Cha̍p-lio̍k
1937年6月627期 8-11
I. Siàu-liām Muî Bo̍k-su
Lâu Chú-an
Sò͘-nî chêng goá siông-siông bat kap Lîm iàn-sîn Bo̍k-su lé-pài-ji̍t khì chháu-tē ê kàu-hoē lé-pài. Tī chhia-lāi, á-sī teh tán chhia ê sî-chūn, goá siông-siông bat thiaⁿ-tio̍h Lîm Bo̍k-su kóng, chá Muî Bo̍k-su tī Tâi-oân ê sî chin jia̍t-sim pò͘-tō, kòng kó͘, kòng lô, pûn ラツバ, thoân tō-lí tī ta̍k só͘-chāi , khó-sioh in-uī Tâi-oân ê khì-hāu bô ha̍h i ê sin-thé, tì-kàu boē thang koh-chài lâi.
Saⁿ-nî poàⁿ chêng, goá bat chi̍t pái chhoā ha̍k-seng khì lú-hêng, thâu-chi̍t-pái kàu Chháu-tun, khoàⁿ-kìⁿ hia chi̍t keng toā ê lé-pài-tn̂g. Hit-sî ū tuì Koeh Tiâu-sêng Bo̍k-su thiaⁿ-tio̍h kóng, "Chit keng kàu-hoē sī tuì chá Muî Bo̍k-su tī-chia pò͘-tō só͘ kiat ê koé-chí".
Koh goá chêng tī Lú-o̍h teh chò kang ê sî, bat kuí-nā pái thiaⁿ-tio̍h chi̍t uī ê sian-siⁿ teh siàu-liām Muî Bo̍k-su , Bo̍k-su-niû kap in ê khek-kí, toā uī-tio̍h ha̍k-hāu toā oān-chō͘ ê tāi-chì.
Goá pún-sin m̄-bat kìⁿ-tio̍h Muî Bo̍k-su. Chóng-sī pêng-sò͘ thiaⁿ-tio̍h chit-khoán ê siau-sit, nn̄g nî chêng goá beh khì Eng-kok ê sî, bē bián-tit ū chit-khoán ê hi-bāng, chiū-sī kóng nā kàu-uī, tek-khak ài chi̍t pái lâi khì kìⁿ chit uī ê Bo̍k-su. Goá tī 7 goe̍h boé chhut-hoat Tâi-lâm, 9 goe̍h tiong-sûn kàu-uī, suî-sî ji̍p ha̍k-hāu tī Birmingham.
Boē chhut-hoat ê í-chêng , goá ū tī Kong-pò-siā chhau tńg-khì Eng-kok ê Soan-kàu-su ê chū-só͘, chóng-sī bô chhau-tio̍h Muî Bo̍k-su ê. Koh ji̍p-ha̍k liáu-āu chin-chē kang, tì-kàu chi̍t sî soà bē kì-tit. Tī 10 goe̍h boé ū chi̍t uī ê Sian-siⁿ(Mr. Mackie) lâi ha̍k-hāu káng-ián. Káng-ián āu, goá ū tit-tio̍h kài-siāu kap i biān-hoē. Mr. Mackie ê lāu-pē sī Muî Bo̍k-su ê hó pêng-iú, só͘-í ū mn̄g goá kóng, "Lí bat Muî Phok-sū á bô?". Goá chiū kóng, "Goá pún-sin m̄-bat kìⁿ-tio̍h i, chóng-sī siông-siông bat thiaⁿ-kìⁿ i ê miâ kap chò kang. Goá chin ài tit-tio̍h kap i saⁿ-kìⁿ ê ki-hoē, m̄-chai i hiān-sî tiàm tī tó-uī?" Mr. Mackie ū kóng Muî Bo̍k-su ê chū-só͘, chóng-sī goá liâm-piⁿ bē kì-tit, (khí-thâu kàu uī ê sî, goā-kok ê tē-miâ chin oh-tit kì). Koè