Siā-soat(社說)
Sin-nî kap Kong Pò
(Chú-pit)
1935. 01, no. 598, pp. 01-02
Hiān-chāi ê sî-tāi, kap kó͘-chá lóng bē thang pí-phēng-tit. M̄-bián kóng hiah chá. Kan-ta lâi siūⁿ tī 19 sè-kí thâu, hit-sî jîn-luī ê seng-oa̍h, iáu chin kán-tan, su-siúⁿ iā bô chhin-chhiūⁿ chit-sî ê hok-cha̍p; só͘-í bô-lūn tī cheng-sîn hong-bīn, á-sī bu̍t-chit hong-bīn, tāi-khài lóng ē thang boán-chiok. Kàu kīn tī 100 nî lâi, su-siúⁿ ji̍t-ji̍t chìn-pō͘, io̍k-bōng iā ná toā: chia̍h hî, chiū siūⁿ ài chia̍h bah; chhēng tiû, chiū siūⁿ beh chhēng toān. Kiat-kó, chiū hêng-sêng-liáu hiān siā-hoē chéng-chéng ê hūn-loān.
Jîn-luī ê chìn-hoà-sú, thang kóng chi̍t pō͘-hūn sī tuì "io̍k-bōng"nn̄g-jī lâi chō-chiâⁿ--ê. Siat-sú lâng nā bô ū kēng-cheng á-sī hùn-tò͘, chiū bē thang seⁿ-chhut Kīn-tāi ê bûn-bêng. Chóng kóng, Bô-lūn tiàm tī siáⁿ sî-tāi, lâm-hū ló-iù lóng tio̍h ài hùn-tò͘; nā bô, ū chi̍t ji̍t tiāⁿ-tio̍h lóng tio̍h siū le̍k-sú ê tô-thài. Taⁿ beh cháiⁿ-iūⁿ lâi hùn-tò͘? Chū-jiân ài ū siong-tong ê chún -pī. Chiū-sī tio̍h ū chhiong-si̍t pún-sin ê lêng-le̍k (tì-sek,pún-sū), soà lí-kái lán só͘ toà ê sî-tāi kap khoân-kéng. Kó͘-chá lâng kóng, "Ti-kí ti pí, pek-chiàn pek sèng"(知己知彼百戰百勝). Ná chhin-chhiūⁿ kun-tui(sic.) tī kau-chiàn ê sî, tio̍h tāi-seng keng-koè chi̍t hoan ê hùn-liān kap thàm-thiaⁿ tuì-te̍k ê hi-si̍t chi̍t-iūⁿ.
Chit khoán chún-pī ê kang-chok, chiū-sī Khoàⁿ Pò. In-uī Pò-choá m̄-nā sī beh pò lán chai sè-kài-siōng it-chhè ê tāi-chì, iā sī ài hō͘ lán tit-tio̍h sin ê tì-sek. Só͘-í bûn-bêng kok ê lâng, lia̍h bé Pò-choá lâi khoàⁿ, kap chia̍h hó-pn̄g, chhēng suí-saⁿ, sī pêⁿ-pêⁿ iàu-kín.
Ū sian-siⁿ kóng, "Chi̍t kok bûn-bêng thêng-tō͘ ê koân-kē,tio̍h khoàⁿ i ê Pò-choá chéng-luī ê chē-chió lâi pí-lē." Au, Bí, ta̍k kok ,bô chi̍t lâng m̄-bat jī, chiū bô-chi̍t lâng bô khoàⁿ Pò; só͘-í bé Pò ê gia̍h-sò͘ hui-siông chē. Chiàu choè-kīn ta̍k kok Pò-choá ê tiau-cha sī chhin-chhiūⁿ án-ni:－
Tek-kok 3578 chióng. Eng-kok 3194 chióng.
Hoat-kok 2850 chióng. Bí-kok 2156 chióng.
