Ka-têng Káng-chō
Tâi-oân siáu-jî ê thé-keh, thé-chit kái-siān kap ni-jî êng-ióng-hoat
(Tân Khiu-suí)
(Chiap chêng-hō tē 10 bīn)
1934. 2, no. 587, pp. 9-10
Lūn Ji̍t-pún ê ni-jî, sī chóng sí-bông ê khah bô 1/4 (23.4%), nā ha̍p iù-jî lām choe-hoé sǹg, sī 37.1%. Só͘-í Tâi-oân lâng ū ke in 13% (1割3分) khah koân. Te̍k-pia̍t tio̍h chù-ì--ê, sī choè-kīn 5 nî kan tī Ji̍t-pún loē-tē ê ni-iù-jî sí-bông, muí-nî chiām-chiām ū khah kiám-chió; chóng-sī Tâi-oân lâng ū chiām-chiām sió-khoá ke-thiⁿ. Chit ê tāi-chì m̄-sī ē ēng tit kán-tan khoàⁿ chò bô iàu-kín tī-teh, sī tio̍h chò siā-hoē būn-tê, ia̍h sī tio̍h chò lāu-bó kap gín-ná ê pó-kiān-būn-tê (保險問題) lâi thê-chhiòng chiah eng-kai.
Koh chi̍t hong-bīn, Tâi-oân lâng ê chhut-seng-lu̍t sī 1,000 : 45, ū pí Ji̍t-pún loē-tē 1,000 lâng ke 10 lâng ê chē. Só͘-í thang kóng Tâi-oân lâng chē seⁿ, ia̍h chē sí. Lūn seⁿ kap sí chia̍p-chia̍p tú-tio̍h, sī kò-jîn kap siā-hoē ê sún-hāi, sī hui-siông chē, ia̍h kiat-kio̍k sī teh piáu-sī lán lâng hoè-siū khah té ê ì-sù lah.
Taⁿ koh chìn chi̍t-pō͘ lâi khoàⁿ, lán Tâi-oân ni-jî ê thé-keh cháiⁿ-iūⁿ leh? Ni-jî ê thé-keh nā bái, chiū āu-lâi toā-hàn ia̍h sī bái, só͘-í khoàⁿ ni-jî ê thé-keh, chiū thang chai hit ê chéng-cho̍k á-sī bîn-cho̍k ū ióng á-bô. Chin khó-sioh, hiān-chāi tī Tâi-oân iáu-boē ū tú-hó ê Tâi-oân ni-jî sêng-tióng-pió (成長表), thang hō͘ tāi-ke khah siông-sè ê sò͘-jî. Goá kám-kak chit tiám put-chí uî-hām. Tuì téng-nî goá tī Tâi-pak tio̍h ū teh chi̍p beh lâi thóng-kè, in-uī kàu tī hiān-kim iáu-hoē kàu tú-hó ê lâng-sò͘, só͘-í boē thang hoat-piáu. Put-kò chhó-lio̍k lâi kóng, pí-kàu Ji̍t-pún ni-jî sin-tiông (身長) ū sió-khoá khah tn̂g, m̄-kú thé-tiōng (体重) sī chám-jiân khah khin, ia̍h ta̍k goe̍h-ji̍t ê cheng-chha, sī chha-put-to saⁿ-tâng. Sī ko͘-put-chiong, tī-chia ài ēng choè-sin ê Ji̍t-pún lâng ê pió , kap Se-iûⁿ lâng (獨, 奧)--ê lâi saⁿ pí-kàu lâi siūⁿ.
Kiān-khong ê ni-jî thé-tiōng-pió
|
|
Ji̍t-pún
|
Se-iûⁿ (獨, 奧)
|
|
|
Lâm
|
Lú
|
Lâm
|
Lú
|
|
|
Kgm.
|
Kgm.
|
Kgm.
|
Kgm.
