kù, oāⁿ-chò 'Kàu-hoē.' 'Siōng-tè Kok'chit kù, Pó-lô ê phoe-sìn ū kì 10 goā pái, kî-thaⁿ pa̍t-uī lóng sī chin-chió: chóng-sī 'Kàu-hoē' chit kù, Sù-tô͘ Hēng-toān í-hā ū kì 100 pái í-siōng, kan-ta Pó-lô ê phoe-sìn iā ū kì 60, 70 pái. Tī Ko-lô-se kap Í-hut-só͘ ū kóng Kàu-hoē sī bī-lâi ê lí-sióng thoân-thé, Ki-tok ê Sîn só͘ chhiong-moá ê thé; ú-tiū chū-chi̍p ha̍p-chò-hoé tiong-sim ê ì-sù: kap Siōng-tè Kok chha-put-to siāng ì-gī. iū-koh tī pa̍t-uī ê phoe-sìn ū chiong Kàu-hoē khoàⁿ chò beh oân-chiâⁿ Siōng-tè Kok ê tē-chiūⁿ ê ki-koan. Chóng-kóng tī phoe-sìn ê tiong-kan 'Kàu-hoē' chit kù sī kap Siōng-tè Kokchiàm siāng tē-uī; Kàu-hoē sī Siōng-tè Kok ê kū-thé hoà--ê ê ì-sù (attained tangible results). Chóng-sī cháiⁿ-iūⁿ bô kóng "Siōng-tè Kok,' kóng 'Kàu-hoē,' sī siáⁿ in-toaⁿ? phah-sǹg sī kóng án-ni khah khoài liáu-kái; ia̍h kiám-chhái kiaⁿ-liáu hō͘ Lô-má Tè-kok khoàⁿ-chò guî-hiám su-siúⁿ lâi siū khún-tio̍k.
Taⁿ í-siōng só͘ kóng thang chai Siōng-tè Kok ê kū-thé-hoà--ê, chiū-sī Kàu-hoē. Chóng-sī tàu-tí m̄-chai hiān-tāi ê Ki-tok Kàu-hoē, chit ê thoân-thé-tek ê lí-sióng ū kàu-gia̍h thang khoàⁿ-chò oân-choân tit-tio̍h hit ê kè-ta̍t á-bô? Nā chiàu chèng-ti̍t Kàu-hoē ê hiān-chāi ê lâng, si̍t-chāi káⁿ, bô lâng ū hit khoán ê ióng-khì thang kóng hiān-chāi ê Kàu-hoē chiū-sī Siōng-tè ê Kok. In-uī Siōng-tè Kok ê loē-iông, sī chiong Ki-tok chò Tiong-sim; koh tuì sìn-gióng lâi kap I ū ti̍t-chiap ê koan-hē, chiah ē keng-giām ê; sī têng-thâu-seⁿ, chiâⁿ-chò chheng-khì, oân-choân ê Ki-tok sìn-chiá lâi chiâⁿ--ê. Tuì Siōng-tè ê pêng-hô chhut-lâi ê sim-lāi ê toā pêng-hô; tuì Ki-tok ê kám-hoà, phín-sèng ê piàn-hoà; tuì kî-tó, lâi thé-giām ê khuì-la̍t; si̍t-chāi lóng bô giâu-gî. Chit ê sī bô-lūn sím-mi̍h lâng, tuì sìn Iâ-so͘, chiū lóng-chóng ē keng-giām ê pêng-siông sū, m̄-sī sím-mi̍h oh-tit. Chóng-sī bô lūn tī sím-mi̍h kàu-hoē beh lâi chèng-bêng chit khoán thé-giām ê chin-chiàⁿ Ki-tok-tô͘ sī chin-chió. Cháiⁿ-iūⁿ chió? chiū-sī só͘ kóng Ki-tok sìn-chiá bô tek-khak lóng têng-thâu-seⁿ, sio̍k tī Siōng-tè Kok ê lâng. Iú-bêng bû-si̍t ê sìn-chiá chám-jiân chē.
