Sèng-chheh kap jîn-seng
Un En̂g-chhun
1937年1月622期 27-29
"iā chai lí tuì sè-hàn í-keng bat hiah ê Sèng-chheh, chiū-sī hō͘ lí ū tì-huī, tuì sìn Ki-tok Iâ-so͘ lâi tit-tio̍h kiù--ê. Kìⁿ-nā hō͘ Siōng-tè be̍k-sī ê keng, iā ū lī-ek tī kà-sī , tī tok-chek hō͘ lâng kui-chèng, ín-chhoā lâng o̍h gī-lí, hō͘ ho̍k-sāi Siōng-tè ê lâng liān-ta̍t piān-piān lâi kiâⁿ lóng-chóng ê hó-sū"(2 Thê-mô͘-thài 3:15─17).
Í-chêng Eng-kok ê 文豪カーライルtuì Sèng-chheh bat án-ni kóng, " Sèng-chheh sī ko-kuì ê chheh, bān lâng ê chheh"; si̍t-chāi tī chit sè-chiūⁿ bô ū pí chit ê Sèng-chheh khah ko-kuì ê chheh. Sèng-chheh sī bān lâng ê sîn-lêng ê bí-niû ê chheh. Chit pún Sèng-chheh sī ha̍k-chiá ê chheh , sī ha̍k-seng ê chheh, iā-sī lông-hu lia̍h-hî lâng ê chheh, sī ta-po͘ lâng ê chheh, iā sī hū-lú ê chheh, sī Se-iûⁿ ê chheh, siāng-sî iā-sī Tang-iûⁿ ê chheh. Sèng-chheh sī kó͘-chá ê chheh, iā-sī hiān-kim ê chheh; siāng-sî iā-sī bī-lâi ê chheh. Sèng-chheh chhin-chhiūⁿ エベレスト秀峰ê koân koh chheng-siù; siāng-sî chhin-chhiūⁿ 大平洋 ê chhim koh khoah. oē ín-chhoā lâng kàu tī Siōng-tè kok ê Sèng-chheh koàn-chhoàn sî-tāi; chhiau-oa̍t jîn-chéng kap kok-kèng(國境), chhiau-oa̍t tē-uī, kai-kip, chit-gia̍p, só͘-í kiò-choè bān lâng ê chheh. Sèng-chheh sī thang pí-phēng Soān-chio̍h(金剛石) ê toā chio̍h-gâm, chin-chu ê só-liān, Sèng Sîn ê pó-kiàm. Ki-tok-tô͘ beh keng-kè chit o͘-àm ê khó͘-hái, só͘ tio̍h ēng ê hái-tô͘(海圖), kiâⁿ thiⁿ-lō͘ ê chí-lâm-chiam.
ài-kok-chiá ê 金玉科條, choè gín-á ê hoaⁿ-hí , lāu-lâng ê an-uì, chheng-liân ê chí-chiam. Pīⁿ-thiàⁿ ê lâng kap lô-khó͘ ê lâng tuì Sèng-chheh tit-tio̍h an-uì kap bián-lē. Tú-tio̍h chhì-liān ê lâng, tuì pún-su hoat-kiàn-tio̍h iâⁿ chhì-liān ê pì-koat. Lîm-chiong ê lâng, tuì Sèng-keng tit-tio̍h oa̍h-oa̍h éng-oán ê ǹg-bāng , kap choa̍t-tuì-tek ê pêng-an. Só͘-í lán tio̍h tha̍k, gián-kiù , sìn , thang tit éng-seng.
Sèng-chheh thang kóng sī "seng-gâi ê chheh"(生涯の書). Sèng-keng teh kà-sī lán sím-mi̍h? Ū chi̍t-uī ê 先哲 bat kóng, "Sèng-chheh, tuì chit khoán ê chheh lí bat thiaⁿ-kìⁿ bô? Pún-su ê tù-chiá sī Siōng-tè pún-sin; chit pún chheh ê tiōng-iàu ê hāng-bo̍k, chiū-sī lūn Siōng-tè kap lâng , chín-kiù , siⁿ kap sí, chiū-sī éng-oa̍h kap éng-oán ê bia̍t-bô ê sū."
