Soan-tō-hoē Thong-sìn
Phêⁿ-ô͘ Kàu-khu chèng-tī koán-kiàn
(Chiap 1 goe̍h 21 bīn)
1939.02 647 kî 13-15
2. Soan-tō sin hong-bīn oa̍h-tāng. Goá khoàⁿ Phêⁿ-ô͘ ê thoân-tō, Lâm thoân-tō hong-bīn put-ki̍p Lú thoân-tō hong-bīn ê oa̍h-tāng. Chhì kóng kuí-kù. In-uī chia ê bê-sìn chin tāng. M̄-nā chia, put-lūn tó-uī, nā káng-tiūⁿ hái-piⁿ ê bê-sìn lóng khah tāng. Khai-káng-tiûⁿ, kap tó-sū ê chiú, lú ê siau-huì iā khah toā. Chit khoán sū, Má-keng kap Chū-lī-tó iā oh chhut chit ê lē. Bê-sìn, chiú, lú-sek chit 3 hāng. Biō suí, chē keng; chha-put-to ta̍k hiuⁿ-lí ū. Chia ê sìn-gióng," Thiⁿ-kong" kap Tâi-oân tâng; kî-thaⁿ uī hái-bīn seng-oa̍h chiū te̍k-pia̍t chông-hōng Koan-im, Má-chó͘. Chóng-sī í-goā iáu toā tuì-tiōng Chàu-bûn-kong, Sêng-hông-iâ. Put-ti put-kak tuì tó-sū lâi, chia ê hū-lú chū-pi kóng in lú-sèng sī kiaⁿ-lâng, ù-oè. Phah-sǹg che sī tuì chia ê Jû-ha̍k (儒學) hoat-ta̍t ê só͘ tì; só͘-í chē-chē lú-sèng ū kheng-hiòng tī chia̍h chhài. Tī 3,6,9;1,4,7; koh 15, boé-gê, sam-ngó͘-sêng-kûn ê hū-lú chhēng o͘-saⁿ o͘-kûn, lāu, siàu-liân kui-tīn khì biō hêng-hiuⁿ. Taⁿ chia̍h-chhài èng-kai tio̍h kui i Hu̍t-chó͘, in sī khì kui i Má-chó͘ ( Lîm--sī Be̍k ah). Ū-ê sī khì kui i Sêng-hông-iâ (Siong-thoân hō-choè chuí-kuí-á). Chin kî-koài, kui tīn ê chhài-ko͘ khì Sêng-hông-iâ biō sio hiuⁿ, hiàn chhái, kuī-pài. iā lia̍h oa̍h-pu̍t choè tuì-tiong. Siáⁿ hoè kiò-choè oa̍h-pu̍t, chiū-sī ná-chún Tâi-oân ê âng-î koan-lo̍h-im, tāi-ke chin sìn; ū-sî kui hiuⁿ-lí ê lâng lóng sìn-i, hō͘ i chí-hui.
Chá-nî tī Liông-bûn-káng chi̍t chiah hái-ang (keng-hî) lâi khoà chhián, kui tīn ê chhài-ko͘ khì hái-kîⁿ kuī-pài, pâi-chè; si̍t-chāi chin bê-sìn. Taⁿ chiah ê hū-lú beh cháiⁿ-iūⁿ thoân-tō hō͘ in. Lâm thoân-tō bô lī-piān, Lú thoân-tō chin hó. Só͘-í Hoe-the̍h Lū Gio̍k-lân lú Thoân-tō. chêng-nî phài lâi Má-keng ê Lí--sī Sò͘ Sian-siⁿ só͘ chò ê kang chin sêng-kong. Siù-lē Sian-siⁿ tī Tang-kiat-sū iā-sī án-ni. Lán chia hū-jîn-lâng sī ka-têng ê chong-kàu tiong-sim. chia ê lâm-sèng chē-chē chhut-goā thàn chia̍h, thó hî. Só͘-í goá chú-tiuⁿ chhú-khì Phêⁿ-ô͘ ê soan-kàu, ū sēng-iōng lú thoân-tō ê pit-iàu. ( Hi-bōng Soan-tō-hoē it-khó-chhat).
3. Siān-iōng chāi-tē ê jîn-chhâi, chit hāng tuì chá lán ê Soan-tō-hoē chiū ū tio̍k-gán tī chia chin hó.
(A) án-choáⁿ hó? M̄-nā lâng, liân si̍t-bu̍t ê jím-khó͘-sèng to sī chin ū. Goá siông khoàⁿ koe ê tîn pha tī ló͘-kó͘-chhang téng, téng chian, ē pek, ta so-so͘, iáu-kú chin gâu seⁿ. Goán sìn, sī tuì koe-chí chiū í-keng ū jím-khó͘-sèng ê hâm-ióng tī-teh.