nn̄g-saⁿ ji̍t tī bô phah-sǹg ê tiong-kan, ū chiap-tio̍h chi̍t tiuⁿ phoe, sī tuì Muî Bo̍k-su pún-sin ê. Hit tiuⁿ phoe tāi-lio̍k sī án-ni: "Goá ū tuì goá ê pêng-iú Mr. Mackie thiaⁿ-tio̍h kóng lí ū tuì Tâi-oân lâi, hiān-sî tī Birmingham teh tha̍k-chheh. Goán sui-jiân lī-khui Tâi-oân chin kú, chóng-sī iáu-kú put-chí teh siàu-liām. Lí nā tī hioh-khùn tiong ū lâi So͘-kek-lân lú-hêng, chhiáⁿ chiah lâi chhoē goán." āu-lâi ū koh nn̄g-saⁿ pái ê thong-sìn, 12 goe̍h 16 ji̍t ha̍k-hāu pàng-kè, goá chiū chhut-hoat hóng-būn kuí-nā uī Soan-kàu-su ê ka-cho̍k, tī 21 ji̍t kàu So͘-kek-lân. Hit ê-hng chiū kàu Muî Bo̍k-su in ê só͘-chāi , chiū-sī Leⁿoxtown, lī Glasgow iok-lio̍k 10 Eng-lí. Goá 3 ji̍t kú tī in tau, m̄-nā siū Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû ê hó khoán-thāi, iā tit-tio̍h chē-chē kà-sī, koh siū chin hó ê kám-hoà. Beh lī-khui ê sî, goá sim-koaⁿ ka-kī siūⁿ kóng, Chāi-chá Iâ-so͘ ê hùn-liān ha̍k-seng, tāi-pō͘-hūn sī tuì jîn-keh ê kám-hoà. Saⁿ ji̍t kú, só͘ thiaⁿ-kìⁿ kap só͘ kám ê sū chin-chē, chóng-sī lâi kì tām-po̍h chiū hó:-
1. Tuì Muî Bo̍k-su thiaⁿ-tio̍h chá-chêng Tâi-oân Kàu-hoē ê siau-sit, kám-kak chin sim-sek, koh ū lī-ek. Muî Bo̍k-su ê Tâi-oân-oē iáu-kú chin se̍k, koh chin bêng. I bat kā goá kóng Tiong-pō͘ teh kiò lâng-miâ ê sî, khah-siông ēng " a " chò tāi-seng, nā-sī Lâm-pō͘ sī ēng "a" chò lō͘-boé, chhin-chhiūⁿ a-Péng, a-Bān, Péng-á, Bān-á. Ū-sî thiaⁿ-tio̍h i ēng chin bêng ê im teh siàu-liām A-tà-bū, Toā-siā, Hô͘-lô͘-tun, Tāi-ngá, Gû-mā-thâu. Thiaⁿ-tio̍h chin kám-kek.
2. Muî Bo̍k-su tī cha̍p sò͘ nî chêng lī-khui Tâi-oân, khí-thâu sin-thé chin kiān-khong, ū khì chē-chē só͘-chāi, kóng Tâi-oân Kàu-hoē ê siau-sit, ū-sî iā bat pō͘-kiâⁿ chin hn̄g ê lō͘-chām. āu-lâi ta̍uh-ta̍uh tú-tio̍h sin-thé khiàm-an. Kuí-nā pái ū ke chin sóng-khoài, chiū siūⁿ kóng bô kú ē thang koh koè-lâi, chóng-sī koh-chài tú-tio̍h sin-thé ê chó͘-tòng, tì-kàu bē thang chiàu sim só͘ ài. Hiān-sî khah-siông lóng tī bîn-chhn̂g teh hioh-khùn, ū-sî bat tām-po̍h ê sàn-pō͘, chin hán-tit thang chhut-se̍k tī lé-pài-tn̂g.
