Hiān-tāi Ki-tok-tô͘ ê Sù-bēng
Chú-pit
1937年4月625期 1-4
Sù-bēng sī sím-mi̍h? Chiū-sī "Chi̍t ê lâng kám-kak i siū thok eng-kai khì chò ê kang-tiâⁿ". Oāⁿ oē lâi kóng, Sù-bēng , chiū-sī lán eng-kai chīn ê Thian-chit(天職). Pí-phēng lâi kóng, chi̍t miâ kéng-chhat-koaⁿ i ê sù-bēng, chiū-sī î-chhî tī-an; chi̍t miâ peng i sù-bēng, chiū sī pó-hō͘ kok-kok; chi̍t miâ Thoân-kàu-chiá ê sù-bēng , sī pang-chān jîn-seng thoat-chhut choē ê khó͘-hái; chi̍t miâ kàu-io̍k-ka i ê sù-bēng , sī chō-chiū jîn-châi.
Lán ta̍k-lâng bē thang m̄-ài tam-tng sù-bēng tit. Iâ-so͘ siat Thâu-ke ēng gîn kau-tài I ê lô͘-po̍k ê phì-jū, ū-ê niá 5 chheng, ū-ê niá nn̄g chheng, ū-ê niá chi̍t chheng, kiò in khì chò seng-lí, chiū khì chhut-goā. Koè chin kú, chú-lâng tńg-lâi ê sî, 3 ê lô͘-po̍k lóng lâi pò-kò in ê sêng-chek. Niá 5 chheng kap nn̄g chheng--ê lóng ū chīn pún-hūn thàn têng-poē, tit-tio̍h chú-lâng ê o-ló. Hit ê niá chi̍t chheng--ê siū chú-lâng chiù-chó͘ soà hêng-hoa̍t--i. I kiám ū chò siáⁿ pháiⁿ? Khiok bô; chí-ū chiong hit chi̍t chheng tâi tī thô͘-lāi bô oa̍h-ēng--i. Che chiū-sī bô beh chīn I ê sù-bēng , soà siū chú-lâng chiù-chó͘ kóng sī pîn-toāⁿ koh bô lī-ek ê lô͘-po̍k, siū koáⁿ-chhut tī o͘-àm ê só͘-chāi, tī-hia thî-khàu kā-gê chhiat-chhí.
Iâ-so͘ ū chi̍t pái tuì Pek-tāi-nî beh khì Iâ-lō͘-sat-léng, tī lō͘-nih khoàⁿ-kìⁿ chi̍t[sic.] chi̍t châng bû-hoa-kó chhiū, tú-hó pak-tó͘ iau, chiū khì chhoē khoàⁿ ū koé-chí thang chia̍h bô? Kàu uī, chhoē bô, Iâ-so͘ chiū kā I chiù-chó͘; chhiū soà ko͘-tâ khì. Iâ-so͘ siáⁿ-sū kā chiù-chó͘? Bû-hoa-kó chhiū kiám ū chò siáⁿ pháiⁿ? iā m̄-sī in-uī I tī-hia tìn só͘-chāi hāi-tio̍h lâng. Kan-ta chi̍t hāng ê toā chhò-gō͘, chiū-sī bô chīn i kiat koé-chí ê sù-bēng.
Chhin-ài chèng hiaⁿ-ché ah! Lán tio̍h ài hū sù-bēng chiah ē ēng-tit. Tng tī chit ê sî-chūn, lán chò Ki-tok-tô͘ ê sù-bēng tàu-tí sī sím-mi̍h? Chiū-sī kái-chō jîn-sim, kiàn-chō jîn-keh. Kin-á-ji̍t sè-kài tē-it khó-lîn--ê sī sím-mi̍h? Chiū-sī jîn-sim hú-pāi, jîn-keh tuī-lo̍h. Thài-ē án-ni? Hit ê goân-in , chiū-sī lâng ê choē.
