Goá ê jia̍t-bōng
(Chāi Pak Bí: Lâu Chín-hong)
1934. 11, no. 596, pp. 4-5
Tiong-kok Sèng-hiân só͘ kóng, "Jîn-seng 70 kó͘ lâi hi." Á-sī "70 jî put-he̍k." Che bô m̄-sī teh hêng-iông hit ê hi-hán, kap sî-kan siong-tong ê kú. iáu-kú kiám-chhái ū lâng beh siūⁿ, tuì tī kò-jîn iú-hān ê seng-gâi lâi khoàⁿ sī tn̂g, m̄-kú tuì tī bô hān ê kàu-hoē, kok-ka ê le̍k-sú lâi kóng, 70 nî sī koè-khì ê chā-bō͘-ji̍t.
Sui-jiân sī án-ni, tī chit ê koè-khì ê chhit-cha̍p nî, tāi-seng tuì sè-kài hêng-sè ê tāi-koan-siōng lâi khoàⁿ, iā sī put-chí ū hui-siông ê piàn-chhian! Kho-ha̍k ê hoat-bêng, hoat-kiàn. Ki-khì, bu̍t-chit bûn-bêng keng-īⁿ-tek ê chìn-pō͘. Kok-ka kok-ūn ê chhui-î, siā-hoē thoân-thé, kai-kip to-kak-hêng ê piàn-hoà. Sī le̍k-sú-tek, bûn-hiàn ê só͘ teh chèng-bêng.
Tī chit tiong-kan, koh chi̍t-bīn oa̍t-tò-tńg-lâi khoàⁿ lán Tâi-oân Ki-tok kàu-sú àn-choáⁿ? Chhit-cha̍p nî chêng Eng-kok Bó-hoē, phài ū sìn-gióng, chiân-tô͘ iú-uî ê Bo̍k-su, Ko͘-niû. Hō͘ in keng-koè bān-lí ê pho-tô, tō͘-chûn koè-chiúⁿ, ná tang lī-sai ê hn̄g. Lâi kàu bîn-tì boē khui, bûn-hoà ke̍k kē bô piān-lī ê Tâi-oân. Sio̍k-gú kóng, "Chò sū khí-thâu lân." Só͘-í tī Tâi-oân ê chho͘-tāi Kàu-kú ū khún-tio̍k, pek-hāi, khióng-hat kap lāi-to ê guî-hiám.
Kàu tī kin-á-ji̍t ū chit hō ê sêng-chek, bô m̄-sī Bó-hoē ê tàu oān-chō͘, í-ki̍p chu sian-poè ê hoeh-koāⁿ lâi kiat-chiâⁿ--ê. Lán chò hō͘-tāi sìn-tô͘, bē kìm-tit bêng-siā in ê tì-ìm. iā soà chhim-chhim kám-siā Thiⁿ-pē ê thiàⁿ-thàng, ū tit-tio̍h I ê chí-tō, kap toā pang-chān; só͘-í tī chit-ê kî-kan thang kóng iā sī tn̂g.
Mê-nî chiàu lán só͘ chai, sī lán Lâm-pō͘ Kàu-hoē teh chún-pī beh chiok siat kàu chhit-cha̍p chiu-nî; thang hoaⁿ-hí! Tī chit ê ū ì-gī, sēng-tāi ê chiok-hō-hoē chêng, bē bián-tit lán suî-lâng ū kám-khài bû-liōng ê só͘-chāi. Chū-jiân kok Tiong-hoē kap Tāi-hoē, iû-goân ū chéng-chéng ê phāu-hū kap kè-e̍k. Chóng-sī tī-chia chiàu gû-kiàn, ài phi-lō͘ kuí-nā hāng, kiám-chhái thang chò sió-khoa chham-khó: (1) Jîn-châi ióng-sêng. (2) Chong-kàu-ka Tó-goā kiàn-ha̍k. (3) Kong-pò chiu-khan. (4) Ki-kim ka-ji̍p.
1. Jîn-châi ióng-sêng. Hoê-kò͘ lán Ji̍t-pún Tè-kok, tuì tī Bêng-tī î-sin í-lâi, kīn-kīn poàⁿ sè-kí ê keng-koè. Cháiⁿ-iūⁿ ū chit khoán chhàn-lān ê le̍k-sú? Chū-jiân chi̍t-bīn sī hi-sè eng-chú, Bêng-tī tāi-tè ê chhut-hiān, kap i ê toā eng-toàn. Táⁿ-phoà chāi-lāi ê hong-kiàn chè-tō͘, khui mn̂g-hō͘, kap goā-kok thong-siong bō͘-e̍k. Chóng-sī koh chi̍t-bīn choè-toā goân-in, chiū-sī jîn-châi ióng-sêng. Sui-jiân chèng-hú tio̍h liáu chē-chē chîⁿ, iáu-kú iā sī chiām-chiām phài iú-iōng ê chheng-liân khì Au Bí liû-ha̍k. Khip-siu sian-chìn-kok ê bûn-hoà, kap bûn-bêng-kok ê ha̍k-su̍t. Tuì án-ne, kok-lāi ê keng-chè, chèng-tī, chong-kàu kap gē-su̍t; ji̍t-ji̍t chìn-pō͘, goe̍h-goe̍h liông-sēng. Kàu tī kin-á-ji̍t, chiū ū chit khoán hek-hek ê le̍k-sú tī-teh.
