Ki-tok-kàu Bûn-bêng Sú-koan
Lîm Bō͘-seng
1933.08 (581 Koàn)
(Chiap téng-koàn 8 bīn)
Tē-jī, tuì chong-kàu-chiūⁿ lâi khoàⁿ, lūn Ki-tok-kàu só͘ ū kòng-hiàn tī Tang-iûⁿ ê bûn-hoà ê tē-jī tiám, chiū-sī sio̍k-choē ê koan-liām. Tang-pêng ê chong-kàu khiok m̄-sī chū-lâi choân-jiân bô
chit khoán sio̍k-choē ê koan-liām. Ē ēng-tit thang kóng put-lūn tó chi̍t khoán ê chong-kàu, chē-chió to ū pau-hâm sio̍k-choē ê ì-sù tī in ê kàu-chí, chè-sū ê tiong-kan. Goá tī-chia ài hun chò nn̄g khoán lâi khoàⁿ Tang-iûⁿ kok chong-kàu só͘ ū ê sio̍k-choē-koan, chiū-sī
(1) bu̍t-chit-tek, (2) cheng-sîn-tek.
(1) Thâu-chi̍t khoán chit ê bu̍t-chit-tek ê sio̍k-choē-koan, ē ēng-tit kóng khah sio̍k tī te-kip, thong-sio̍k ê chong-Kàu. án-choáⁿ kóng sī "bu̍t-chit-tek?'' Ì-sù chiū-sī ēng bu̍t-chit lâi hiàn hō͘ Sîn-bêng, soà kiû in ê in-tián, bián khiàn-chek koè-khì ê choē-chiòng ê koan-liām. Tiong-kok ê Tō-kàu só͘ sio̍k kok chióng ê sîn-bêng, lóng ū pau-hâm
chit khoán sio̍k-choē ê ì-sù tī hit lāi-bīn. Só͘- í in ê chè-sū iā sī put-chí sio̍k tī bu̍t-chit-tek : chhin-chhiūⁿ sio kim-gîn-choá, tiuⁿ teng kat-chhái, hiàn ti-thâu Ngó͘-seng lâi hàu-kèng; che lóng sī ū chi̍t-bīn teh pau-hâm koè-khì ū tek-choē sîn-bêng-pu̍t, kiaⁿ-liáu siū khiàn-chek, ài kiû sià-bián ê ì-sù tī-teh. Sìn chong-kàu ê jîn-bîn ê tì-sek thêng-tō͘ nā ná ke, chiū chit khoán bu̍t-chit-tek ê sio̍k-choē-koan ná kiông. Chiàu in ê phah-sǹg, tuì in ê só͘ hiàn ê bu̍t-chit ê
chē chió, ē thang chhek-to̍k in só͘ siū sià-biān ê thêng-tō͘ ê toā sè.
Chit khoàn ê sio̍k-choē-koan khiok m̄-sī hān-tiāⁿ Tang-iûⁿ ê chong-kàu nā-tiāⁿ. Ki-tok-Kàu ê chiân-sin, chiū-sī Iû-thài-kàu, iā ū chit khoán ê ì-sù. Só͘-í sian-ti lâng ài tû-khì chit khoán ê koan-liām, chiū Kóng,''Goá ài lîn-bín, m̄-ài chè-sū,'' lâi piáu-bêng Siōng-tè, Iâ-hô-hoa, só͘ tuì-Tiōng ê chè-sū sī cheng-sîn m̄-sī bu̍t-chit.M̄-nā sī Iû-thài-kàu nā-tiāⁿ. Tiong-sè Sî-tāi ê Kū-kàu, Thian-chú-kàu iā ū chit Khoán ê ì-sù tī-teh. Chiū-sī hiàn-kim ná chē,siū sio̍k ê hêng-tō͘ ná koân. M̄-bián Kóng, che sī put-chí bô ha̍h Ki-tok-kàu Pún-lâi ê chong-chí, só͘-í chit khoán ê Sio̍k-choē-koan ê liû-hêng, chò Lō͘-tek Kái kàu ê chi̍t ê toā-toā ê tōng-ki.