Bí-kok bó͘ koân-soaⁿ ū chi̍t châng chhiū , kóng ū 400 nî kú, keng-koè 14 pái hō͘ luî phah, í-ki̍p 400 nî kú siū hong-hō͘ sng-seh ê chhim-hāi, lóng bô sió-khoá sún-siong. āu-lâi hō͘ chi̍t boé sè-sè ê thâng lâi chia̍h, kèng-jiân ko͘-tâ khì. Choē-ok tuì jîn-luī ê lī-hāi, iā-sī án-ni. Taⁿ lán í-keng chai Ki-tok-tô͘ tē-it iàu-kín ê sù-bēng, chiū-sī kái-chō jîn-sim, kiàn-chō jîn-keh. Taⁿ tio̍h siūⁿ, beh cháiⁿ-iūⁿ lâi chīn chit ê sù-bēng? Goá hó-táⁿ kóng, iáu-boē kái-chō pa̍t-lâng, tio̍h tāi-seng kái-chō lí ka-tī. Oāⁿ oē lâi kóng, ài chīn lán ê sù-bēng, tio̍h tāi-seng tuì lán pún-sin khí-chhiú. Tio̍h tāi-seng kái-chō ka-tī, chiah ē thang kái-chō pa̍t-lâng.
Lâng nā m̄-bat jī, beh thài ē kà lâng tha̍k-chheh? Nā m̄-bat im-ga̍k , thài ē kà lâng chhiùⁿ-koa? Nā m̄-bat lō͘, beh thài ē kā lâng chhoā lō͘? Pún-sin ê sim-koaⁿ sī hú-pāi, jîn-keh tuī-lo̍h, thài ē thang kái-chō pa̍t-lâng ê sim-koaⁿ, kiàn-chō pa̍t-lâng ê jîn-keh leh?
Sè-kài choè-toā ê jîn-sim kái-chō-ka chiū-sī Iâ-so͘ Ki-tok. I ài chheng-khì lâng, I ka-kī tāi-seng chiâⁿ-chò Sèng-kiat ê lâng; I ài kà lâng khiam-pi, I chiū tāi-seng kā ha̍k-seng sé kha. I ài kà lâng tio̍h ho̍k-sāi hiaⁿ-tī, I ka-tī tāi-seng chò lâng ê chhe-ēng. I ài kà lâng tio̍h ū hi-seng ê cheng-sîn, I chiū tāi-seng uī-tio̍h lâng sí tī Si̍p-jī-kè téng.
Tō͘-lia̍p-su-to bat tuì chi̍t ê jia̍t-sim siā-hoē ê ūn-tōng-ka ê chheng-liân kóng, "Chheng-liân ah, Lí uī-tio̍h sè-kài ū lâu chin-chē hoeh koāⁿ; chóng-sī tio̍h tāi-seng uī-tio̍h lí ka-tī lâu koá[sic.]; lí nā ǹg-bāng chi̍t ê koh-khah hó ê sè-kài, lí ka-tī eng-kai tio̍h chò chi̍t ê tē-it hó ê lâng; tû-hui chiong Thian-kok tāi-seng si̍t-hiān tī lí ê sim-lāi, lí bē-ē hō͘ Thian-kok tī sè-kài si̍t-hiān--ê. ài kái-chō siā-hoē , tio̍h seng kái-chō ka-tī."
Taⁿ beh cháiⁿ-iūⁿ lâi kái-chō ka-tī ê sim, kiàn-chō ka-tī ê jîn-keh leh? Tuì chi̍t ê hú-pāi ê jîn-sim, kái-chō chò chi̍t ê oân-choân chheng-khì ê jîn-sim; tuì chi̍t ê tuī-lo̍h ê jîn-keh, kái-chō chò chi̍t ê ko-siōng ê jîn-keh; chit hō tāi-chì, Ki-tok-kàu kiò-chò têng-thâu-siⁿ. Só͘-í lán nā kó-jiân ē bêng-pe̍k chi̍t ê lâng cháiⁿ-iūⁿ chiah ē têng-thâu-siⁿ; chiū ē thang bêng-pe̍k jîn-sim cháiⁿ-iūⁿ kái-chō, jîn-keh cháiⁿ-iūⁿ thê-koân.