Kî-thaⁿ Ji̍t, Ò, Gô͘, Suī, Pí, 1000 goā chióng. Eng-kok ê "Thài-ngō͘-su Pò", Tek-kok ê"Pek-lîm Po"(sic.), Bí-kok ê"Niú-iok Pò", Hoat-kok ê"Bêng Pò", muí ji̍t ū ìn 100 bān pō͘ í-siōng. Lán Ji̍t-pún kok Tiau-ji̍t Sin-bûn(朝日新聞), muí ji̍t ū ìn 80 bān pō͘, (se̍k-khan bô sǹg); thang kóng sī thong kok tē-it chē.
Tiàm tī kin-á-ji̍t ê sè-tāi, nā bô lī-iōng kin-á-ji̍t ê ha̍k-su̍t, ki-lêng(學術技能), lâi chhiong-si̍t pún-sin ê lêng-le̍k, chiū tī it-chhè sū-gia̍p-siōng, kiaⁿ-liáu ē siū ki-chhì, i sī chò sî-tāi ê chi̍t ê lo̍k-ngó͘-chiá lah!
Choè-kīn tī Tiong-kok bó͘ tē-hng, ū sìn-tô͘ khòng-kò in ê bo̍k-su. Só͘ pâi-lia̍t ê choē-chōng(罪狀)tiong, ū chi̍t tiâu kóng, "Bo̍k-su ha̍k-būn chhián-po̍h: in-uī tuì Sèng-keng kap chheh, Pò, it-khài bô sio̍k-bo̍k; só͘-í m̄-nā bô koân-chhim ê ha̍k-būn, liân phó͘-thong ê siông-sek iā bô. " Chit chân ê hi-si̍t, bô chāi tī lán thó-lūn ê hoān-uî; put-kò lán ē thang tit-tio̍h chi̍t ê chin hó ê kà-sī, chiū-sī: Chhú-khì sìn-tô͘ só͘ hi-bōng tī it-poaⁿ ê Thoân-kàu-chiá, m̄-nā tio̍h kó͘-lē kàu-hoē chìn-pō͘, pún-sin iā tio̍h chhut-la̍t tô͘-bô͘ siōng-chìn.
Chì-chió lán Tâi-oân chèng Thoân-kàu-su eng-kai tio̍h hū-tam Khoàⁿ Kong Pò ūn-tōng ê chek-jīm, lâi chhiok-chìn Kàu-hoē ê chìn-tián. Hiān-chāi lán choân Tâi sìn-chiá ū 4,3322 miâ, bé Kong-pò chiah ū 2037 hūn; sui-jiân kè-sò͘ hiah-ni̍h sio̍k, siáⁿ-sū khoàⁿ Pò--ê hiah-ni̍h chió? Khah toā-bīn ū nn̄g hāng ê in-toaⁿ: (1)Bat Pe̍h-oē-jī--ê iáu chió; (2) Sui-jiân bat Pe̍h-oē-jī--ê, chóng-sī bô bêng-pe̍k Pò-choá kap jîn-seng ê koan-hē.
Thong Tâi-oân ê sìn-tô͘, nā kan-ta 4 hūn chi̍t, lâi chù-bûn Kong-pò, chiū muí goe̍h ē thang ìn chi̍t bān pō͘. Chhiáⁿ tāi-ke tī kin-nî tàu kó͘-bú, in-uī che sī lán pêⁿ-pêⁿ ū hūn, pêⁿ-pêⁿ ū chek-jīm tī-teh. Bó͘ sian-siⁿ kóng, "Chheh sī sí--ê, Pò-choá sī oa̍h ê kàu-kho-su. "ǹg-bāng lia̍t-uī thiàⁿ Chú ê hiaⁿ-ché! lī-iōng pún Pò lâi ta̍t-sêng "chhiong-si̍t pún-sin ê lêng-le̍k, soà lí-kái sî-tāi kap khoân-kéng" ê bo̍k-tek. Kin-nî, chiū-sī lán Lâm-pō͘ siat-kàu 70 chiu-nî ê Kì-liām; chhiáⁿ tāi-ke tâng-sim hia̍p-le̍k kó͘-bú pún Pò hō͘ i toā khok-tiong.