- (2) Tē-jī khoán chit ê cheng-sîn-tek-ê, sī put-chí khah kīn-oá Ki-tok-
kàu ê sio̍k-choē ê ì-sù. Nā chiong Tang-iûⁿ ê chong-kàu lâi khoàⁿ, ū chit khoánê koan-liām-ê sī Tiong-kok ê Jû-kàu,
Ji̍t-pún ê Kó͘-sîn-tō (古神道) kap Tāi-Sèng (大乘) ê Pu̍t-kàu.
Taⁿ tāi-seng lâi kài-siāu Ji̍t-pún ê Kó͘-sîn-tō. Tâi-oân lâng ū chē-chē m̄-chai-iáⁿ chit ê chong-kàu ê chè-sū ê ì-sù. Khoàⁿ in ê chè-sū sui-jiân ū hiàn lé-mi̍h(sonae-mono), m̄-kú só͘ tuì-tiōng sī lé-mi̍h ê chheng-khi8, put-chāi tī lé-mi̍h ê chē-chió. Lūn in só͘ hiàn ê lé-mi̍h lóng sī sio̍k tī chheⁿ ê mi̍h ; che sī tuì in ê
chū-jiân sîn-koan ê kiat-kó. In ê chè-sū tuì thâu kàu boé lóng sī chāi hō͘chheng-khì-siùⁿ. Chè-tián ê khí-thâu chiū ū "oharai" (修祓) ê gî-sek; che sīēng chhêng-khì lâi tuì beh khiā tī sîn-bêng ê bīn-chêng ê lâng kiâⁿ sé chheng-khì ê lé. Ì-sù sī teh piáu-bêng tio̍h tāi-seng sé-chheng koè-khì ê lâ-sâm, chiahē thang khiā tī sîn-bêng ê bīn-chêng bô kiàn-siàu. Chóng kóng chi̍t kù, Kó͘-sîn-tō ê cheng-sîn sī chù-tiōng tī chheng-khì-siùⁿ ; che sī in ê sio̍k-choē-koan êpiáu-hiān, iā thang chèng-bêng in ê sio̍k-choē-koan sī cheng-sîn-tek.
Tiong-kok ê Jû-kàu ê sio̍k-choē-koan iā sī cheng-sîn-tek. Khóng-chú khiok ū kóng, "Tek-choē tī thiⁿ bô thang kî-tó.'' Chit kù ê ì-sù sī teh kóng, lâng tio̍h cheng-sîn chheng-khì-siùⁿ chiah tuì thiⁿ ē tit koè. Nā bô, sui-jiân ēng seng-lé lâi hiàn-chè, iā bô thang tit-tio̍h sià-choē. M̄-thang ké-soeh kóng, Khóng-chú lóng kū-choat kî-tó ê liām-thâu. In-uī i bat kóng, ‘' Goá ê kî-tó kú lah ! ‘' Put-kò Jû-kàu ê sio̍k-choē-koan toā-poàⁿ ū pau-hâm chèng-tī-tek ê ì-sù tī-teh. Khóng-chú í-chêng ê ‘' Sian-ông, ‘' lóng ū chi̍t khoán chèng-tī-tek sio̍k-choē ê su-siúⁿ. In ê ì-sù sī jîn-bîn nā hoān-choē, tek-choē thiⁿ, thin chiū hián-chhut chióng-chióng put-siông ê chū-jiân hiān-siōng, chhin-chhiūⁿ ki-hng, un-e̍k, hong-ú put-tiau, lâi chí-sī chò kok-kun ê lâng tio̍h kéng-chhéⁿ. Kok-kun, nā-sī bêng-kun, tuì an-ni chiū tio̍h thè jîn-bîn kiû sià-choē. Kiû ê hong-hoat, sui-jiân ū ēng seng-lé, iàu-kín sī kok-kun á-sī thian-chú, tio̍h thé bān peh-sèⁿ pek-chhiat kiû sià-bián, soà ēng i pún-sin thè bān peh-sèⁿ siū choē. I ê kî-tó ê tāi-piáu-tek ê kù sī kóng, ‘' Peh-sèⁿ nā ū choē, sī goá chi̍t lâng kā in taⁿ khí-lâi. Nā-sī goá chi̍t lâng ū choē, bô thang liân-luī kàu bān peh-sèⁿ. ‘' Tuì án-ni thang chai, Jû-kàu ê kin-pún su-siúⁿ sī Thian-chú thè peh-sèⁿ tuì thiⁿ ê sio̍k-choē-koan ; iā thang kìⁿ-chhut sī put-chí cheng-sîn-tek.