Chiàu Ki-tok-kàu ê tō-lí ,lâng nā ài tit-tio̍h têng-thâu-siⁿ, tio̍h ū nn̄g hong-bīn ê khuì-la̍t lâi ha̍p-chok, chiah ē sêng-kong. Chi̍t-hong-bīn, chiū-sī Siōng-tè ê khuì-la̍t ; koh chi̍t-hong-bīn, chiū-sī lâng ê khuì-la̍t.
- (1) Lūn Sîn ê hong-bīn, chhiáⁿ lâi saⁿ-kap siūⁿ:-
Ki-tok-kàu sìn ú-tiū-kan ū chi̍t uī chin Sîn. Chit uī chin Sîn , tuì lán ê keng-giām kap Ki-tok ê khé-sī, chiū ē thang khoàⁿ-chhut ū nn̄g khoán ê Sîn-keh(神格)tī-teh. Chiū-sī Sèng-kiat kap Thiàⁿ. In-uī I sī chiâu-chn̂g Sèng-kiat, só͘-í oàn-hīn choē-ok ; in-uī I sī Thiàⁿ, só͘-í thiàⁿ sè-kan lâng chhin-chhiūⁿ kiáⁿ chi̍t-iūⁿ; m̄-ài lâng ta̍h-ji̍p choē-ok pìⁿ chò choē-ok ê lô͘-lē. Só͘-í I chin koan-sim tī sè-kan lâng , ná bo̍k-chiá teh chhoē sit-lo̍h ê iûⁿ, chhin-chhiūⁿ lāu-pē thèng-hāu hòng-tōng-chú hoê ka. Lâng nā beh chò chi̍t ê têng-thâu-siⁿ ê lâng, nā m̄-sī tuì Siōng-tè pang-chān, bô lâng chò ê kàu. Khoàⁿ Pó-lô Sian-siⁿ ê keng-giām chiū chai(Lô-má 7:14-19, 24-25).
Ū lâng teh siūⁿ , beh thài ē chai ū chi̍t uī chin Sîn Siōng-tè, iū-koh ē pang-chān goá? Lia̍t-uī ! Che sī chi̍t ê chin kî-biāu ê būn-tê. Só͘-í Ki-tok-kàu sī chin kî-biāu ê chong-kàu. In-uī chit ê būn-tê , bē thang ēng giân-gú ,á-sī tì-sek lâi soat-bêng kàu chheng-chhó. Chit ê būn-tê , sī koan-hē tī lán kò-jîn ê keng-giām . Chí-ū si̍t-chè keng-giām , chiah ē bêng-pe̍k kàu hit ê thiat-tí. Nā bô chit khoán ê keng-giām, chiū bô lūn lán cháiⁿ-iūⁿ gián-kiù , cháiⁿ-iūⁿ thó-lūn, kàu-boé iā bē thang bêng-pe̍k loē-tiong ê si̍t-chāi.
Pí-phēng pē-bó tuì kiáⁿ-jî ê ài-chêng, Lí nā mn̄g pē-bó kap kiáⁿ-jî-tiong ê ài-chêng sī sím-mi̍h? Goá sui-jiân ē ēng chē-chē oē kā lí ké-soeh, pē-bó thiàⁿ kiáⁿ, sī kā I phō, kā I chim , iúⁿ-chhī, chiàu-kò͘, kàu-io̍k--i; chóng-sī che m̄-sī ài-chêng ê si̍t-chāi. Bô lūn goá cháiⁿ-iūⁿ ké-soeh , lóng bē-ē chiong ài-chêng ê si̍t-chāi, oân-choân hián-bêng chhut-lâi. Só͘-í bêng-pe̍k hit ê ài-chêng , sī tuì I ka-tī ê keng-giām. Chiū-sī thèng-hāu lí ka-tī ū kiáⁿ-jî, lí chiū ē chai kàu chheng-chheng chó͘-chó͘. Á-sī chhin-chhiūⁿ chhut-sì chiū chheⁿ-mê--ê, I m̄-bat khoàⁿ-kìⁿ ji̍t-thâu, chhut-chāi lí cháiⁿ-iūⁿ kā soat-bêng, i to thiaⁿ bē hiáu-tit. Chí-ū chi̍t hoat, chiū-sī hō͘ i ba̍k-chiu kng, hō͘ i chhin-sin khì keng-giām.