iū-koh tuì tī Loē-tē Ki-tok-kàu kài lâi khoàⁿ, iā án-ne. Sui-jiân kàu-hoē iû-goân sī oá peh-cha̍p nî ê le̍k-sú nā-tiāⁿ, ū chhut sè-kài-tek ê chong-kàu-ka. Kàu-hoē ka-ji̍p sè-kài liân-bêng. Tī kok-goā nā ū chong-kàu-siōng ê chi̍p-hoē, muí pái ū phài tāi-piáu khì hù. Pí-kàu-kàu-sè, káng-toâⁿ put-chí toā chìn-pō͘. Ū chit khoán sêng-chek, toā-pō͘-hūn bô m̄-sī iû-goân kui tī kok-goā bián-kióng ê lâng só͘ tì-ìm. Hiān-sî chiàu thiaⁿ nā bô chhò, kan-ta Tiúⁿ-ló-phài (Ji̍t Ki) ê Kàu-e̍k-chiá, oá 70 lâng bat lâi Au Bí liû-ha̍k.
Lán chai lūn chit hō būn-tê, m̄-sī it-tiau it-se̍k, á-sī it kò-jîn, chiū ē tit hō͘ i si̍t-hiān. Chóng-sī chit hō su-siúⁿ m̄-sī chhiah-hoà, ok-ì, á-sī "chia̍h oē saⁿ-ji̍t ê chheng-chhài, chiū siūⁿ beh chiūⁿ se-thian" ê su-siúⁿ. Si̍t-chāi sûn-chuī sī tuì lâi hái-goā, siū-tio̍h chē-chē ê chhì-kek, soà kám-kak-tio̍h ka-tī ê bô lêng só͘ tì. Só͘-í sī ū boán-khong ê sêng-ì, teh siūⁿ lán Tâi-oân Kàu-hoē chiong-lâi ê chûn-chāi, kap só͘ tio̍h chìn-hêng ê hong-chiam. Kiám-chhái sī kí-iu, iū-koh sî-ki boē se̍k, iáu-kú nā ū thang chò kàu-kài chi̍t khoán ê û-lūn, chiū thang ta̍t pit-chiá gû-kiàn ê goān-bōng.
Koè-khì tī kàu-hoē bú-tâi-siōng só͘ oa̍h-tāng chu sian-poè, si̍t-chāi ū ha̍p sî-sè, iā ū cha̍p-hun ê kòng-hiàn. Só͘-í kin-á-ji̍t ê kàu-hoē chiah ū chit khoán ê hiān-siōng. Che iā sī lán hiān-tāi lâng só͘ sêng-jīn. Chóng-sī kim-hō͘ só͘ uī tī chit ê koè-tō͘ kî, sin kū su-siúⁿ kau-chiap sî-tāi. Tī kàu-hoē lāi. í-keng ū tē 2, 3 sè ê iú-sek chheng-liân, lio̍k-sio̍k chhut-hiān. Chim-chiok siūⁿ-tio̍h in chong-kàu seng-oa̍h ê chiân-tô͘, bē bián-tit thè in ū khó-lū ê só͘-chāi. Cháiⁿ-iūⁿ kóng? In-uī hiān-sî î-bu̍t chú-gī ê hoâiⁿ-hêng. Hoâi-gî chú-gī, tiat-ha̍k-tek hi-bû chú-gī ê chú-chhiòng. Kho-ha̍k, kim-chîⁿ ê bān-lêng, loân-ài chì-siōng chú-gī ê ko-tiau. Sīm-chì choè-kīn chiâⁿ cha̍p nî tī Í-tāi-lī, Tek-kok só͘ teh liû-hêng lâi ê Fascio chú-gī.
Tng tī chit ê sî, chheng-liân lâng tuì tī in ê tì-sek-io̍k, su-siúⁿ, hiat-khì pí-kàu-tek boē an-tēng ê sî. Nā m̄-sī ū tú-hó ha̍p ê chí-tō-chiá, tuì chong-kàu-chiūⁿ thang kā in su-siúⁿ siān-tō. Si̍t-chāi ē hō͘ lâng hân-sim. Só͘-í kin-á-ji̍t ê kàu-hoē tio̍h thè in phah-sǹg, chiū-sī lán chi̍t khoán ê kip-bū lah!
(Boē-oân).