3. Sui-jiân sin-thé ū khiàm-an, nā-sī i ê sim-sîn chin kiān-khong, siàu-liām Tâi-oân ê sim iáu chin toā. Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû tī chá-àm ê ka-têng lé-pài ê sî, siông-siông tha̍k Pe̍h-oē-jī ê Sèng-keng, ta̍k ji̍t uī-tio̍h Tâi-oân teh kî-tó, m̄-nā uī-tio̍h kàu-hoē ê thoân-thé, iā uī-tio̍h kò-jîn lâi kî-tó. Chhin-chhiūⁿ kū-nî Sòng Phok-sū lâi ê chêng-āu, in tī hn̄g-hn̄g ū chhut-la̍t ēng kî-tó teh oān-chō͘.
4. Muî Bo̍k-su in ê chhù-lāi ū chi̍t ki lian-pó͘ ê kam-chià kap chi̍t ki ラツバtiàu tī piah-nih. Goá siūⁿ hit ki ラツバchiū-sī Lîm Bo̍k-su tiāⁿ-tiāⁿ bat kā goá kóng, hit ki pò͘-tō teh pûn--ê. Goá bat thiaⁿ lâng kóng chá-sî tī chhân-chng, gín-á nā thiaⁿ-tio̍h ラツバê siaⁿ chiū jiáng kóng, "Iâ-so͘ lâi lah! Iâ-so͘ lâi lah!"
5. Muî Bo̍k-su in ê chhù-lāi ū chi̍t ê soaⁿ, put-chí chhin-chhiūⁿ lán chia ê Gû-mā-thâu. La̍k-chhit nî chêng Lîm Bō͘-seng Sian-seⁿ bat kàu hia. Khoàⁿ-kìⁿ chiū kóng, hit ê kó-jiân chhin-chhiūⁿ Gû-mā-thâu. Stalker tī i ê Pó-lô-toān ê (p.124)ū bat kóng, "Chá Pó-lô tī Kai-sat-lī-a ê sî, siông-siông sàn-pō͘ tī siâⁿ-téng, khoàⁿ-tio̍h Tē-tiong-hái ê hái-chuí, bīn ǹg Má-ki-tùn, A-kai-a, Í-hut-só͘ ê hong-hiòng, sim bē bián-tit siàu-liām hia ê kàu-hoē, siūⁿ kóng hia ū teh khiàm-ēng i ê pang-chān." Chhin-chhiūⁿ án-ni, Muî Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû, siông-siông tuì in ê tiâⁿ-nih khoàⁿ-tio̍h hit ê soaⁿ chhin-chhiūⁿ Gû-mā-thâu, sim-koaⁿ bē-bián siàu-liām in chêng bat thoân hok-im ê kàu-hoē.
Tī Eng-kok bat ū chi̍t ê hū-jîn-lâng kā goá kóng, "Muî Phok-sū tuì tńg-lâi liáu-āu, put-sî hi-bāng beh koh khì, chóng-sī khó-sioh hō͘ sin-thé chó͘-tòng. Tī Tâi-oân bat chi̍t uī ê pêng-iú kā goá kóng, "Goá pún-sin bô sím-mi̍h bat Muî Bo̍k-su, chóng-sī bat chi̍t pái tī Toā-siā ê lé-pài-tn̂g hù chhòng-li̍p ê kì-liām lé-pài, hit-sî ê kì-tit ū chi̍t ê lāu tiúⁿ-ló tī tâi-téng teh siàu-liām Muî Bo̍k-su, kóng kàu lâu ba̍k-sái".
ǹg-bāng lán iā siông-siông tī kî-tó ê tiong-kan lâi siàu-liām in.
II. Phêⁿ-ô͘ Kàu-siaⁿ.
Má-keng: Loā Jîn-seng
Put-châi lâi tio̍k-jīm kàu kin-ná-ji̍t, 5 goe̍h chhe 3, tú moá chi̍t goe̍h-ji̍t. Taⁿ chiong kuí kù pò lín chai goán ê siau-sit.