Eng-kok ê Lú-ông bat kóng, "Goá sui-bóng sit-lo̍h ìn-tō͘(Eng-kok ê si̍t-bîn-toē), iā m̄-kam sit-lo̍hシエクスビヤkap i só͘ tù ê chheh". Chóng-sī Sèng-chheh pí 文豪シエクスビヤsó͘ tù ê chheh khah kuì-tiōng, in-uī Siōng-tè tuì jîn-luī choè toā ê 贈物. "Sèng-chheh" ê lāi-bīn , ū un-tián kap chin-lí moá-moá tī-teh.
Taⁿ Sèng-chheh ê lāi-bīn ū 3 hāng ê iàu-kín ê kà-sī tī-teh:─
1. Chhòng-chō thiⁿ-toē bān-mi̍h ê Chú-cháiⁿ sī î-it ê Siōng-tè, iā-sī lán jîn-luī ê Pē Siōng-tè ; in-uī jîn-luī ê sí-chó͘ sī I chhòng-chō--ê. Taⁿ chit ê chū-jiân-ū ê Siōng-tè sī oa̍h-oa̍h--ê, tuì téng-bīn teh chhui-pek lán ê Siōng-tè. Lán tuì Siōng-tè ê Kiáⁿ Iâ-so͘ Ki-tok, ū thang khoàⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê bû-hān ê thiàⁿ-thàng, kap moá-moá ê un-tián.
II. Sèng-chheh kà-sī lán lóng ū choē tī-teh, "Lóng bô gī-lâng, liân chi̍t ê to-bô?"(Lô-má 3:10).
Sèng-chheh sī teh pek lán tio̍h jīn-choē, pò lán chai jîn-luī ê guî-ki kap kiat-kio̍k tio̍h bia̍t-bô. Che sī khiā tī gī kap sèng-ê ê bīn-chêng ê tong-jiân ê 歸結.
III. Sèng-chheh teh kà-sī lán chín-kiù ê oa̍h-lō͘; che sī pún-sin choè toā ê sù-bēng. "In-uī Siōng-tè chiong to̍k-siⁿ ê Kiáⁿ siúⁿ-sù sè-kan, hō͘ kìⁿ-nā sìn I ê lâng boē tîm-lûn oē tit-tio̍h éng-oa̍h; I thiàⁿ sè-kan kàu án-ni."(Iok-hān 3:16). "Lín káng-kiù chiah ê Sèng-keng, in-uī phah-sǹg hit tiong-kan lín ū éng-oa̍h, iā uī-tio̍h goá choè kan-chèng ê chiū-sī chiah ê Sèng-chheh."(Iok-hān 5:39). Sèng-chheh iā thang kóng sī uī Chú teh choè kan-chèng ê chheh, só͘-í Sèng-chheh ê chun-kuì kap chin ké, sī chāi tī-chia.
Sèng-chheh sī Siōng-tè ê oē. Sèng-chheh ê tiong-sim, chiū-sī Siōng-tè ê oē ê kū-thé-hoà(具体化) ê Ki-tok, á-sī kóng 受肉 ê Ki-tok.
Beh khui chit pún chheh ê só-sî, sī Ki-tok kap I ê Si̍p-jī-kè . Sèng-chheh thang kóng, chiū-sī beh khui jîn-seng kap ú-tiū só͘ ū ê pì-bi̍t só-sî.
Í-siōng goá tāi-lio̍k ū kóng-khí Sèng-chheh kap jîn-seng ê koan-hē, kap Sèng-chheh lāi 3 hāng ê iàu-kín ê kà-sī.
Taⁿ lán tuì chit ê kuì-tiōng ê Sèng-chheh , èng-kai tio̍h àn cháiⁿ-iūⁿ choè?
1. Lán tio̍h ēng kèng-khiân kap sīn-tiōng, khiam-pi ê thài-tō͘ lâi tha̍k, chhâ-khó. ēng kî-tó lâi tha̍k, ēng sìn-sim lâi tha̍k, chiū oē tit-tio̍h toā heng-thong(Si-phian 119:11). "Goá chiong Lí ê giân-gú khǹg tī sim-lāi, bián tit goá tek-choē lí"......(119:7). "Goá thiàⁿ-sioh Lí ê lu̍t-hoat kàu cháiⁿ-iūⁿ ah! Goá mî-ji̍t chēng-chēng siūⁿ".