(B) ēng chia ê chāi-chū lâng, jîn-chêng, hong-sio̍k, koàn-sì. Koh chū-jiân ū hiong-thó͘-ài, chin ū thoân-khè ê cheng-sîn. Nā ēng Tâi-oân lâi--ê khì hō͘ in tiàm lī-tó ê kàu-hoē, si̍t-chāi ē tio̍h loân-hiong-pēⁿ (戀鄉病) só͘-í goá ke̍k-le̍k chú-tiuⁿ. Phêⁿ-ô͘ ê soan-kàu tio̍h ēng Phêⁿ-ô͘ lâng.
(C) Chóng-sī siāng bān 4 nî kú tio̍h chi̍t nî í-siōng hō͘ chia ê tông-liâu oāⁿ khì Tâi-oân chi̍t pái. Beh oāⁿ khì tó-uī. Oāⁿ khì hit hoê ê kai tong koán ê Tiong-hoē ū Bo̍k-su ê chū-chāi-tē, in-uī khì sī beh hō͘ in tī hia tit-tio̍h sim-sîn, bûn-hoà chéng-chéng ê sin khong-khì. Kā in phài khì sè-sè ê kàu-hoē bô iōng, tio̍h hō͘ in khì Bo̍k-su ê chū-chāi-tē hia̍p-chok. Hit ê kàu-hoē nā bô kàu-gia̍h thang hū-tam ke chhiáⁿ hit ê sian-seⁿ ê só͘-huì, Soan-tō-hoē tio̍h pang-thiap.
4. Hêng-chèng hong-chiam
A. Hêng-chèng khu-hun (行政區分) Tio̍h o̍h koaⁿ-thiaⁿ chiong Phêⁿ-ô͘ hun choè nn̄g khu, Phêⁿ-ô͘ pún-tó, Pe̍h-soa-tó (Téng-soaⁿ), Hî-ong-tó (Sai-sū) chit saⁿ ê tó-sū kap sì-piⁿ ê tó chò chi̍t khu. iā chiong Peh-tàu, Tang-kiat, Toā-sū, kap hū-sio̍k ê sió-tó hun chò chi̍t khu. iā tē-it khu ê tiong-sim khǹg Má-keng. Tē-jī khu ê tiong-sim khǹg Toā-sū. Khiok Hoe-the̍h sī koaⁿ-thiaⁿ kau-thong khah lī-piān, nā-sī kàu-hoē Toā-sū khah toā, châi-chèng, siok-sià lóng Toā-sū khah hó. Só͘-í ko͘-put-chiong tio̍h chiām-sî khǹg tī Toā-sū, kàu Hoe-the̍h khah toā ê sî, chiah oāⁿ lâi Hoe-the̍h.
Pō͘-tiúⁿ tuì Tâi-oân lâi sûn kàu-hoē. Sûn Má-keng tē-it khu bô būn-tê. Hōng-soaⁿ-oân iok 3000 tùn, keh-ji̍t kiâⁿ chi̍t choā sī chin lī-piān. M̄-kú tē 2 khu ê Toā-sū hong-bīn, tuì Má-keng 10 ji̍t chi̍t kî chûn, chûn sè chiah, nā tú-tio̍h hong, ú chiū put chāi chhú-hān. (8 goe̍h Lô͘ Bo̍k-su siū koaiⁿ tiàm Toā-sū, Tân Bo̍k-su tī Tang-kiat hiám tîm-chûn). Só͘-í goá chú-tiuⁿ nā ē tio̍h tī nn̄g ê bo̍k-su, chi̍t ê tī Má-keng, chi̍t ê tī Toā-sū, án-ni chiah ū lī-piān.
B. Hêng-chèng chhú-kip (行政取級) chiàu téng-bīn só͘ kóng tē 1 khu Má-keng tì chi̍t ê Bo̍k-su, chit ê goá hi-bāng ài tì tuì Pún-tó lâi ê lâng, thang kap Pún-tó khah liân-lo̍k. Tē 2 khu Toā-sū ê Bo̍k-su hi-bōng tì Phêⁿ-ô͘ ê tông-liâu khah ha̍p-ēng. iā lóng-chóng ê hêng-chèng chhú-kip kiám-chhái kui Má-keng ê thóng-lí, (che sī chiām-sî, kàu Toā-sū ū Bo̍k-su).
C. Chóng-sī muí nî chit nn̄g khu tī Phêⁿ-ô͘ tio̍h ū chi̍t-hoê í-siōng ê chóng tióng-chip-hoē, á-sī sím-mi̍h liân-lo̍k ê ki-koan, kiám-chhái tuì nn̄g khu lâi phài-chhut nn̄g ê tāi-piáu khì hù Tiong-hoē, á-sī Tāi-hoē (á-sī phài chi̍t ê).
5. Hêng-chèng thóng-chè (行政統制)
A. Tio̍h tī chit nn̄g khu lâi phian-chè chiām-koân ê tông-hoē. Tuì in tiong-kan lâi soán-chhut tāi-gī-goân kap Tâi-oân liân-lo̍k.
B. Tio̍h ēng uí-jīm thóng-tī ê hoat-tō͘, Tāi-hoē chiong koân pàng hō͘ lâi koán ê Tiong-hoē.
Sím-mi̍h kiò-chò uí-jīm thóng-tī?