Tuì Tâi-oân siông-siông chiap-tio̍h hó pêng-iú ê phoe ê thàm-mn̄g, chhin-chhiūⁿ thiⁿ ka-la̍uh goe̍h ê hoaⁿ-hí. Koh siông-siông chiap-tio̍h Soan-tō-hoē táng-sū Tân Kim-jiân Bo̍k-su ê thong-sìn kek-lē chin kám-kek.
Ū lâng mn̄g kóng, tiàm liáu ū chhù-bī bô? Si̍t-chāi chin chhù-bī. Ta̍k hāng to sī sin, kî-īⁿ m̄ bat khoàⁿ. Hoē-iú chhin-chhiat, put-sî hō͘ lâng sàng mi̍h, ke-nn̄g toā-lia̍p, lāi-bīn m̄-bat tn̄g. Siok-sià thâu-chêng chiū-sī hái, khong-khì hó, hî-chhiⁿ ū, toà liáu chin sóng-khoài.
Nā-sī án-ni lâng thái ē kóng pháiⁿ toà? Ū-iáⁿ pháiⁿ toà: báng kāu , hô͘-sîn kāu, hong-poe-soa eng, hong chin thàu, in chia ê lâng kóng hō-chò "Gōng-hong" thàu m̄-chai soah, ū-sî teh kiâⁿ sak tò-thè kuí-nā pō͘, bô chi̍t châng chiâⁿ-mi̍h ê chhiū, bô chhiū-nâ, bô khe-á, kau-á, chuí-khut lóng bô, sì-kè ta-sò, gia̍h-ba̍k chí-ū khoàⁿ-tio̍h hái kap thiⁿ, á-sī hoan-sé, han-chû-hn̂g, ta-sò-sò, khang-lo-lo, kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khì tōng-tio̍h hái, ná siū chhiong-kun tī chi̍t ê hái-sū, kia̍h-thâu bô chhin, bô kò͘-kū ê pêng-iú thang saⁿ an-uì, jîn-chêng hong-sio̍k koh-iūⁿ. Phîⁿ-ô͘ ê oē, chin hó thiaⁿ, chhì-siá kuí-nā kù.
Sian-siⁿ lú io sím-mi̍h lâng lâi. Taⁿ thiⁿ io-io beh lo̍h hiō loh, mài-èng tò-khù, nā hai-thoē goá io lú lâi-khù hái-toé lia̍h hû khioh loè-ah.
Hiuⁿ ē kè-chhoā sin-niû chē gû-chhia, in chia ê gû-chhia sī nn̄g lián, bô 4 lián ê. Hiuⁿ-ē ê hū-jîn-lâng ké kha chhēng oê, oê boé khiàu-khiàu, thâu-khak pau chi̍t tè o͘-pò͘ kin-á, thâu-chêng tin chi̍t ê âng-phòng-se, si̍t-chāi chin m̄ koàn-sì.
án-ni taⁿ beh án-choáⁿ? Goá siūⁿ chí-ū chi̍t hāng, chiū-sī kam-goān kap Chú saⁿ-kap chia̍h-khó͘, iā kap chia ê lâng tông-hoà, án-ni chiū ta̍k uī sī thian-tông.
