Sin-tiàm Kàu-hoē

(Keh Chuí-lêng)

1934. 10, no. 595, pp. 27-29

  Sin-tiàm bē siat pài-tn̂g chiū ū kàu-hoē ê sìn-chiá tī-hia, chiū-sī Chan Un, Lîm Khêng, Hō͘-soàⁿ Kim-lêng, Poê Pek. Chan Un sī tuì Chuí-tńg-kha sìn Chú, chiah poaⁿ-khì Sin-tiàm Khut-chhioh soaⁿ-āu Hîm-khang chèng tê, chèng toā-chhiⁿ. Hō͘-soàⁿ Kim-lêng sī tuì tn̂g-soaⁿ ū sìn tō-lí, muí lé-pài lóng choè-tīn khì Gō͘-kó͘-khiⁿ choè lé-pài. Pài 6 chiū khì, lé-pài ē-po͘ tńg-lâi. āu-lâi khì Lâm-káng, Saⁿ-têng-po͘ choè lé-pài; tuì Sin-tiàm koe keng-kè, hit-sî tú-tn̄g Ko Hâ só ê chhù, sè Kéng-bé lâng bô kā i sè. Poaⁿ-khì liáu, iáu chit pak Koan-ló-iâ tiàu tī tiàm-kháu, Hô-só kiaⁿ hit lâng lâi péng i, hit keng tiàm-kháu chin kú lóng m̄-káⁿ sè lâng, tú-tn̄g Chan Un in chiah ê sìn tō-lí lâng chio Ko Hâ sìn tō-lí, chiah kóng hit keng tiàm ê sū hō͘ i thiaⁿ, chiah ê sìn-chiá chiah chhiáⁿ Kai Bo̍k-su lâi, soà sè hit keng tiàm choè pài-tn̂g. 1874 nî Giâm Chheng-hoâ siū phài lâi tiàm chia choè thoân-tō, chiū chiong Koan-ló-iâ ê chhat-á kā i siu khí-lâi, siu-lí hit keng choè pài-tn̂g. āu-lâi ia̍h oāⁿ Chhoà Seng, Gô͘ Khoan-jū, Lîm Gia̍t, khì choè thoân-tō; sìn tō-lí ná choē lâng, hit keng siuⁿ-soè, chiū boé toē khí lé-pài-tn̂g. Sìn ê lâng ná ke-thiⁿ, oàn-kàu ê lâng ia̍h chin-choē, ài boé chti8 uī tī khoe-piⁿ, nā-sī pùn-sò-khut lâng só͘ m̄-ti̍h ê toē, boé lâi khí sèng-tiān tī hit téng-bīn, pìⁿ-choè Sin-tiàm tē-it hó kéng-sek ê só͘-chāi. Kai Bo̍k-su siông-siông chhoā ha̍k-seng khì tī-hia siū-gia̍p. Sìn-chiá ná choē, Chhiⁿ-thâm-khiⁿ, Sió-chhó͘-khiⁿ[sic.], Khut-chhioh, Oan-thâm, Ti̍t-thâm, lé-pài-ji̍t lâi lé-pài chin-choē, tō͘-chûn lóng sī chài beh khì choè lé-pài ê lâng, sìn-chiá lâi lé-pài liáu, ē-po͘ sî taⁿ-chiah khí sin pài-tn̂g, tāi-ke chin jia̍t-sim.

