Iâ-so͘ kan-chèng pún-sin(2)
(Tuì Iok-hān)
Lo̍h Sian-chhun
1937年11月632期 24-26
Téng ge̍h ji̍t só͘ siá, lūn Iâ-so͘ ê jîn-keh ê lāi-bīn ū kóng I chiū-sī Jîn-chú. Tī chit ê tiâu-ba̍k ê lāi-bīn ū kóng-khí: (a) I chiū-sī oân-choân ê lâng; (b) I chiū-sī tāi-piáu-tek ê lâng.
iā chit ge̍h-ji̍t ài lâi saⁿ-kap khoàⁿ Iâ-so͘ ê jîn-keh ê tē-jī hāng chiū-sī:─
II. Siōng-tè ê Kiáⁿ.
Kiōng-koan Hok-im-su ê lāi-bīn, Iâ-so͘ m̄-bat ti̍t-chiap chiong chit ê bêng-chheng lâi chheng-ho͘ ka-kī, chí-ū tī kuí-nā uī I kiò ka-kī choè "Kiáⁿ". Koh chhin-chhiūⁿ Má-thài 26:63, ū Siōng-tè ê Kiáⁿ ê chheng-ho͘ tī-teh; che sī Chè-si-tiúⁿ só͘ chheng-ho͘ I ê.
Tī Iok-hān, Iâ-so͘ ēng "Siōng-tè ê Kiáⁿ", ū kuí-nā pái, chhiáⁿ khoàⁿ 5:25, 9:35, 10:36, 11:4. Í-goā ū chin choē pái ēng "Kiáⁿ", "I ê Kiáⁿ", "Lí ê Kiáⁿ", á-sī "To̍k-siⁿ ê Kiáⁿ" lâi piáu-hiān.
Lūn Siōng-tè ê Kiáⁿ ê kun-kù, tī Si-phian 2:7; 2 Sat-bó-jíⁿ 7:14 ū thang khoàⁿ, chóng-sī tī Kū-iok chit ê bêng-chheng sī teh chheng-ho͘ lâng ê sî ēng--ê. Iâ-so͘ chheng-ho͘ Siōng-tè choè I ê "Pē" ê só͘-chāi, tī Iok-hān nā ha̍p oá--lâi, ū 100 khah ke pái, che ū pí tī Kiōng-koan Hok-im-su só͘ kì ê "Pē" ū ke têng-pē khah ke.
Kiōng-koan Hok-im-su só͘ siá, toā-pō͘-hūn lóng sī "Lí ê Pē" "Lí ê Pē," chóng-sī tī Iok-hān só͘ kì lóng sī kóng "Goá ê Pē" á-sī "Pē." Tuì án-ni khoàⁿ, "Pē" chit ê bêng-chheng, tī Iok-hān pí pa̍t ê Hok-im-su, phó͘-thong khah ū teh ēng.
Tī Kū-iok, lâng choè Siōng-tè ê kiáⁿ-jî, sī in-uī in ū kap èng ún ê chó͘ ū koan-hē ê iân-kò͘; nā-sī tī Sin-iok, lâng choè Siōng-tè ê kiáⁿ-jî, sī in-uī ū kap Iâ-so͘ Ki-tok ū koan-hē ê iân-kò͘. Chhiáⁿ khoàⁿ Iok-hān 1:12, Iâ-so͘ kā lâng choè Tiong-pó, hō͘ lâng thang chiâⁿ-choè Siōng-tè ê kiáⁿ-jî, án-ni Iâ-so͘ pún-sin choè Siōng-tè ê Kiáⁿ, sī pí lâng ū chhiau-oa̍t ê só͘-chāi tī-teh. Iâ-so͘ bêng-bêng ū chú-tiuⁿ I kap "Pē" ê koan-hē sī î-it(唯一) ê. I sī to̍k-siⁿ ê Kiáⁿ (3:16), Iâ-so͘ só͘ kiò ê "Pē" kap I ê ha̍k-seng á-sī lán só͘ kiò ê "Pē" ū hun-pia̍t tī-teh. "Goá ê Pē......lín ê Pē"(20:17).
Iâ-so͘ bêng-bêng ū kóng I ê ū-sian chûn-chāi(預先存在), (6:62, 8:58,17:5,24). I tuì Siōng-tè tau lâi, só͘-í bat kìⁿ-tio̍h Siōng-tè(6:46,8:38,chham-khoàⁿ 1:18). I thoè lâng sí, tio̍h tńg-khì kui tī Pē 16:10, 28,20:17)
Koan-hē I ê koân-lêng, I ū kóng, "Pē só͘ kiâⁿ--ê. Kiáⁿ iā chiàu án-ni kiâⁿ"(5:19). Kìⁿ-nā sio̍k tī Pē ê, lóng sī I ê(17:10,16:15), só͘-í I ū koân thang chheng-khì Siōng-tè ê Sèng-tiān(2:15).
