"Chit-ê chī-chuī?"
(Má-thài 21:10)
1937年2月623期 22-23
[Chit-phiⁿ sī Sun Ngá-kok Sian-siⁿ tī Gī-lân-khu ha̍p-tông lé-pài ê sî soat-kàu--ê, goá ū siū i ê ún-chún siá lâi lo̍h tī-chia─Ô͘ bûn-tî.]
Kin-ná-ji̍t lán teh chiok Kiù-chú ê Sèng-tàn, in-uī án-ni lán tio̍h siūⁿ "Chit-ê chī-chuī". Hit-sî Iâ-lō͘-sat-léng siū toā ê éng-hióng , iā ū chin choē lâng teh mn̄g chit-kù oē. Hoán-tuì Iâ-so͘ ê lâng khoàⁿ chèng lâng tè I, iā ū kóng "choân siâⁿ khì tè I". In-uī hoán-tuì I, chóng-sī khoàⁿ-kìⁿ "thong-siâⁿ iô-choah"; só͘-í boē-oē pàng chit ê choè bô iàu-kín ê tāi-chì. Kin-á-ji̍t ū koh-khah choē ê lâng teh tè I, sè-kài ta̍k-kok ū siū koh-khah toā ê éng-hióng. Ū loā-choē sè-kan ê ông, loā-choē ê gâu lâng , loā-choē ê peh-sìⁿ sêng-jīn I choè Chú! Só͘-í kin-á-ji̍t sui-jiân iáu ū choē-choē lâng iáu-bē chiap-la̍p I, chóng-sī in iû-goân boē-oē lia̍h chit-ê choè bô koan-hē ê sū, choē-choē lâng chin gông-ngia̍h, iû-goân teh mn̄g "Chit ê chī-chuī"?
(1) Taⁿ nā-sī mn̄g iáu-bē sìn ê lâng "Chit-ê chī-chuī"? Kiám-chhái in oē kóng "I sī kó͘-chá ê gâu-lâng, chin hó ê sian-siⁿ". Téng ji̍t goá khoàⁿ sin-bûn, lāi-bīn ū chi̍t-chām sī Eng-kok chhut-miâ ê le̍k-sú-ka oē-su Sian-siⁿ (H.G. Wells) só͘ siá--ê, iā i m̄-sī sìn-chiá. Ū lâng thok i tuì le̍k-sú-siōng kéng 10 ê gâu lâng; chiū-sī bô-lūn sím-mi̍h cho̍k; to̍k-to̍k tio̍h khoàⁿ sím-mi̍h lâng tē-it ū lī-ek, tē-it toā éng-hióng-tio̍h sè-kài. Chiàu H.G. Wells kóng thâu-chi̍t ê miâ m̄-bián siūⁿ, bô būn-tê, tiāⁿ-tio̍h sī Iâ-so͘ Ki-tok. Í-goā hit 9-ê sī khah oh-tit koat-tēng, kiám-chhái Aristotle, Plato, Sek-kia, Khóng-chú téng. Taⁿ chit ê lâng sui-jiân m̄-sī sìn-chiá, iáu-kú kin-á-ji̍t chiàu sū-si̍t tio̍h án-ni sêng-jīn. Chiàu le̍k-sú-siōng bô ū chi̍t ê thang kap Iâ-so͘ saⁿ-pí.
(2) Chóng-sī nā mn̄g sìn Iâ-so͘ ê lâng "Chit-ê sī chī-chuī"? In tek-khak oē choè kan-chèng chit-ê m̄-sī kan-ta tuì chhòng-chō sè-kan kàu-taⁿ tē-it gâu ê lâng, "I sī goán ê Kiù-chú". Tī Iâ-lō͘-sat-léng ū chin choē lâng kóng, chhiⁿ-mî taⁿ oē khoàⁿ-kìⁿ","goá chêng thái-ko taⁿ ū chheng-khì", "goá chêng pái-kha taⁿ oē kiâⁿ, goá chêng sī pháiⁿ-lâng taⁿ hit ê pháiⁿ lóng tû-khì". Kin-á-ji̍t iû-goân ū chin choē lâng thang tuì ka-kī ê keng-giām kan-chèng. "Goá chêng chhiⁿ-mî lóng kiâⁿ tī o͘-àm , chóng-sī Iâ-so͘ hō͘ goá tit-tio̍h kng-bêng; "goá chêng sī pháiⁿ-lâng taⁿ I ū koé-oāⁿ goá, hō͘ goá khì-sak pháiⁿ. Chit khoán ê kan-chèng tē-it ū la̍t, hō͘ lâng thang chai "Chit ê sī chī-chuī".
