Kái-kek chú-gī ê sìn-gióng
Chhoà Siū-un
1937年10月631期 24-25
Tâi-oân Tiúⁿ-ló Kàu-hoēê sìn-gióng, sī khiā tī chèng-thóng-tek hok-im chú-gī ê sìn-gióng; chóng-sī hiān-si̍t kiaⁿ-liáu bô ū sì-chiàⁿ ê lāi-iông. Tī téng hō Keh Hô-lia̍t Sian-siⁿ só͘ lūn "Sìn-gióng", iā ū kóng-khí hiān-chāi it-poaⁿ teh sìn-gióng ê lāi-iông chin ū chha-biū. Si̍t-chāi kim-ji̍t Kàu-hoē ê sìn-gióng chin ū thang hoán-séng ê só͘-chāi. Sìn-gióng nā bô toan-chiàⁿ, chiū kàu-hoē chhin-chhiūⁿ khí tī soa-thô͘; hit ê sìn-gióng-chiá iā m̄-sī Siōng-tè--ê, iā hit ê kàu-hoē sī sio̍k lâng--ê. Che lóng-sī tuì tī ka-kī tiong-sim ê to͘-ha̍p chú-gī, to̍k-sian[sic] chú-gī ê kiat-kó.
Chit khoán ê kàu-hoē, beh thài oē hoat-tián. Tī-chia ài hoán-séng. Nā-sī án-ni lán ê sìn-gióng tuì sím-mi̍h tēng-chún lâi kiám-thó? Chí-ū tio̍h tò-tńg tī Sèng-chheh lâi gióng-bōng Ki-tok, chiah oē tēng-chún lán ê sìn-gióng sī toan-chiàⁿ.
Chī-chuī tē-it ū tiong-si̍t tī Sèng-chheh ê sìn-gióng? Sù-tô͘ sî-tāi í-āu ê St. Augastime(アウガスチン), chit lâng chin ū tiong-si̍t tī Sèng-chheh, lâi kó͘-bú Ki-tok ê sìn-gióng. Tī hit tiong-kan ū chin choē īⁿ-toan ê sìn-gióng, lâi kheng-sī Ki-tok ê choa̍t-tuì-sèng, só͘-í tī-chia ū siⁿ-chhut sìn-gióng ê lūn-cheng. Luthur(ルツター)ê chong-kàu kái-kek, Calvin(カルヴイン)ê Sîn-ha̍k kàu-lí, sìn-gióng kàu-lí ê kiàn-siat. Chit ê kiàn-siat, kiù-kèng sī thê-chhiòng chú-tiuⁿ tio̍h tò-tńg tī Sèng-chheh lâi niá-siū Siōng-tè só͘ sù ê un-tián, lâi kiat-chiâⁿ ê sìn-gióng. Chit ê Calvin(カルヴイン)ê sìn-gióng, chiū-sī kái-kek-tek sìn-gióng. Kun-tè i ê cheng-sîn tui-kiû Sèng-chheh, ho̍k-chiông chit ê sī Siōng-tè ê koân-ui ê bēng-lēng, khé-sī ê oē; chiah ê lâng só͘ chú-tiuⁿ ê sìn-gióng, kiò-choè kái-kek chú-gī ê sìn-gióng.
Lán ê kàu-hoē ê sìn-gióng chin tio̍h kiám-thó ê só͘-chāi, só͘-í tī-chia bô m̄-sī tio̍h tuì chit ê kái-kek chú-gī ê sìn-gióng, lāi-iông lâi chài gîm-bī, chiah oē thang tit-tio̍h toan-chiàⁿ, tò-tńg-lâi kàu tī ēng Sèng-chheh choè tiong-sim, só͘ ko-kú ê Ki-tok choè sìn-gióng ê tuì-siōng, iā chiah oē chai sìn-gióng choè-ko ê bo̍k-tek.
Chit ê kái-kek chú-gī, thang kóng sī カルヴインchú-gī. Chóng-sī chit ê chú-gī bô tú sī カルヴインchoân-pō͘ ê chú-tiuⁿ, iā tuì chit hong-bīn thang siūⁿ カルヴインiā m̄-sī カルヴイン chú-gī ê chhòng-sí-chiá. Chit ê カルヴイン chú-gī, sī ルツター chú-gī phài ê lâng kā in hō ê miâ. Thang siūⁿ khí kàu アウガスチン, Pó-lô koh khí-khì Sian-ti Í-sài-a. Chóng-sī chit ê カルヴイン chú-gī ê sìn-gióng, kiù-kèng sī Sèng-chheh ê sìn-gióng. Só͘-í lán thang tēng-chún chit ê chí-chiam, lâi kiám-thó lán hiān-chāi ê sìn-gióng lāi-iông.