  Kàu Hoat-lân-se phah Tâi-oân, sī Tân En̂g-hui Sian-siⁿ tiàm tī-hia thoân-tō. Lîm Toā-tek tóng-lâng thiah pài-tn̂g, mi̍h-kiāⁿ chhiúⁿ liáu-liáu, Ko Hâ só, Ko Tin, Ko Pó, Ông oá, Khó͘ Jūn, Lîm Ú-lō͘ í-ki̍p pa̍t lâng, tú-tio̍h pháiⁿ-lâng chhiúⁿ i ê ke-hé. Kàu Chi-ná kap Hoat-kok káng-hô, kat An-lâm hō͘ Hoat-kok, chiū pêng-tiāⁿ. Chheng-kok koaⁿ ū pê-siông pài-tn̂g, Kai Bo̍k-su ū koh siat-hoat kiàn-tiok tī tâng só͘-chāi, khah toā keng, khah suí, ia̍h ū chō thah, koâiⁿ 5 tn̄g goā choè kì-liām. Sìn-chiá tú-tio̍h toā khún-tio̍k, ū-ê soà pàng-sak tō-lí, ū chin-choē bô pàng-sak koh jia̍t-sim. Pài-tn̂g khí hó sī 1885 nî 5 ge̍h 17 ji̍t, tâng hit nî pài-tn̂g khí hó, kàu-hoē soà to̍k-li̍p chhiáⁿ Tân En̂g-hui chò Bo̍k-su, sī choè tē-it chá to̍k-li̍p ê kàu-hoē.

  Kàu 1890 nî, Tân En̂g-hui siū phèng-chhiáⁿ khì Tām-suí kà Sîn-ha̍k, chiū oāⁿ Tân Lâng khì choè thoân-tō, sī keng-huì to̍k-li̍p nā-tiāⁿ. Kàu 1893 nî, koh chhiáⁿ Tân En̂g-hui khì choè Bo̍k-su, sìn-tô͘ jû-hî tek suí, tāi-ke chin kèng-tiōng--i. Kàu léng Tâi ê sî, Tân Bo̍k-su ia̍h ū siū-tio̍h chin kan-khó͘ ê sū. Í-āu Lio̍k-kun tiàm pài-tn̂g chioh hioh nn̄g nî, tng-sî hit hong-bīn kūn soaⁿ, thó͘-huí chin choē. Kàu 1898 nî 8 ge̍h 8 ji̍t, Tân En̂g-hui Bo̍k-su siū Chú tiàu pia̍t-sè, ló chhiong-hiat, siān-jîn bô pēng jî-chiong. Tân Bo̍k-su lóng-chóng 20 nî tī Sin-tiàm choè kang.