Kū-nî goá tī Tang-kiaⁿ ê sî, ū tú-tio̍h Sè-kài Bián-lē-hoē Hoē-tiúⁿ Poling(普臨) Phok-sū, i ū kóng tī 10 ge̍h-ji̍t chêng, i ū tuì Bí-kok New-york chhut-hoat khì Au-chiu gián-kiù chong-kàu. Tāi-seng khì Hi-lī-nî kok ê Ko-lîm-to kap Ngá-tián téng, khah-chá chhut-miâ ê só͘-chāi. Tī-hia ū khoàⁿ-kìⁿ khah-chá ê keng-biō, suí koh toā keng, iā ū choē-choē ngó͘-siōng. Chóng-sī sui-bóng ū hiah suí, iáu-kú kin-á-ji̍t bô chi̍t-ê lâng tī-hia kuī-pài, bô poàⁿ lâng sìn hiah ê ngó͘-siōng. āu-lâi Poling Phok-sū ū khì Ai-ki̍p, iû-goân iáu ū khoàⁿ-kìⁿ kó͘-chá ê biō kap ngó͘-siōng, chóng-sī iû-goân bô lâng teh kèng-pài. āu-lâi ū koh khì ìn-tō͘, Tiong-kok, Ji̍t-pún , iā ū khoàⁿ-kìⁿ choē-choē khoán ê biō kap ngó͘-siōng,(大佛), lóng chin suí, khai chin choē chîⁿ tiau-khek--ê. Khiok chiah-ê iáu ū chin choē lâng teh sìn, teh kuī-pài. Poling Phok-sū só͘ khì hiah choē kok chóng-sī m̄-bat khoàⁿ-kìⁿ Kàu-hoē só͘ khek ê siōng á-sī Iâ-so͘ ê chio̍h-siōng, á-sī kì-liām-koán thang hō͘ lâng oē kì-tit I ê miâ. Sui-bóng án-ni i bô khoà-lū, in-uī i só͘ khì ê só͘-chāi lóng ū Iâ-so͘ ê sìn-chiá, ta̍k só͘-chāi lóng teh pò-iông i ê miâ;iā ū I-koán, Ha̍k-hāu, Thái-ko-pīⁿ-īⁿ, í-goā chióng-chióng ê siā-hoē sū-gia̍p teh si̍t-hêng i ê kà-sī. I hit-sî ū kám-kak--tio̍h Iâ-so͘ bô khiàm-ēng chio̍h-siōng, á-sī kì-liām-koán téng. I ê kì-liām, chiū-sī chāi-tī lán si̍t-hêng saⁿ-thiàⁿ, chit-ê sī oa̍h-oa̍h ê kì-liām. Tuì thàn I ê bô͘-iūⁿ, chiū oē hō͘ lâng chai "Chit-ê sī chī-chuī".
(3) Taⁿ nā-sī sù-tô͘ , khoàⁿ "Chit-ê sī chī-chuī". Tē-it bat Iâ-so͘--ê, chiū-sī I ê ha̍k-seng. In ta̍k ji̍t kap I choè-tīn, saⁿ-kap chia̍h, saⁿ-kap khùn, siông-siông khoàⁿ I só͘ choè, thiaⁿ I só͘ kóng, āu-lâi in siū koat-tēng kan-chèng kóng, "Chit-ê sī Siōng-tè ê Kiáⁿ, só͘ beh lâi Kiù-chú." In koh khoàⁿ I tī si̍p-jī-kè téng thoè tuì-te̍k kî-tó, kiû Siōng-tè sià-bián in ê choē ê sî, ū siū chin toā ê kám-kek. I bô kan-ta kà-sī pa̍t-lâng tio̍h thiàⁿ tuì-te̍k, I ka-kī iā si̍t-hêng án-ni hō͘ lâng khoàⁿ. Í-goā , sè-kan bô chi̍t ê sian-siⁿ ū oân-choân si̍t-hêng ka-kī ê kà-sī.
(4) "Chit-ê chī-chuī?" Taⁿ khoàⁿ I ka-kī ê kan-chèng. I ka-kī ū kóng, "Goá chiū-sī sè-kan ê kng" , "goá chiū-sī oa̍h-miā ê piáⁿ", "goá chiū-sī hó ê bo̍k-chiá." Í-goā I ka-kī ū kan-chèng choē-choē tī Sèng-keng hō͘ lâng thang chai I sī chī-chuī. Khah chá tī Eng-kok ū nn̄g ê piān-hō͘-sū hoán-tuì Ki-tok-kàu. Ū chi̍t-ji̍t chit nn̄g ê choè-tui, chi̍t ê kóng Ki-tok-kàu sī m̄-tio̍h, lán tio̍h hoán-tuì lâi hō͘ i bia̍t-bô. Ki-tok-kàu ū oá-khò nn̄g-ki toā thiāu, chiū-sī Iâ-so͘ kap Pó-lô. Lán nā-sī tù nn̄g pún chheh, lí tù chi̍t pún hō͘ lâng chai Pó-lô ê kà-sī sī m̄-tio̍h; goá iā tù chi̍t pún lâi hō͘ lâng chai Iâ-so͘ ê kà-sī sī m̄-hó, chiū bô lâng beh koh sìn Ki-tok-kàu. In iok-sok beh si̍t-hêng chit-ê. Kàu chi̍t-nî kú, chiàu iok-sok in koh choè-tui, chi̍t lâng chhiú ū the̍h chi̍t pún chheh ; chi̍t-ê chiū kóng goá ū tuì Sèng-keng gián-kiù khoàⁿ Iâ-so͘ ū sím-mi̍h m̄-hó ê kà-sī, hoán-tńg ná gián-kiù ná chai só͘ kóng ê lóng chin-hó, só͘-í goá soà sìn, iā soà siá só͘ gián-kiù ê kiat-kó tī chit-pún chheh, beh hō͘ lâng sìn I. Chin kî-koài , iáu hit ê iû-goân kóng siâng-khoán , soà tù chi̍t pún chheh, beh pò lâng chai Pó-lô ê kà-sī sī tio̍h.
Bô-lūn sím-mi̍h lâng, nā siông-sè gián-kiù, ài chai "Chit-ê chī-chuī," chiū ná gián-kiù ná bêng-pe̍k Iâ-so͘ m̄-sī kan-ta kó͘-chá ê gâu-lâng. Lán nā bat I khah chhim, chiū boē-bián-tit chhin-chhiūⁿ I ê ha̍k-seng kóng, "Goá ê Chú, goá ê Siōng-tè!"