Tī Iok-hān Hok-im-toān ê lāi-bīn, Iâ-so͘ ū kiâⁿ kuí-nā ê sîn-jiah, thang lâi kan-chèng Siōng-tè ê Kiáⁿ ê koân-lêng. Pa̍t ê Hok-im-toān só͘ kì ê sîn-jiah sī khah chē ê, chóng-sī Iok-hān chiah ū kì 8 ê nā-tiāⁿ.
(1) Chuí pìⁿ choè chú(2:1─11).
(2) I-hó jîn-sîn ê kiáⁿ(4:46─54)
(3) I-hó Pit-sū-tāi tî bô khuì-la̍t ê lâng(5:1─9).
(4) Gō͘ ê piáⁿ, nn̄g bé hî hō͘ 5000 lâng chia̍h kàu pá(6:1─14)
(5) Kiâⁿ hái-bīn(6:16─21).
(6) I-hó chhut-sì chiū chhiⁿ-mî--ê(9:1─4).
(7) Hō͘ Lia̍p-sat-lō͘ koh-oa̍h(11:1─46).
(8) Lia̍h hî ê sîn-jiah(21:1─14).
I[sic.]-goā iáu ū kiâⁿ choē-choē sîn-jiah, bô kì tī Iok-hān(20:30).
Siōng-tè ê Kiáⁿ Iâ-so͘ koan-hē kè-khì, hiān-chāi, bī-lâi ê sū, á-sī thiⁿ-téng toē-ē ê sū, I lóng chai. I m̄-bat ū chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng, "Goá taⁿ só͘ chai bô oân-choân ". I tuì tng-sî ê ha̍k-seng á-sī tè I ê lâng só͘ kóng ê oē chin ū khak-ti-sèng(確知性) tī-teh, siông-siông tuì I ê chhuì kóng-chhut "Goá si̍t-si̍t kā lín kóng" chit kù thang chhim-sìn ê oē. Koh tī Iok-hān, Iâ-so͘ m̄-bat ū kóng-khí chhin-chhiūⁿ Má-khó 13:32 só͘ kì "Lūn hit-ji̍t hit-sî......Kiáⁿ iā m̄-chai" hit khoán ê oē. Lūn Iâ-so͘ ê chài-lîm, I kóng "Kiáⁿ iā m̄-chai", sī teh kóng-khí sî-kan ê m̄-chai nā-tiāⁿ. Lūn chài-lîm ê tiāu-thâu, khoán-sit á-sī kéng-hóng, I tī pa̍t-uī ū bêng-bêng kóng-khí. Hit kù "Kiáⁿ iā m̄-chai," tuì tī-teh thāi-bōng chài-lîm ê lâng chin ū kéng-kài-tek, àm-sī-tek, kàu-io̍k-tek ì-gī tī-teh. Lūn Siōng-tè ê Kiáⁿ Iâ-so͘ pún-sin kap Sèng Sîn ê koan-hē, saⁿ-kap lâi siūⁿ tām-po̍h.
Sèng Sîn ê jîn-keh, sī tuì Iâ-so͘ lâi tāi-seng piáu-hiān--ê, Sèng Sîn ēng hō͘ lâng ū khoàⁿ-kìⁿ ê hêng-sek lâi tē-it tāi-seng piáu-hiān--ê, chiū-sī I tī siū sé-lé ê sî(1:32). Iâ-so͘ tit-tio̍h êng-kng ê sî, Sèng Sîn it-hoat ū cha̍p-hun hián-hiān(7:37─39). Siōng-tè siúⁿ-sù Sèng Sîn bô hān-liōng"(3:34). Chit ê èng-ún, tī Gō͘-sûn-choeh ê sî ū cha̍p-hun èng-giām. Iâ-so͘ ū èng-ún kóng Siōng-tè beh tī I ê miâ lâi chhe-khián Sèng Sîn(14:26). Koh kóng, I beh tuì Pē chhe-khián Sèng Sîn lo̍h-lâi(15:26, 16:7). Sèng Sîn lo̍h-lâi choan-choan sī beh uī-tio̍h Iâ-so͘ choè kan-chèng, iā sī beh êng-kng Kiáⁿ(16:14), chhin-chhiūⁿ Kiáⁿ ū êng-kng Pē.
