Sat-bûn Chè-chō-hoat

1928.12  525 koàn  p.20

Tiuⁿ Ki-choân

(Chiap 11 ge̍h tē 20 bīn)

2. Kiⁿ (alkali = アルカリ) Chit hāng iā thang hun choè A, B, nn̄g khoán.

A. Kho-sèng Ka-lí. Nā ēng kho-sèng ka-lí só͘ choè ê sat-bûn, khah choē chuí hūn, só͘-í khah nńg; ū lâng kiò chit khoán choè nńg sat-bûn (soft soap), á-sī kiò-choè ka-lí sat-bûn. Chit khoán sat-bûn khah khoài iûⁿ, iā iû-lī a-lú ka-lí (游離アルカリ) khah choē, só͘-í i ê sèng-chit khah kiông, oē chhì-khek phê-hu. Só͘-í chit khoán ê sat-bûn sī teh hō͘ lâng soé saⁿ ēng, á-sī chè-iû kang-tiûⁿ ēng--ê.

B. Kho-sèng So͘-táⁿ. Nā ēng kho-sèng so͘-táⁿ lâi choè ê sat-bûn, khah ta, khah tēng, só͘-í ū lâng kiò i choè tēng sat-bûn (hard soap). Chit ê sat-bûn sèng-chit bô hiah kiông, iā khah tēng, iā kā i ēng bô͘ kā i ìn, khah oē suí, só͘-í it-poaⁿ hoà-chng sat-bûn sī ēng chit khoán ê goân-liāu.

Iû ê chéng-luī khiok bô it-tēng tek-khak tio̍h ēng sím-mi̍h iû chiah oē ēng-tit; chiàu hit ê toē-hng khoàⁿ chhut sím-mi̍h iû, chiàu téng-bīn só͘ kì hiah ê tiong-kan, bô-lūn sím-mi̍h iû lóng oē ēng-tit.

Chóng-sī chiàu lâng ê keng-giām, tōng-bu̍t sèng ê iû ê tiong-kan, ēng gû-iû, ti-iû sī tē-it hó, iā khah hó choè, choè liáu iā khah oē tēng. Si̍t-bu̍t sèng ê iû Eng-kok lâng sī ēng iâ-chí-iû, in-uī Eng-kok ê sio̍k-toē Lâm-iûⁿ ū chhut iâ-chí put-chí choē. Koh-chài ēng iâ-chí-iû lâi choè ê sat-bûn chin gâu khí pho, put-chí hó ēng. Koh-chài ēng iâ-chí lâi choè ê sat-bûn tī kiâm-chuí iā oē ēng-tit, só͘-í tī hái-bīn chiū-sī chûn-lāi, á-sī hái-chuí-e̍k ê sî, thang ēng chit khoán ê sat-bûn, ēng pa̍t khoán ê sat-bûn khah bô kong-hāu.

Hoat-kok khah choē sī ēng ka-ná-chí iû (olive oil). Ngô͘-lô sī ēng n̂g-moâ-chí iû, chóng-sī Tek-kok sī choan-choan ēng gû-iû, in-uī in kok-lāi khah bô chhut pa̍t khoán ê iû.

Hî-iû, Ngô͘-lô, Bí-kok, Ji̍t-pún khiok chhut put-chí choē, chóng-sī chit khoán iû ê bī-sò͘ m̄-hó, só͘-í hî-iû sī kan-ta chè-chō hā-téng sat-bûn, soé-saⁿ sat-bûn chiah ū ēng.

Ji̍t-pún ê sat-bûn hoē-siā khah choē sī ēng gû-iû, mî-á-chí iû, toā-tāu iû, kap iâ-chí iû, chóng-sī Ji̍t-pún só͘ chhut ê gû-iû sī ke̍k chió, ko͘-put-chiong tuì Tiong-kok Thian-tin, Siōng-hái, Un-chiu boé gû-iû ti-iû, tuì Boán-chiu boé mî-á-chí iû, toā-tāu iû, tuì Lâm-iûⁿ boé iâ-chí iû.

Hiān-sî iā ū hoat-bêng chi̍t khoán tēng-hoà iû. Chit khoán iû sī choè-kūn bô loā-kú chiah hoat-bêng ê, chiū-sī ēng hā-téng ê tōng-bu̍t-sèng iû, á-sī si̍t-bu̍t-sèng iû, chhin-chhiūⁿ hî-iû toā-tāu iû, chi̍t khoán e̍k-thé ê iû ēng hoà-ha̍k ê èng-iōng hō͘ i pìⁿ-choè tēng-khì, koh chhàu-bī iā bô--khì. ēng chit ê tēng-hoà iû lâi choè sat-bûn iā oē khah tēng, bô khah-su gû-iû, koh ūn-poaⁿ ê sî chin lī-piān, kui-tè kui-tè, m̄-bián ēng thih-tháng, siuⁿ, á-sī láng. Hiān-sî Bí-kok chi̍t keng hoē-siā ū khí chi̍t keng kang-tiûⁿ tī Sîn-hō͘ teh chè-chō chit khoán tēng-hoà iû.

Kî-thaⁿ iáu ū kuí-nā hāng sió-khoá ê goân-liāu, sī beh hō͘ sat-bûn khah ū gia̍h, á-sī khah tēng, á-sī ēng hā-téng goân-liāu beh hō͘ lâng khoàⁿ choè siōng-téng sat-bûn ê goân-liāu, chiah-ê tī chia lán m̄-bián kóng-khí.