Jî-tông Tiong-sim ê Ki-tok-kàu
Tân Chheng-tiong
1928.06.01 519 Koàn (KOÀ-CHHÀI-CHÍ TĒ 28 Hō) p.15-16
Tē 7 Chiuⁿ
(Chiap chêng-ge̍h tē 20 bīn)
Nî-nî chhut-sì lâi sè-kan. Sì-pah-bān ê Gîn-ná beh cháiⁿ-iūⁿ?
Ta̍k-nî tī chit ê sè-kan ū sì-pah-bān ê gín-ná chhut-sì, chit ê sū-si̍t, chin bīn-bo̍k lâi siūⁿ ê lâng m̄-chai ū kuí-ê? Koh-chài chiah ê sì-pah-bān ê gín-ná, tuì tī pē-bú ê put chù-ì, í-ki̍p siā-hoē put-sī ê in-toaⁿ, tì-kàu kuì-tiōng ê sin-thé lâi kui tī o͘-iú, chit khoán khó-lîn ê sū, m̄-chai ū kuí-ê teh siūⁿ, che sī siā-hoē ê toā būn-toê?
Kin-ná-ji̍t ê siā-hoē, bô koán tī chit sè-kan beh ū kuí-ê gín-ná lâi chhut-sì, koh in ê ūn-bēng beh cháiⁿ-iūⁿ, chhim-lū chit khoán ê sū ê lâng sī chin-chió. Tī chit ê siā-hoē tiong bô ū pí gín-ná khah loán-jio̍k--ê; bô ū pí gín-ná khah tio̍h siū pang-chān--ê; koh-chài bô ū pí gín-ná khah ū chiong-lâi--ê. Si̍t-chāi gín-ná sī kok-ka ê pó-poè. Chóng-sī kin-ná-ji̍t ê siā-hoē bián kóng, chiū Ki-tok Kàu-hoē, to khoàⁿ toā-lâng khah tāng tī gín-ná, che sī sū-si̍t. Kin-ná-ji̍t ê siā-hoē sī toā-lâng pún-uī, m̄-sī gín-ná. Kan-ta kiù chè toā-lâng, bô sioh kim-chîⁿ, bô sioh sim-lô. Sè-kài tāi chiàn-cheng tiong, tī Au-bí chhut-sì ê gín-ná, chiàu thiaⁿ kóng kiám m̄-sī chin sîn-keng-chit, chin oh chè-gū mah?
Koh-chài Tang-kiaⁿ toā chín-chai ê sî chhut-sì ê gín-ná, kiám m̄-sī tú-tio̍h saⁿ-tâng ê ūn-bēng mah? Tuì tī chiah ê gín-ná lán ū khui sím-mi̍h kiù-chè ê lō͘ bô? Tang-kiaⁿ-chhī ê tong-kio̍k-chiá kiám m̄-sī ū tâu-chhut káu-cha̍p-bān ê toā kim, uī-tio̍h beh kiù-chè, tī chín-chai ê sî tú-tio̍h phoàⁿ-siùⁿ khó-lîn ê lâng, lâi siat sán-gia̍p-só͘ mah? Lūn kiù chit khoán ê lâng in chin toā chhut-la̍t. Sit-lo̍h kha-chhiú ê toā-lâng kap tī chín-chai ê sî siū-tio̍h oh-tit hó ê kám-hoà, ū toā bī-lâi ê gín-ná; in ê khin-tāng m̄-chai cháiⁿ-iūⁿ? Tuì tī chiah ê gín-ná bô khui sím-mi̍h kiù-sè ê hong-hoat, sī cháiⁿ-iūⁿ? Kiù-kèng, chiū-sī kin-á-ji̍t ê siā-hoē bô ba̍k-chiu thang khoàⁿ gín-ná ê in-toaⁿ lah! Kin-á-ji̍t ê Ki-tok Kàu-hoē, uī-tio̍h toā-lâng siat Thoân-tō-kio̍k, －thoân-tō! thoân!－kan-ta chù-ba̍k tī toā-lâng lâi phah-piàⁿ; nā-sī uī-tio̍h gín-ná, m̄-chai ū huì-liáu loā-choē-chîⁿ?