2. Lán tio̍h si̍t-hêng Sèng-chheh ê kà-sī. Kìⁿ-nā thiaⁿ Goá chiah ê oē lâi kiâⁿ--ê, beh pí-phēng tì-sek ê lâng khí i ê chhù tī chio̍h-poâⁿ-téng; hō͘ lo̍h toā-chuí kàu, hong chhe chhiong tio̍h hit keng chhù iā bô tó; in-uī toē-ki tī chio̍h-poâⁿ0téng. Kìⁿ-nā thiaⁿ Goá ê oē bô kiâⁿ--ê......chiū tó; koh i ê tó sī siong-tiōng(Má-thài 7:24─27). "Lín tio̍h choè si̍t-hêng tō-lí--ê, m̄-sī kan-ta thiaⁿ--ê lâi ka-kī phiàn"(Ngá-ko 1:22).
3. Lán tio̍h chiàu Sèng-chheh lâi kà-sī pa̍t-lâng. oa̍h-miā ê chheh (Sèng-chheh) m̄-thang khǹg tiâu. Tio̍h chiong chit ê Chin-lí lâi thoân hō͘ pa̍t-lâng ; in-uī lán ê tông-pau iáu chin-choē teh tîm-lûn lah. "Hoan-hù lí tio̍h thoân tō-lí, bô-lūn tek-sî put-tek-sî tio̍h choan-bū I, ēng pah-poaⁿ ê khoan-iông kà-sī lâi chek-pī, kéng-kài, khoàn-bián"(2 Thê-mô͘-thài 4:2).
4. Lán tio̍h chiong Sèng-chheh lâi choè kiàm kap tuì-te̍k saⁿ kau-chiàn. Iâ-so͘ 40 ji̍t-mî siū-chhì kap Mô͘-kuí kau-chiàn ê sî, ēng sím-mi̍h lâi 擊退sat-tàn? Chiū-sī 3 pái to ēng Siōng-tè ê oē(Sèng-chheh), lâi iâⁿ sat-tàn. "In-uī Siōng-tè ê Tō sī oa̍h--ê, sī ū kong-hāu--ê, pí it-chhè siang-bīn lāi ê kiàm khah lāi; hoān-nā hûn kap sîn, kut-chat kap kut-chhé bô m̄ chhì-ji̍p phoà-khui, sim-lāi chiah ê liām-thâu kap chù-ì iā bô m̄ kàm-chhat"(Hi-pek-lâi 4:12).
5. Tio̍h o̍h Sèng-chheh-lāi ê chú-jîn-kong(主人公) ê Iâ-so͘ Ki-tok , I chiah sī oân-choân ê jîn-keh-chiá. Lán tio̍h o̍h Chú ê hó bô͘-iūⁿ, lâi tè Chú ê kha-pō͘ kiâⁿ, chiū oē êng-kng kui tī Siōng-tè.
英國の名將 ネルソン提督tī hái-chiàn ê sî, tha̍k Sù-tô͘ Hêng-toān 27:29, lâi tit-tio̍h toā sèng-lī. スタンダード石油會社ê siā-oân, tha̍k Chhut Ai-ki̍p-kì ê Mô͘-se ê kò͘-sū, ēng lō͘-tek[sic] choè chûn, ēng le̍k-chhiⁿ kap chio̍h-iû lâi kô͘......āu-lâi tī hit toē-hng kó-jiân hō͘ i hoat-kiàn tio̍h chio̍h-iû ê 油床. Tuì án-ni lâi khoàⁿ, lán tuì chit ê Sèng-chheh-lāi lâi o̍h, á-sī hoat-kiàn-tio̍h chióng-chióng ê ha̍k-būn; chhin-chhiūⁿ 航海術、石油之所在地(地質學)、天文學、考古學、文學、歷史學、政治法律學,及至經濟學、神學......Chóng-sī lán beh tha̍k Sèng-keng m̄-sī iàu-kín 研究téng-bīn só͘ pâi-lia̍t ê ha̍k-bûn, chiū-sī beh hoat-kiàn-tio̍h oa̍h-oa̍h ê Ki-tok, choè tē-it iàu-kín.