|
|
Chhut-sì
|
3.06
|
2.95
|
3.48
|
3.24
|
|
1 goe̍h-ji̍t
|
4.0
|
3.8
|
4.4
|
4.1
|
|
2 goe̍h-ji̍t
|
5.21
|
4.92
|
5.3
|
4.8
|
|
3 goe̍h-ji̍t
|
5.97
|
5.61
|
6.2
|
5.7
|
|
4 goe̍h-ji̍t
|
6.66
|
6.15
|
6.8
|
6.3
|
|
5 goe̍h-ji̍t
|
7.27
|
6.7
|
7.3
|
6.9
|
|
6 goe̍h-ji̍t
|
7.67
|
7.04
|
7.9
|
7.4
|
|
7 goe̍h-ji̍t
|
7.94
|
7.35
|
8.5
|
7.8
|
|
8 goe̍h-ji̍t
|
8.22
|
7.69
|
8.9
|
8.2
|
|
9 goe̍h-ji̍t
|
8.44
|
7.97
|
9.2
|
8.5
|
1 Kgm. (Kilogram) = 1,000 gram. 1 Kgm = 2.2 po͘nds
1 Gramme = 0.26 匁
1 Po͘md = 120.96 匁
Tuì thé-tiōng lâi khoàⁿ; Ji̍t-pún ê ni-jî tuì chhut-sì ê thé-tiōng lâi pí-kàu, kàu tī 5 goe̍h-ji̍t ê hoat-io̍k chōng-thài sī pí Se-iûⁿ--ê khah hó (lán Tâi-oân ni-jî--ê ia̍h thang kóng sī án-ni), chóng-sī tuì 6 goe̍h-ji̍t í-āu ê hoat-io̍k chiū chiām-chiām khah bān (遲延). Nā-sī Se-iûⁿ ê ni-jî chiū m̄-sī án-ni, in sī ti̍t-ti̍t chìn--khì (chhiáⁿ khoàⁿ téng-bīn ê pió).
Cháiⁿ-iūⁿ thài ē án-ni leh? Bián kóng bîn-cho̍k ê thé-chit, thé-keh sī chin toā koan-hē tī-teh, m̄-kú tī chia ài tio̍h chù-ì chi̍t hāng: kīn-lâi tī Se-iûⁿ (獨, 奧) hō͘ in ê ni-jî chia̍h-liāu (倍食料) ê sî-kî sī chin chá ê kheng-hiòng tī-teh. In ê ni-jî nā keng-koè 3 goe̍h-ji̍t, gû-nî á-sī bó-ni í-goā, ū ēng gû-ni-moê (ēng gû-nî, gō͘-kak ê hún kap thn̂g chò--ê), keng-koè 4 goe̍h-ji̍t koh ke poe-lêng-chhài, má-lêng-chû koè tè--ê (strained), koè 5 goe̍h-ji̍t koh ke phōng-kó, koè chú--ê (baked apple), koè 6 goe̍h-ji̍t ke gû-ni-piáⁿ (biscuit) ke-nn̄g-jîn, m̄-pau téng. Chiàu goá khoàⁿ, it-poaⁿ ê Tâi-oân lâng kap Ji̍t-pún lâng ê ni-jî, ū hō͘ in kan-ta chia̍h ni ê kî-kan siuⁿ koè tn̂g. Goá sìn, sió-khoá khah chá tio̍h ēng poē-chia̍h-liāu (倍食料) khah hó.
Í-siōng só͘ lūn ê seng-tióng-pió kap ke poē-chia̍h-liāu ê sî-kî chò-hoé lâi siūⁿ, tī hit ê tiong-kan, ū toā ì-sù tī-teh lah! Kóng khah bêng, chiū-sī nā hō͘ ni-jî ū tú-hó ê poē-chia̍h-liāu, ia̍h sî-kî hō͘ i pí chāi-lâi koh-khah chá, chiū lán Tâi-oân lâng ê ni-jî ê thé-keh, í-ki̍p thé-chit ē thang tit-tio̍h khah hó ê chìn-pō͘. ia̍h che sī goá só͘ khak-sìn--ê!
Chò hū-lio̍k ài ēng Se-iûⁿ-sek ê hong-hoat pâi-lia̍t tī ē-bīn, hō͘ tāi-ke chò chham-khó, tī ē-bīn, hō͘ tāi-ke chò chham-khó, ǹg-bāng bô loā-kú goá ē thang chò ha̍h lán Tâi-oân lâng khah hó ê hoat-tō͘, lâi pò lán chai. (Thāi-sio̍k).