Chhin-chhiūⁿ án-ni, lán ài khì keng-giām. Siōng-tè ê la̍t, ē pang-chān lán, iā-sī bô pa̍t hoat. Chí-ū chhin-sin, chìn-ji̍p chi̍t khoán keng-giām. Chiū-sī lán chit-bīn , tio̍h kian-sim koat-ì beh tui-kiû têng-thâu-seⁿ, jiân-āu chiong chiah ê sū, sêng-si̍t kau-thok Siōng-tè, sî-khek chhin-kīn I, kap I kau-thong , sî-khek chiap-siū I ê khuì-la̍t, sêng-siū I ê kà-sī. Goá hó-táⁿ kóng bián loā-kú, tī lí ê sin-chiūⁿ beh tit-tio̍h chi̍t chióng sîn-pì-la̍t. Pó-lô ū chit khoán keng-giām , só͘-í bē kiâⁿ hó ê kū Pó-lô, pìⁿ-chò ē kiâⁿ hó ê sin Pó-lô. Ò-kó͘-sū-teng in-uī ū chit khoán keng-giām, chiū tuì chi̍t ê toā choē-ok thâu, pìⁿ-chò kàu-hoē ê thiāu-chio̍h. Lō͘-tek-má-teng in-uī ū chit khoán ê keng-giām, chiū tuì chi̍t ê hō͘ choē sok-pa̍k ê thòng-khó͘ ê sim-chêng, pìⁿ-chò chi̍t ê chū-iû khoài-lo̍k ê jîn-seng. Lia̍t-uī! Lán nā kó-jiân ē tit chìn kàu chit khoán Siōng-tè khuì-la̍t pang-chān ê keng-giām , lán iā ē tit-tio̍h chit khoán keng-giām ê kiat-kó.
Lia̍t-uī thiàⁿ kok, thiàⁿ kàn[sic.]-hoē ê hiaⁿ-ché ah! Lán sî-sî khek-khek oá-khò chit uī chin Sîn , I sī lán ê Thiⁿ Pē, tio̍h tuì I lâi tui-kiû têng-thâu-seⁿ. Lán pún-sin kó-jiân têng-thâu-seⁿ, chiū ē kái-chō jîn-sim , kiàn-chō jîn-keh, lâi oân-sêng lán kin-á-ji̍t thâu-chêng ê sù-bēng.
(II) Lūn lâng chit hong-bīn, chhiáⁿ koh lâi siūⁿ khoàⁿ:-
Chit ê lâng ài tit-tio̍h têng-thâu-siⁿ, m̄-nā tio̍h tit-tio̍h Siōng-tè ê khuì-la̍t ê pang-chān; koh chi̍t bīn lán ka-tī tio̍h kap Sîn ha̍p-chok. Ū nn̄g bīn tī-teh:
- (1) Hoán-hoé(siau-ke̍k-tek).
- (2) Sìn-gióng(chek-ke̍k-tek).
Līn[sic.] Hoán-hoé sī siáⁿ ì-sù? Chiū-sī sim ê kái-piàn, á-sī sim-koaⁿ ê choán-hiòng.
Hoán-hoé tio̍h ū 3 hāng:
- a) Chai-choē.
- b) Tuì choē, piáu-sī pi-siong thòng-hīn ê thài-tō͘.
- c) Koat-ì tû-khì choē.
Lō͘-ka 15 chiuⁿ só͘ kì hit ê hòng-tōng-chú, sī án-ni:
- (1) I chai choē (17 chat "I chhéⁿ-gō͘").
- (2) I tuì choē piáu-sī pi-siong thòng-hūn(18 chat "Goá ū tek-choē thiⁿ kap tī lí ê bīn-chêng, taⁿ liáu-āu bē kham-tit chheng chò lí ê kiáⁿ").