Kun-tèカルヴインchú-gī ê sìn-gióng, lāi-iông ê lâng tāi-khài ū chi̍t-ek nn̄g chheng bān, pí ルツター phài ê lâng khah ke nn̄g pē. Hoān-uî chin khoah, tuì hit ê カルヴイン ê chong-kàu kái-kek, pún-toē Suī-se khí, Hoat-lân-se, Eng-kok, Au-chiu, Bí-kok; sè-kài siū-tio̍h カルヴインê kám-hoà chin chhim.
Lūn chit ê kái-kek chú-gī sìn-gióng ê kun-pún iàu-sò͘ sī sím-mi̍h? Ū lâng teh kóng bô chit ê カルヴインchú-gī ê sìn-gióng lāi-iông; iā ū lâng kóng カルヴインsī ルツター ê hō͘-kè-chiá. I bô to̍k-li̍p ê sìn-gióng thé-hē, m̄-kú lán tio̍h chāi カルヴインchú-gī sī chú-tiuⁿ Siōng-tè ê choa̍t-tuì-tek chûn-chāi ê koan-liām. Chin ko-tiāu Siōng-tè ê si̍t-chāi-sèng, lâi sián-bêng I ê siōng, chit khoán to̍k-te̍k ê sìn-gióng thé-hē.
カルヴインchú-gī ê ha̍k-chiá teh gián-kiù chi̍t ê sìn-gióng thé-hē, lóng chi̍p-tiong tī Sîn ê koan-liām. Chhin-chhiūⁿ カイバ(A. Kuyper), ウーフイールド(B. B. Warfield) só͘ le̍k-soat ê Siōng-tè ê chú-koân. シユワイツアー(A. Schweitzer) chú-tiuⁿ--ê, sī tuì Siōng-tè choa̍t-tuì sìn-khò ê sim-chêng. ヘツベー(H. Heppe) chú-tiuⁿ Siōng-tè ê chhòng-chō kap sio̍k-choē koan-liām. iā ū lâng le̍k-soat Siōng-tè ê ū-tēng. Sui sī án-ni ū thóng-it ê iàu-sò͘, chiū-sī Siōng-tè ê koan-liām, chin ū sián-bêng Sèng-chheh ê chin-lí koan-hē; chit ê Siōng-tè ê pún-chit.
カール,ホール(Karl Hael) iā ū kóng "カルヴインê tē-it toā Sîn-ha̍k-tek oa̍h-tāng, chiū-sī khǹg tī Siōng-tè ê koan-liām".Nā-sī khoàⁿ カルヴインchú-gī ê sìn-gióng kò-pe̍k lāi-iông chiū chin bêng-pe̍k. 1545 nî ê ゼネsìn-gióng kò-pe̍k; koh 10 nî āu ê エムヂンliáu-āu, iáu ū 4,5 pái ê sìn-gióng būn-tap teh chhián-bêng sìn-gióng lāi-iông. 1647 nî ê ウエストミンンスター(Westminster) ê būn-ta̍p No 1. "Lâng chú-iàu ê bo̍k-tek sī sím-mi̍h? Chiū-sī êng-kng Siōng-tè, hō͘ I bû-hān ê boán-chiok".
Hián-bêng Siōng-tè ê êng-kng sī jîn-luī ê kiù-ke̍k ū bo̍k-tek. Keh Hô-lia̍t--sī ê "sìn-gióng" III iā ū kóng-bêng. Choē-jîn tuì sìn-gióng lâi hoê-ho̍k kap chō-bu̍t-chiá ê jîn-keh-tek kau-sia̍p lâi hián-bêng I ê êng-kng. カルヴインchú-gī ê khí-thâu ê te̍k-sek, chiū-sī chú-tiuⁿ lâng tuì Ki-tok ê sio̍k-hoê liáu-āu bô kiû ka-kī ê lī-ek, chí-ū uī-tio̍h Siōng-tè ê êng-kng lâi oa̍h; le̍k-soat chit khoán sī jîn-seng choè ko ê bo̍k-tek.
カルヴインsó͘ tù ê "Ki-tok-kàu goân-lí" só͘ le̍k-soat ê sìn-gióng lāi-iông, toā kòng-hiàn tī sè-kài ê Ki-tok-kàu, iā-sī choè ブロテスタントchú-gī ê ki-chhó͘. Lāi-tiong só͘ lūn ê Siōng-tè, choē-jîn kiù-sio̍k kap Kàu-hoē chiah ê kàu-lí, tī-chia ū thóng-it tī chit ê su-sióng, chiū-sī chì-sèng ê chhòng-chō-chiá Siōng-tè. カルヴインsi̍t-chāi sī tuì Ki-tok lâi tiàm tī Siōng-tè, koh-oa̍h tī Siōng-tè Sèng-chheh êlāi-bīn ê Sîn-ha̍k-chiá.
