Kū-iok-su Sū-soat
Tân Kim-jiân
(Chiap chêng hō tē 8 bīn)
1934. 12, no. 597, pp. 7-8
V. Kū-iok-su ê hun-luī kap sūn-sū
Lán kin-á-ji̍t teh tha̍k ê Kū-iok, sī tuì chē-chē chéng ê chheh lâi sêng-li̍p, lóng-chóng sī 39 koàn. Lâng tāi-khài kā i hun chò 3 luī:-
1) Le̍k-sú (17 koàn) Chhòng-sè-kì-Í-sū-thiap[sic.].
2) Bûn-ha̍k (5 koàn) Iok-pek-Ngá-ko.
3) Ū-giân (17 koàn) Í-sài-a-Má-la̍h-ki.
Lán chai hit tiong-kan ū-ê hun chiân-hō͘, á-sī siōng-hā,- Sat-bó͘-ní, Lia̍t-ông, Le̍k-tāi.- Chóng-sī Hi-pek-lâi goân-bûn bô án-ni hun; koh Í-sū-lah[sic.], Nî-hi-bí sī ha̍p chò cht8 pún, iā 12 sió sian-ti iā sī chò chi̍t-pún. Tuì án-ni chū-jiân e̍k-pún kap pún-bûn ū bô saⁿ-tâng ê só͘-chāi. Chit khoán ê koh-iūⁿ, sī tuì LXX (70 sū-e̍k) khí, che tāi-khài is7 thàn tng-sî A-le̍k-san-tāi tì-sek siā-hoē ê hong-sio̍k. Chit ê siâⁿ choè-chho͘ ê tô͘-su-koán-tiúⁿ, sī tng-sî ê ha̍k-chiá, sī chhut-miâ ê si-jîn Challimachus. I put-chí hiâm toā-pún chheh, in-uī chin tìn-uī, huì-khì the̍h, só͘-í beh chò tô͘-su-koán ê lī-piān, chiū chiong toā-phō ê chheh lóng kā i hun pún. Chit ê hong-sio̍k soà éng-hióng choân chhī, soà-kàu tī LXX. Koh kok koàn ê pâi-lia̍t iā siū tng-sî A-le̍k-san-tāi ê lí-lūn tiat-ha̍k éng-hióng, chiū toàn-jiân thoat-lī goân-tián ê thoân-thóng, pâi-lia̍t hun-luī, chhin-chhiūⁿ hiān-chāi lán só͘ teh tha̍k ê khoán. Chiàu e̍k-chiá ê lí-lūn, sī ài tuì "Le̍k-sú" lâi khoàⁿ Í-sek-lia̍t ê koè-khì, tuì "Bûn-ha̍k" lâi khoàⁿ "boē-lâi."
Chit khoán ê hoat-tō͘ sui-jiân tuì goân-tián ū bô tiong-si̍t, iáu-kú tuì Kū-iok kok koàn kái-sek-siōng ū chin-toā ê àm-sī tī-teh. Put-lūn sī bîn-cho̍k, á-sī kò-jîn, beh siūⁿ i ê koè-khì kpa boē-lâi, lóng tio̍h ēng hiān-chāi chò tē-ki. Oscar-Wilde kóng, "Hi-lia̍p tiat-ha̍k ē kái-chō hiān-chāi kpa boē-lâi, chóng-sī Ki-tok-ē kái-chō koè-khì." Lán nā chēng-chēng lâi siūⁿ, lán ka-tī ê seng-gâi, soà pi-thàn koè-khì ta̍k-hāng lóng sī khang-hu, si̍t-chāi kàu-gia̍h thang lâu ba̍k-sái. Ū lâng tuì án-ni soà iàm-sè, chū-pō chū-khì, sīm-chì ū-ê soà siūⁿ té-lō͘. In-uī khoàⁿ i ê koè-khì sī sí-bô, bô ǹg-bāng; chóng-sī nā ū ji̍p Ki-tok-kàu, ēng Ki-tok-kàu ê ba̍k-chiu lâi khoàⁿ lán ê koè-khì, chiū bô tú-tú sī to͘-jiân[sic.], khang-hu. Oāⁿ oē lâi kóng, chiū-sī Ki-tok-kàu ē hō͘ lán ê koè-khì koh-oa̍h. Pó-lô iā-sī chiū chit hō kà-sī, só͘-í i ê le̍k-sú tiat-ha̍k sī "bān-sū saⁿ-kap lâi, bô m̄-sī beh lī-ek thiàⁿ Siōng-tè ê lâng" (Lô 8:28).