Chóng-sī Siōng-tè Kok ê si̍t-hiān koat-toàn m̄-sī khong-sióng; in-uī sī put-chí oán-tāi ê sū-gia̍p, só͘-í keng-koè nn̄g-chheng nî, iáu-kú boē oân-chiâⁿ.Chóng-sī Iâ-so͘ tuì khí-thâu í-keng khoàⁿ-phoà, nā tuì I ê kàu-hùn chiū thang chāi. Siōng-tè Kok m̄-sī chhin-chhiūⁿ Hoê-hoê-kàu, ēng bú-le̍k lâi kiàn-siat, sī chhin-chhiūⁿ lông-hu teh iā-chéng, chū-jiân hoat-seⁿ; tī hó ê chhân chiū-sī tú-hó ê sim lāi kiat koé-chí; iū-koh chhin-chhiūⁿ be̍h kap phē-á chham-chhap ê khoán, Siōng-tè Kok hoat-tián ê tiong-tô͘ ū īⁿ-toan siâ-soat, ū ké-hó ê lâng. Phē-á chiū kiat phē-á-chí, tio̍h siau-bia̍t; chin ê be̍h kiat hó ê chí, siu-ji̍p Siōng-tè Kok ê chhek-chhng. Chiàu Iâ-so͘ só͘ kóng, nn̄g-chheng nî kan ū bû-sò͘ ê īⁿ-toan, siâ-soat; ū chhut Tiong-sè ê Hoat-ông, chhut chin-chē phē-á lóng-chóng kiat phē-á ê chéng-chí, kiat-lo̍h hoé sio-bia̍t. Kàu-hoē kái-kek koh kái-kek, ho̍k-heng koh ho̍k-heng; ún-khǹg chē-chē chin-lí kap koé-chí, chiām-chiām ū hong-hù ê loē-iông kàu tī kin-á-ji̍t.
Koh-khah sim-sek ê, chiū-sī Siōng-tè Kok chhin-chhiūⁿ koà-chhài-chí, chhin-chhiūⁿ kàⁿ-bó hē mī-hún lâi, hit ê su-siúⁿ tī siā-hoē ê tiong-kan kám-hoà, hō͘ siā-hoē ê su-siúⁿ chiām-chiām hoat-ta̍t, chìn-pō͘; chióng-chióng ê siā-hoē sū-gia̍p tit-tio̍h khuì-la̍t, ia̍h khah ū kè-ta̍t. Chióng-chióng ê bûn-gē (literature), keng-chè (economy), kho-ha̍k (science), ūn-tōng (movement); nā ū kè-ta̍t ê, lóng-chóng hō i ū sin cheng-sîn, ē thang oân-chiâⁿ hit ê sú-bēng; chit-ê chiū-sī Iâ-so͘ ê cheng-sîn. Koh Siōng-tè Kok ē hō͘ jîn-seng tit-tio̍h oân-choân ê tiau-hô kap thóng-it; ē hō͘ thoân-thé-tek ê cheng-sîn tit-tio̍h kiān-choân ê hoat-ta̍t.
Kò-jîn ū lī-kí-sim, thoân-thé iā sī ū thoân-thé-tek ê lī-kí-sim; ka-cho̍k, ha̍k-hāu, gîn-hâng, hoē-siā lóng-chóng sī án-ni. Só͘-í Iâ-so͘ ê cheng-sîn, sī kó͘-chhui thoân-thé-tek ê cheng-sîn; iā ē sì-chiàⁿ chí-tō hit ê cheng-sîn. Só͘-í Iâ-so͘ kóng, "Tāi-seng kiû Siōng-tè ê Kok kap I ê Gī......" Chit ê sī hō͘ thoân-thé-tek ê cheng-sîn kiān-choân hoat-ta̍t î-it ê lō͘.
(Boē-oân)