Ko͘-jî-īⁿ ê Khai-chó͘ Muî Joē-liâm (ジョージ。ミユーラー)

（Khó͘ Chuí-lō͘）

1934. 10, no. 595, pp. 11-12

  Muî Joē-liâm (ジョージ。ミユーラー) goân-lâi sī Tek-kok lâng. I tī A. D. 1805 nî 9 goe̍h 27 ji̍t chhut-sì tī プロシヤêクロツペンスタット nih. I ê lāu-pē sī teh chò Kok-sán-kio̍k cho͘-soè chi̍p-kim-jîn (國產局租稅集金人) uī-tio̍h án-ni ta̍uh-ta̍uh oāⁿ só͘-chāi. Muî Joē-liâm chhut-sì āu, keh bô kuí nî, chiū choân-ke poaⁿ-soá khì ハイメルスレーベン. 21 hoè ê sî poaⁿ khì tiàm tī kīn マグデブルヒêシェーネベックnih.

  I sè-hàn ê sî, tit-tio̍h lāu-pē ê le̍k-ài, ióng-sêng lām-huì ê pháiⁿ-si̍p-koàn. I 10 hoè chó-iū chiū chin gâu kā lāu-pē thau-the̍h chîⁿ kap kóng pe̍h-chha̍t-oē. I ê lāu-pē siūⁿ ài hō͘ i chò chong-kàu-ka, só͘-í 11 hoè ê sî chiū sàng i ji̍p ハルベルスタット Hoē-tn̂g ê hù-sio̍k ha̍k-hāu. Bô phah-sǹg, i tī chit tiong-kan chiām-chiām jiám-tio̍h sè-kan ê pháiⁿ hong-sio̍k, tì-kàu ē chia̍h-chiú, poa̍h-kiáu, hòng-tōng, téng-téng ê pháiⁿ só͘ kiâⁿ.

  I tī 1819 nî (14 hoè) ji̍pハールtāi-ha̍k chò Sîn-ha̍k-seng. I tī 1820 nî (15 hoè) ê Koh-oa̍h-cheh ê ji̍t siū Kian-sìn-lé (堅信禮), chóng-sī i ê goân-sèng put-kái, kàu hit nî ê 11 goe̍h kap Thian-chú-kàu ê it sìn-chiá ê cha-bó͘-kiáⁿ ū koan-hē, āu-lâi jú pháiⁿ só͘ kiâⁿ, bat tiàm lú-koán bô chîⁿ, ēng saⁿ chò chún-tǹg tô-cháu. 16 hoè ê sî (1821 nî), tīウオルヘンビッテル tiàm lú-koán bô chîⁿ thang hō͘ lâng; tì-kàu siū-lia̍h koaiⁿ-kaⁿ 24 ji̍t kú. Chhut-kaⁿ liáu-āu chhim-chhim hoé-kái, jia̍t-sim gián-kiù soàn-su̍t, To̍k-e̍k-gú, Hu̍t-lân-se-gú, Lia̍p-teng-gú. āu-lâi khìノルドハウゼンgián-kiù Ko͘-tián (古典) Hu̍t-lân-se-gú, le̍k-koè nn̄g nî kú.

  I kàu tī 1825 nî (20 hoè) ê sî, tha̍k-tio̍h Iok-hān 3 chiuⁿ 16 chat, chhim-chai Siōng-tè ê thiàⁿ kap tit-kiù, chai Siōng-tè uī-tio̍h beh kiù choē-jîn; só͘-í hōng-chhe Iâ-so͘ Ki-tok lîm-kàu sè-kan, siū tèng sī Si̍p-jī-kè, lâu-chhut I ê pó-hoeh lâi sio̍k lâng ê choē. Tuì án-ni siū toā kám-kek, chin si̍t hoán-hoé, têng-thâu-seⁿ. Í-āu 4 nî kú toā siu-ióng, tit-tio̍h Siōng-tè ê hùn-liān, kàu tī 1829 nî (24 hoè) chiah choan-ho̍k Siōng-tè, choân hiàn-sin chò oa̍h-chè. āu-lâi i siū Thoân-tō hoē-siā phài chò Iû-thài lâng thoân-tō ê Soan-kàu-su.

  I tī 1829 nî 3 goe̍h (24 hoè) kàu Lûn-tun siâⁿ, tī-hia beh chún-pī Iû-thài lâng thoân-tō ê sū. I tī 1829 nî 5 goe̍h jiám-tio̍h tāng-pēⁿ, tó-chhn̂g 14 ji̍t kú, chhim-chhim hoán-hoé i ê choē, mê-ji̍t lâu ba̍k-sái, jīn-choē kî-tó, jiân-āu tit-tio̍h Siōng-chú ê toā uì-an. Pēⁿ-āu soá-khìラインナウスchēng-ióng, āu-lâi khìエベンジェル. Tī-hia tú-tio̍hヘンリー、クレーク, tī-hia tit-tio̍h i chē-chē sìn-gióng siōng ê hó kàu-hùn.

I tī 1830nî (25 hoè) 10 goe̍h, kap Goā-kok thoân-tō ê I-sengアンソニー、

ノークス、グローブスê sió-moāiミス、グローブスkiat-hun. In ê kiat-hun-sek ke̍k kán-tan kap chiat-khiām, bô pān iân-sia̍h chhiáⁿ lâng-kheh. In tī giâm-siok ê kàu-hoē-tn̂g kú-hêng kiat-hun-sek, liáu-āu chiong in nn̄g lâng só͘ toà ê mi̍h-kiāⁿ, bē tiāu lâi chín-chè sàn-hiong-lâng, keng-koè tan-sûn ê seng-oa̍h, hiàn choân-sin hō͘ Chú ēng. Tong-sî i chiah 25 hoè ê chheng-liân Bo̍k-su, iā sī jia̍t-sim kî-tó ê lâng, iā-sī jiat-sim gián-kiù Sèng-chheh ê lâng. I ê gián-kiù Sèng-chheh, oán-jiân khì khòng-soaⁿ chhái-ku̍t kim ê khòng-hu, chhim-chhim chhái-ku̍t Siōng-tè ê sèng chí-ì, kap éng-oa̍h ê chin-lí. I uī-tio̍h kàu ke̍k-tō͘ beh thàn Sèng-chheh ê hong-chiam, só͘-í lia̍h chìm-lé chò chèng-tong , koh chióng-lē lâng tī ta̍k ê Chú-ji̍t peh-piáⁿ kî-tó (chham-khoàⁿ Hēng-toān 20:7).

  (Thāi-sio̍k).