Chêng-nî goá bat uī-tio̍h Ji̍t-iāu ha̍k-hāu sū-gia̍p ê sū khì Kiú-chiu káng-ián. Hit-tia̍p ū bó͘ phài ê Soan-kàu-su kóng, nā-sī thoân-tō tī toā-lâng, goán chiū ū chîⁿ, nā-sī gín-ná goán bô. Si̍t-chāi tuì Ki-tok chin boē tit-kè! Koh-chài nā tha̍k Chong-kàu ê cha̍p-chì á-sī Chong-kàu ê sin-bûn, khah-siông khoàⁿ-kìⁿ,－bó͘ kàu-hoē ū kuí-lâng chū-hoē, kan-ta chù-ba̍k tī toā-lâng ê sò͘, nā-sī chū-chi̍p tī pài-tn̂g ê gín-ná, oán-jiân khoàⁿ in ná bô lêng-hûn ê khoán; si̍t-chāi chin boē choè-tit. Khoàⁿ-khin gín-ná, kan-ta ēng toā-lâng choè siat-li̍p kàu-hoē ê iàu-sò͘, nā án-ni siūⁿ, si̍t-chāi sī gōng ê chīn-thâu.
Ū chi̍t ê ha̍k-chiá teh kóng, sim-lāi lóng bô ū sim-mi̍h táⁿ-sǹg, kan-ta kiû kóng, "Goān lí ê kok lîm-kàu," sī ké-hó--ê, nā bô, chiū-sī gōng-lâng. Nā mn̄g, tio̍h ēng sím-mi̍h hong-hoat lâi thoân-tō, chiū Siōng-tè ê kok oē chhut-hiān tī chit ê toē-chiūⁿ ah? Sìn-chiá tek-khak beh khui-chhuì kóng, tio̍h kiû Gō͘-sûn-choeh ê ji̍t. Siat-sú Gō͘-sûn-choeh ê ji̍t nā lâi, ta̍k ji̍t ū saⁿ-chheng lâng tit-tio̍h kiù, chiū tio̍h chi̍t-chheng saⁿ-pah chhit-cha̍p nî kú chiah oē thang kiù choân toē-chiūⁿ ê lâng. Sui-bóng sī án-ni, iáu-kú tī chit ê chi̍t-chheng saⁿ-pah chhit-cha̍p nî ê tiong-kan, sè-kài ê jîn-kháu oē ke-thiⁿ ka-pē. Só͘-í siat-sú Gō͘-sûn-choeh ê ji̍t ta̍k-ji̍t kàu, nā-sī ēng toā-lâng pún-uī ê thoân-tō, keng-kè chi̍t bān nî, Siōng-tè ê kok iā-sī boē kàu ê lí-khì.
Benjamin Kidd ū kóng, "Chiong gín-ná hō͘ goá, goá tī chi̍t sè-kí ê tiong-kan teh-beh chhòng-chō sin ê thiⁿ-toē kap sin ê sim-koaⁿ." Nā m̄-sī chù-ba̍k tī gín-ná, ēng gín-ná choè pún-uī, beh thái-oē khoàⁿ-kìⁿ Sîn-kok ê chhut-hiān ah!
Chêng-nî ū chi̍t ê hê-siūⁿ lâi chham-koan goá ê kàu-hoē ê Chú-ji̍t-o̍h, tio̍h chi̍t-kiaⁿ, chin-bīn-bo̍k, thó͘-khuì kóng, "Ki-tok-kàu, nā-sī ēng gín-ná choè pún-uī, tuì-tiōng gín-ná kàu án-ni; goán ê Hu̍t-kàu chhám lah!" Ki-tok-kàu nā kan-ta thoân-tō tī toā-lâng ê sî-chūn, Hu̍t-kàu ê lâng boē kám-tio̍h sím-mi̍h ê khó͘-thàng. Chóng-sī Ki-tok-tô͘ nā chù-ba̍k tī muí-nî só͘ chhut-sì sì-pah-bān ê gín-ná, lâi pó-hō͘ in, lâi kà-sī in, lâi chhim-chhim chù-ì in ê chiân-tô͘, lâi thoè in kî tó, ēng in choè ki-chhó͘, lâi kiàn-siat Sîn-kok ê sî, Ki-tok-kàu teh-beh tit-tio̍h toā sèng-lī. Ki-tok ê tù-gán-tiám si̍t-chāi sī tī chit sì-pah-bān ê gín-ná.