Iâ-so͘ tī pa̍t hong-bīn ū ēng chin-choē khoán ê hong-hoat lâi piáu-hiān I kap Pē tâng-khoán, kóng, "Sìn Goá ê lâng......chiū-sī sìn chhe Goá ê"(12:44). "oàn-hūn Goá ê lâng, ia̍h oàn-hūn Goá ê Pē"(15:23). "Khoàⁿ-kìⁿ Goá ê, chiū-sī khoàⁿ-kìⁿ Pē"(14:9). "Lín nā bat Goá, chiū ia̍h bat Goá ê Pē"(8:19). "En̂g-kng I, chiū-sī êng-kng Pē" (11:31). "Chun-kèng Kiáⁿ ê, chiū-sī chun-kèng Pē"(5:23).
Tī Iok-hān iáu ū chin-choē uī, Iâ-so͘ tuì lâng sêng-siū chióng-chióng choè-ko ê chheng-ho͘, chiū-sī "Siōng-tè ê Kiáⁿ─Í-sek-lia̍t ê Ông"(1:49). "Siōng-tè ê Sèng--ê"(6:69). "Ki-tok Siōng-tè Kiáⁿ"(11:27). "Sian-siⁿ ah, Chú ah"(13:13). "Goá ê Chú ah, goá ê Siōng-tè ah"(20:28). "Hô-san-ná"(12:13).
Chiàu téng-bīn lâi khoàⁿ, Iâ-so͘ sui-bóng siū hiah choē téng-hō ê lâng ê êng-kng ê chheng-ho͘, iáu-kú I ia̍h ū kóng I sio̍k tī Pē, che chiū-sī tuì I ê jîn-sèng ê hong-bīn lâi khoàⁿ--ê. Chiàu khoàⁿ Hi-pek-lâi 2:9, Iâ-so͘ toē-chiūⁿ seng-oa̍h ê kok pō͘-hūn, lóng ū Siōng-tè ê chí-ì teh bēng-lēng ê só͘-chāi tī-teh, chhiáⁿ siông-sè gián-kiù 5:19,6:38,7:16,8:26,28,29,12:49,50. I tio̍h tuì Pē lâi kiû(12:27, 14:16, 17 chiuⁿ). I ū kám-siā Thiⁿ Pē thiàⁿ I (11:41,42). I siông-siông kóng, "Goá ê sî, sī Siōng-tè tiāⁿ-tio̍h--ê(2;4,7:6,8:20). I ê sî, sī tuì Pē ê bēng-lēng(10:17,18,18:11). Pē pí goá khah toā (14:28).
Sù Hok-im-su ê lāi-bīn só͘ siá, lūn Iâ-so͘ sio̍k tī Pē ê sū, phó͘-thong lóng sī tuì I ê jîn-sèng khiam-pi ê chōng-thài teh kóng--ê.
Iâ-so͘ kap Siōng-tè ê Pē-kiáⁿ ê koan-hē, tuì hit ê sèng-chit lâi khoàⁿ, sī éng-oán ê chiông-sio̍k(從屬).
Iâ-so͘ ū-sî kóng I kap Pē tâng-khoán; ū-sî kóng I sio̍k tī Pē. Chit nn̄g-khoán koh-iūⁿ ê giân-hoat, it-kiàn ū mâu-tún tī-teh, m̄-kú chhin-chhiūⁿ í-siōng só͘ kóng, tuì (1) Jîn-chú;(2) Siōng-tè ê Kiáⁿ, á-sī Sîn, Jîn lióng-sèng ê li̍p-tiûⁿ lâi siūⁿ, chū-jiân bô ū mâu-tún ê só͘-chāi tī-teh.
Iâ-so͘ ê seng-gâi kap I ê kà-sī, ū hiah-nih[sic.] chhim-khek ê ìn-siōng tī kèng-khiân ê Iû-thài lâng, Iâ-so͘ só͘ thiàⁿ ê ha̍k-seng Iok-hān ê thâu-ló, só͘-í i só͘ siá ê Hok-im-su, á-sī phoe-sìn, lūn Iâ-so͘ ê jîn-keh ê sū, si̍t-chāi ū chin hong-hù ê chhâi-liāu, hō͘ lán thang gián-kiù Siōng-tè ê Kiáⁿ Iâ-so͘ Ki-tok lâi chhim-chhim bat I, sìn I.
(Thāi-sio̍k)