Lūn Pu̍t-kàu ê sio̍k-choē-koan, sui-jiân kap chêng chit nn̄g khoán ū toā-toā bô saⁿ-tâng tī-teh, iáu-kú iā sī put-chí cheng-sîn-tek. Pu̍t-kàu sī tuì-tiōng ‘'in-kó lu̍t,'' só͘-í in ê sio̍k-choē-koan sī khah hi-po̍h. In-kó-lu̍t ì-sù sī chò án-ni, chiū chū-jiân tio̍h tú-tio̍h án-ni, bô thang siám-pī. Beh siám-pī, chiū-sī nā ài tit-tio̍h thè-sio̍k, chí-ū chi̍t tiâu lō͘, chiū-sī kui hu̍t, iā chiong koè-khì it-chhè ê jîn-chêng, but-io̍k lóng chám-tn̄g, lī-khui sè-kan, chhut-ke siu-hêng, chiah ē thang sio̍k-hoê it0chhè ê choē-chiòng. Put-kò tī chit tiong-kan ū hun ‘'Siáu-sèng'' kap ‘'Tāi-sèng.'' Siáu-sèng sī tio̍h le̍k koè chē-chē ê khó͘-lān, siu-hēng, kan-khó͘, chiah ē thang tit-tio̍h kiù, chiū-sī tit-tio̍h''kái-thoat.'' Nā-sī ‘'Tāi-sèng'' chiū m̄-sī án-ni. ‘'Tāi-sèng'' sī ēng ‘'chek sim sêng hu̍t.'' Chit sî ‘'kui-i, ‘' chit sî tit-tio̍h ‘'kái-thoat.'' In iā khah bô tuì-tiōng seng-lé, sī tuì-siōng'' Hêng,'' chiū-sī hêng-uî, kiâⁿ-chò, siu-hēng ê ì-sù. án-ni iā sī bêng-bêng sī cheng-sîn-tek ê sio̍k-choē-koan.
Taⁿ nā chiong Ki-tiok-kàu ê sio̍k-choē-koan chi̍t-hāng chi̍t-hāng lâi kap chiah ê Tang-iûⁿ kū-lâi ê sio̍k-choē-koan lâi tuì-pí, chiū bêng-bêng ū thang kìⁿ-chhut Ki-tok-kàu ê tuì Tang-iûⁿ ê chong-kàu só͘ kòng-hiàn ê, sī loā-nih toā.
Tāi-seng lâi kap hit khoán but-chit-tek ê sio̍k-choē-koan lâi tuì-pí. Ki-tok-kàu ê sio̍k-choē-koan kap chit-ê sī tú-tú tuì siong-hoán. Chi̍t-bīn ê sîn-bêng sī siong-tuì-tek, só͘-í ē bé-lō͘-tit. Chi̍t-bīn ê Sîn sī choa̍t-tuì, só͘-í tuì-tiōng lîn-bín, bô tuì-tiōng chè-sū. Chi̍t-bīn sī tuì ‘'kim chok sio̍k-hêng'' ê hoat-lu̍t koan-liām seⁿ--chhut-lâi ê su-siúⁿ, chi̍t-bīn sī tuì ‘' ū chîⁿ sái kuí iā ē e-bō'' ê n̂g-kim bān-lêng chú-gī ê jîn-seng-koan lâi hoat-chhut, chi̍t-bīn sī ‘' pù-lâng tian-tò oh-tit ji̍p thian-kok ‘' ê phó͘-phiàn-tek ê chèng-gī su-siúⁿ. Khó-kiàn sī toā-toā tuì siong-hoán. In-uī tuì siong-hoán chiū thang chai Ki-tok-kàu tuì chit khoán te-kip ê chong-kàu su-siúⁿ ê pó͘-chiok kòng-hiàn ê thêng-tō͘ loā-toā.
(Chit ê siok-choē-koan āu-koàn koh chiap).