Taⁿ lâi khoàⁿ pún-bûn ê hun-luī kap sūn-sū (e̍k-pún ê hun-luī kap sūn-sū sī chiàu téng-bīn só͘ kóng án-ni, só͘-í chhiáⁿ lán tuì lán ê Kū-iok lâi khoàⁿ, soà kap ē-bīn ê pió tuì-chiò, chiū khah bêng hit ê koh-iūⁿ ê só͘-chāi; in-uī choá-bīn ê koan-hē bô thang pâi tī-chia tuì-chiò).
Hi-pek-lâi goân-tián ê hun-luī, sūn-sū:-
I. Lu̍t-hoat (5 koàn):-
Chhóng-sè-kì
Chhut Ai-ki̍p-kì
Lī-bī-kì Mô͘-se ê Ngó͘-keng.
Bîn-sò͘-kì
Sin-bēng-kì
II. Ū-giân (8 koàn):-
Iok-su-a
Sū-su Chiân-kî
Sat-bó͘-ní
Lia̍t-ông
III. Sèng-bûn (11 koàn):-
Si-phian
Chim-giân Si
Iok-pek-kì
Lō͘-tek Poâⁿ-koè-cheh
Iâ-lī-bí Ai-ko (Chhut 12:1-14).
Thoân-tō Gō͘-sûn-cheh
Í-sū-thiap[sic.] Gō͘-kńg (Sin 16:9-12).
Tān-í-lí Kok-thí-ji̍t
Í-sū-lah[sic.], Nî-hi-bí (II Ông 25:1-12).
Le̍k-tāi-chì Tah-liâu-cheh
(Lī 23:33-43).
Phó͘-lûn-ji̍t[sic.]
(Thiap 9:15-32).
teh lóng-thho̍k--ê.
Í-siōng án-ni sī 24 koàn, chóng-sī Jesephus, Origen, Epiphanius, kap Jerome (Hieronymus) in chú-tiuⁿ chiah ū 22 koàn nā-tiāⁿ. In sī phah-sǹg Hi-pek-lâi ê jī-bó sī 22 jī, só͘-í Kū-iok iā-sī 22 koàn nā-tiāⁿ. Siat-sú nā-sī án-ni, chiū-sī Sat-bó͘-ní kap Lia̍t-ông ha̍p-chò chi̍t pún, iā Í-sū-lah[sic.], Nî-hi-bí ha̍p-chò chi̍t pún, Le̍k-tāi-chì iā sī ha̍p-chò chi̍t-pún. (LXX e̍k-pún iā-sī chiong Sat-bó͘-ní kap Lia̍t-ông ha̍p chò-hoé, sī hun-chò Lia̍t-ông 1, 2, 3, 4, án-ni put-chí ū ì-sù tī-teh. Chóng-sī LXX ū ke-thiⁿ chē-chē pún, kin-á-ji̍t sī chò Goā-tián. Choè-kīn Ji̍t-pún Sèng-kong-hoē ū e̍k hiah ê Goā-tián chò Kū-iok Sèng-chheh sio̍k-phian, phó͘-kip-pán Y1.00 nā-tiāⁿ, iú-sim ê lâng thang bé lâi gián-kiù).