- (3) Koat-ì tû-khì choē(20 chat "Khí-lâi khì chhoē I ê lāu-pē").
Ò-kó͘-sū-teng iā sī án-ni. Lán ài kái-chō ka-tī, tû kiû Siōng-tè ê khuì-la̍t lâi pang-chān í-goā, tē-it iàu-kín tio̍h tui-kiû hoán-hoé. Lán ta̍k lâng tī Siōng-tè ê bīn-chêng, tio̍h ka-tī hoán-séng, kàu ē chai lán sī chi̍t ê choē-jîn, tuì lán koh ē koat-ì tû-khì choē, chiong lán ê kū-goá(舊我) kap Ki-tok tèng tī Si̍p-jī-kè.
Lūn sìn-gióng sī sím-mi̍h ì-sù? Sìn-gióng chiū-sī lán lâng oa̍h-miā-tiong chi̍t tiâu sin ê oa̍h-lō͘, kìⁿ-nā chìn-ji̍p--ê ē tit-kiù(Hān 3:16). Só͘-í sìn-gióng chiū-sī sìn-khò, i-nāi, kau-thok ê ì-sù. Chiū-sī í-keng chai Ki-tok sī lán ê Kiù-chú:
- (1) Tuì chi̍t hong-bīn , chiū-sī lán tio̍h chiong lán ê choân-sin,
choân-sim choân-hù ê oa̍h-miā, oân-oân choân-choân bô tiâu-kiāⁿ kau-thok sìn-nāi I. Hō͘ lán it-chhè ê seng-oa̍h lóng hō͘ I koán-hat. Hoān-sū thiaⁿ I ê chí-hui, hoān-sū thàn I ê bēng-lēng, I ài lán chò ê sū, lán chiah chò; I m̄-ài lán chò ê sū, lán m̄-thang chò. Hoān-sū thàn I ê chí-ì lâi kiâⁿ.
- (2) Koh tuì chi̍t hong-bīn lâi khoàⁿ, chiū-sī oân-choân chiap-siū
Iâ-so͘ chò lán it-chhè ê Kiù-chú. Chiong I ê kàu-hùn chò lán it-seng ê hoat-chek(法則); chiong I ê seng-oa̍h, chò lán ê seng-oa̍h; chiong I ê sim, chò lán ê sim; chiong I ê bo̍k-tek, chò lán bo̍k-tek. Hō͘ lán ê seng-oa̍h kap I ê seng-oa̍h tông-hoà. Lán tī I ê lāi-bīn, I tī lán ê lāi-bīn. Ná Pó-lô Sian-siⁿ kóng, "Goá iáu-kú teh oa̍h, m̄-sī iû-goân goá, chiū-sī Ki-tok tiàm tī goá teh oa̍h"
Lán nā ū chit khoán ê sìn-gióng, m̄-bián kiaⁿ lán bē têng-thâu-siⁿ, iā m̄-bián kiaⁿ lán bē tit-tio̍h kiù.
Lia̍t-uī , lán kin-á-ji̍t chò Ki-tok-tô͘ tē-it toā ê sù-bēng, chiū-sī Kái-chō jîn-sim.
Lán ài Kái-chō pa̍t lâng ê sim, tio̍h tuì Kái-chō ka-tī ê sim khí-chhiú. ài hō͘ pa̍t lâng têng-thâu-siⁿ, lán ka-tī tio̍h ài seng têng-thâu-siⁿ.
Lán ka-tī nā têng-thâu-siⁿ, chiū thang kái-chō pa̍t lâng ê sim-koaⁿ. Hō͘ choân kok-bîn ê jîn-sim lóng kái-chō, bô ū su-sim, bô ū choē-ok , pìⁿ-chò sin-sin ê lâng, chhiong-moá Ki-tok hi-seng, hōng-sū, thiàⁿ lâng, thiàⁿ kok ê cheng-sîn. Che chiū-sī lán hiān-tāi Ki-tok-tô͘ tē-it toā ê sù-bēng.