(1) M̄-bián lēng-goā cho͘-chit Soan-tō-hoē pō͘-hoē, chū án-ni jīm-bēng lâi koán ê Tiong-hoē ê Siông-siat-pō͘-hoē chò pō͘-hoē. án-ni jîn-oân, sî-kan, keng-chè lóng ē tit siok-siáu, sū-bū iā ē khah oán-ku̍t.
(2) Tāi-hoē chò kàm-cha-ia̍h, kò͘-būn-ia̍h chiū hó.
(3) Chū-chāi Phêⁿ-ô͘ ê bo̍k-su thang kéng chi̍t ê chò lâi koán hit Tiong-hoē ê Siông-siat-pō͘-oân. Chóng-sī i ê koân-hān kā i hān tī soan-kàu chiū-hó.
(4) Hit-pêng iû-goân tì Pō͘-tiúⁿ,Koè-kè, nn̄g nî lâi sûn chi̍t pái. Lâi sī lâi chò hùn-heng, á-sī Siu-ióng-hoē ê kang, chiah khah ū la̍t. Mài lâi chia chhiau kàu-hoē hêng-chèng-kê chiah ū pó-kuì.
(5) Hō͘ chāi-chū Phêⁿ-ô͘ ê bo̍k-su ū kan-sia̍p tī koè-kè ê sū, he̍k-chiá ē khah oán-ku̍t, khah ū koan-sim.
(6) Kî-thaⁿ kàu-io̍k, thoân-tō, sù-bū hō͘ chāi-chū ê bo̍k-su hū-chek chóng lí khì pò-kò kai koán ê Tiong-hoē.
(7) Uí-jīm Tiong-hoē hit nî in hia nā ū sím-mi̍h Siu-ióng-hoē, Sèng-chheh gián-kiù-hoē, lóng tio̍h chhiáⁿ chia ê tông-liâu, á-sī koan-hē-chiá khì hù, khoán-thāi chò siāng chi̍t Tiong-hoē ê kàu-hoē pêⁿ. Ì-chì chiah ē so͘-thong, chiah hián-bêng uí-jīm thóng-tī ê hāu-iōng. Chāi-lâi ê Tiong-hoē bô si̍t-koân, iā tuì Soan-tō-tē bô 10 hun ê tám-liōng, sī chò Tāi-hoē ê " thè-sin" lâi khoàⁿ-khoàⁿ, án-ni bô lō͘-ēng.
(8) Tio̍h hō͘ chāi-chū ê Bo̍k-su chò chia kok kàu-hoē ê gī-tiúⁿ. Ta̍k hāng hóng o̍h Tâi-oân lâi kiâⁿ.
(9) "Beh tī-lí Chi-ná, tio̍h chun-tiōng Chi-ná ê te̍k-sèng, m̄-sī Ji̍t-pún loē-tē ê iân-tiông" che sī sî-kio̍k ê bêng-giân. Bô lí-kái ê sè-le̍k iân-tiông sī bô-hāu, tio̍h ēng thiàⁿ, ū lí-kái ê kám-hoà, tông-hoà chiah ū lō͘-ēng. Tī Phêⁿ-ô͘ goá sìn iā sī án-ni.
(10) Bān-sū chhú chek-ke̍k, chiām-chìn ê hoat-tō͘ hō͘ Phêⁿ-ô͘ kàu-hoe ē ta̍t kàu tī chū-tī, chū-thoân ê só͘-chāi.
6. Cheng-sîn liân-lo̍k
A. Koh chi̍t pái chú-tiuⁿ kong-pò Soan-tō-hoē siau-sit-noâ kong-chèng khak-si̍t ê siau-sit pò-thoân.
B. Ū-sî iā chhiáⁿ chia ê kang lâng tī tú-hó ê uī, tú-hó sî lâi siāu-kài Phêⁿ-ô͘ ê kang-chok.
C. Siat Soan-tō kì-liām-ji̍t, m̄-nā Phêⁿ-ô͘ siú, chiū Tâi-oân iā siú, lâi uī-tio̍h Soan-tō kî-tó, hiàn-kim,kó͘-bú.
E. o̍h Lú Soan-tō-hoē ê kok kàu-hoē ê hū-jîn-hoē (Sè-nau cho͘-chit, ná-chún siā-hoē kàu-hoà-bāng ê si-siat) cho͘-chit, chiū-sī lī-iōng pài 3 ê kî-tó-hoē lâi cho͘-chit, khiu-chi̍p Soan-tō-hoē pò͘-kàu ê tông-ho͘N3-chiá, che sī chin ū la̍t ê sū.
Í-siōng 6 toā hāng, chhiáⁿ tong-kio̍k kap iú-sim tī Phêⁿ-ô͘ Soan-tō ê hó pêng-iú,chhiáⁿ lín tī lâi ê Lâm Tāi chim-chiok chham-khó khoàⁿ-māi.
(Sió-tī Loā Jîn-seng kèng kì)