  āu-jīm chiū phài Siau Tong-san chiap i ê hō͘-jīm choè thoân-tō chi̍t nî. āu-lâi phài Keh Chhun-bo̍k khì thoân-tō, tiàm nn̄g nî goā. Chiah koh phài Siau An-ki khì choè thoân-tō, bô loā-kú soà siū chhiáⁿ choè Sin-tiàm ê Bo̍k-su; Siau Bo̍k-su tiàm 13 nî kú. 1914 nî siū Tām-suí Tiong-o̍h chhiáⁿ khì choè sian-siⁿ, tâng-sî Keh Chuí-lêng chiap-soà hō͘ in chhiáⁿ choè Bo̍k-su. Tī chit-sî kàu-hoē pí chá-sî jîn-sò͘ khah chió, ia̍h khah bô khuì-la̍t, in-uī tē-hng bô heng, sū-gia̍p bô chín-heng, kàu-hoē ia̍h khah tò-thè, to̍k-li̍p chi̍t-nî chi̍t-nî bóng kè. Kàu 1924 nî 8 ge̍h 5 ji̍t ngó͘-hō͘ 6 tiám khí, tú-tio̍h hong-suí hāi, choân koe-chhī siū-hāi ū chi̍t-poàⁿ liû-sit, kàu-hoē ū 20 hō͘ chô-lān[sic.], pài-tn̂g liân toē-ki lóng lâu bô--khì, peh-sìⁿ bô thang chia̍h, koaⁿ-thiaⁿ suî-sî kiù-hō͘. Keh Chuí-lêng kap ka-cho̍k bô tô-cháu, tiàm tī chhù-téng, sì-uî lóng lâu--khì, kai-chài hit keng siok-sià tī-teh, lóng bô siū sìⁿ-miā ê sún-hāi. Hit-ji̍t ū lâng-kheh lâi, chiū-sī Tiong-ha̍k-tiúⁿ Kai Joē-liâm, Bo̍k-su Tân Chheng-gī kap i ê ka-cho̍k, Bo̍k-su Keh Hi-sìn, Siau An-ki, Chiong Thian-ki chiah ê lâng-kheh, pī-lān tī kong-ha̍k-hāu. Tng chhiⁿ-chhám ê sî, kàu-hoē bô só͘-chāi thang chū-chi̍p, Lâu Tiong-kian Bo̍k-su khì khoàⁿ, suî-sî khí chi̍t keng a-iân chhù ê pài-tn̂g hō͘ kàu-hoē chū-chi̍p, ia̍h koh ēng 20 niá mî-phē khì sàng hoē-iú, hoē-iú 20 hō͘ tú-tio̍h chuí hāi. Thoân-tō-kio̍k lîm-sî tuì kok kàu-hoē bō͘-chi̍p Y1200 goā, kap Lâm-pō͘ Kàu-hoē, í-ki̍p Ji̍t-pún, Cho͘-ha̍p, Sèng-kong-hoē 3 kàu-phài kap kò-jîn, ha̍p-kiōng oá Y1500 lâi kiù-chè kàu-hoē. Kai Sian-siⁿ, Lîm Thian-seng, Tân Sìn-chiong, ēng chū-tōng-chhia chài chia̍h-liāu-phín lâi pun. Má Bo̍k-su kap i ê pêng-iú choè nî-kah-á 70 niá lâi sàng, muí lâng chi̍t-niá. ia̍h koaⁿ-thiaⁿ tuì kok uī ia̍h bō͘-chi̍p gûn kap mi̍h lâi kiù-chè. Kàu-hoē sui-jiân châi-sán mi̍h lâu--khì, lâng lóng bô sún-hāi, to̍k-to̍k Tiúⁿ-ló Ông Chheng-kang kap i ê kiáⁿ Ông Thoân-khêng, hō͘ toā-chuí lâu-khì. In ê chhù sī tī soaⁿ-téng, khoàⁿ-kìⁿ khoe-piⁿ ê lâng teh poaⁿ-mi̍h cháu boē lī, beh khì kiù i, pē-kiáⁿ lóng hō͘ chuí lâu--khì. Khó-lîn ah! Ke-lāi lâu i ê bó͘ kap nn̄g ê cha-bó͘-gín-á, Ông Tiúⁿ-ló o̍h Kiù-chú ê só͘ choè thoè lâng sí, ia̍h ū tit-tio̍h koaⁿ-thiaⁿ ê piáu-chiong.

  Í-āu kàu-hoē ū ê poaⁿ-soá khì pa̍t-uī, jîn-sò͘ khah chió, iáu tī-teh ê sìn-chiá ài pó-siú to̍k-li̍p, ta̍k-ê hoaⁿ-hí nî-iân ka-sì seng; koh 3 nî chhut-la̍t toê-iân khí sin ê lé-pài-tn̂g, ū tit-tio̍h Bú-hoē pang-chān Y3000.00, tuì kok kàu-hoē toê Y4000.00, pún kàu-hoē toê Y1040.00, lóng-chóng kiōng Y8000.00 kho͘ gûn. 1927 nî 11 ge̍h 19 ji̍t lo̍k-sêng, Bú-hoē ê Chóng-sûn ū lâi hù hiàn-tn̂g-sek, chin lāu-jia̍t.

  Sin pài-tn̂g oân-sêng í-āu, kàu-hoē chiām-chiām ke-thiⁿ, keng-huì chhiong-chiok, muí-nî chhun chîⁿ. Kàu 1934 nî 3 ge̍h, Keh Chuí-lêng sî Sin-tiàm Kàu-hoē Bo̍k-su ê chit, siū Ngāu-san-oân thái-ko pīⁿ-īⁿ chhiáⁿ Keh Chuí-lêng choè Bo̍k-su, tī-chia 21 nî kú bô sū sî-jīm chhiáⁿ Chng Teng-chhiong Thoân-tō-su, keng-huì to̍k-li̍p nā-tiāⁿ. Hiān-sî muí nî ū ki-pún châi-sán ê lī-ek Y250.00, tio̍h siàu-liām Gô͘ Khó͘ Liân-lí, Hō͘-soàⁿ Kim-lêng, Ông Chheng-kang, ū hiàn gûn, thó͘-toē, chhù, choè Ki-pún châi-sán.