Kàu-hoē chi̍t goe̍h-ji̍t kú ê keng-koè(1) Thâu-chi̍t lé-pài khoán hêng-lí, piàⁿ-sàu kàu-hoē tn̂g, siok-sià lāi-goā. (2) Tē-jī lé-pài chóng sûn hoē-iú chi̍t-piàn. (3) Tē saⁿ lé-pài , khì thàm Phêⁿ-ô͘ thiaⁿ ê iàu-jîn, khì hóng-būn Chi-thiaⁿ-tiúⁿ, Kéng-bū-khò-tiúⁿ, Hêng-chèng chú-jīm, Ko-téng chú-jīm, Pó-an-hē-tiúⁿ, Sī-ha̍k, kap chiàⁿ-thiaⁿ ê te̍k-bū, hêng-sū, lóng se̍k-sāi, āu-lâi kap hiàn-peng-tuī, kai-koán ê chhut-só͘ lóng se̍k, chiū hóng-būn ke-tiúⁿ, chō͘-ia̍h téng-téng. āu-lâi chiū hóng-būn hâng-kau toā siong-jîn, ha̍k-hāu kap Loē-tē lâng sìn-chiá téng, tāi-khài tiōng-iàu ê lâng lóng se̍k-sāi.
Koh chìn chi̍t-pō͘ tī tē 4 lé-pài Thian-tông-chiat hit àm , chiū khui thâu-hoê ê lō͘-piⁿ pò͘-tō. Chá kàu-taⁿ, tong-kio̍k chin giâm, chóng-sī chit-pang Chú pang-chān, tong-kio̍k toā khui un-mn̂g, chún lán pò͘-tō , tī Má-kong ke-lāi bô-lūn sím-mi̍h uī lóng thang, chóng-sī tio̍h ēng Kok-gú lâi kóng. Chú pang-chān goá koàn-sì, bô iàu-kín, tī hiuⁿ-ē chiū thang ēng Pún-tó oē lâi kóng, thàu-àm tī pài-tn̂g chêng iok 70 lâng chó-iū lâi thiaⁿ, 20 goā ê hoē-iú lâi chō͘-chiàn.
iā 4 goe̍h 27 ji̍t, goán ū khui Phêⁿ-ô͘ Soan-tō-hoē só͘ sio̍k kàu-hoē ê kàu-e̍k-chiá-hoē, che sī tē 1 hoê. Goán ū chham-siông Chú-ji̍t-o̍h Siu-ióng-hoē, kap kau-thong pò͘-tō ê sū. Hit ji̍t, Hiā-tâng Hā Ú Sian-siⁿ, Hoe-the̍h Tè Hong-liân Sian-siⁿ, Má-keng goá pún-sin lâi hù. Khui tī Má-keng , khó-sioh Toā-sū Khó͘ Sian-siⁿ bē-tit hù, in-uī thong-ti bô tú-hó. Goá 5 goe̍h tiong, nā bô chó͘-tòng, beh lo̍h-khì chhoē i, ǹg-bāng tuì i tit-tio̍h chē-chē kà-sī.
Sì goe̍h 30 àm, thâu-pái chū-chi̍p Loē Tâi sìn-chiá ha̍p-pèng ê ka-têng lé-pài, hit àm ū 12 miâ chhut-se̍k, soà chham-siông tuì 5 goe̍h 9 hō khí, muí lé-pài àm, beh te̍k-pia̍t khui Loē Tâi sìn-chiá ha̍p-pèng ê lé-pài.
Kî-û goá kap choat-loē ū khì Hiā-tâng hóng-būn Hā Sian-siⁿ kap Sian-siⁿ-niû , sè-kiáⁿ, khoàⁿ in lóng pêng-an, chin hoaⁿ-hí.
iā lūn si-siat siu-lí. Má-keng kàu-hoē ū siu-lí mn̂g-thang hō͘-sìⁿ, sin khí e̍k-keng, iā tuì goá lâi, kàu-hoē hoaⁿ-hí bé sin-bûn.
án-ni tāi-ke oa̍h-oa̍h tāng-tāng teh tàu-chò. Goá chin ǹg-bāng chit ê khì-siōng, m̄-sī it-sî-tek. Kiû Chú pang-chān goán, iā lín tāi-ke thè goán kî-tó, hō͘ goán ē ēng sêng-si̍t ê sim lâi êng-kng Chú.
Tì-ì kā tāi-ke chhéng-an.