Í-hut-só͘ ê Phoe
Niû Siù-tek
1940.01 658 hō p.3-5
Taⁿ kóng kàu chia, chiū tio̍h siūⁿ iáu koh chi̍t-bīn ê chú-tiuⁿ , chiū-sī kóng, Pó-lô tī Í-hut-só͘ ê ga̍k-tiong siá--ê, chiū-sī Hui-lī-bûn, Ko-lô-se kap Í-hut-só͘ chit 3 tiuⁿ ê phoe. Chú-tiuⁿ chit-bīn ê sian-siⁿ ,in sī kóng sím-mi̍h lí-iû?
1) Chit 3 tiuⁿ ê phoe, lóng ū saⁿ koan-liân, ū chióng-chióng bi̍t-chiap ê koan-hē tī-teh, nā siat-sú hit tiong-kan ê chi̍t-tiuⁿ, sī tī Í-hut-só͘ siá--ê, chiū chū-jiân kî-û--ê, iā thang kā sêng-jīn sī án-ni.
2) Tī Hui-lī-bûn ê phoe-tiong, Pó-lô ū kā Hui-lī-bûn kóng, "Tio̍h pī-pān só͘-chāi hō͘ goá toà" (22 chat). Chit kù oē, thiaⁿ--tio̍h chin chū-jiân, ná chhin-chhiūⁿ bêng-bêng chai tī bîn-á-ji̍t à-sī koh 2, 3 ji̍t, goá beh siū tháu- pàng, beh khì kìⁿ. lí ê bīn, kap lí kóng chē-chē oē, iū-koh goá sī lāu-lâng, koh khiàm-ēng an-chēng ê tiûⁿ-só͘, só͘-í tio̍h pī-pān só͘ chāi hō͘ goá toà. chhin-chhiūⁿ chit khoán ê chêng-hêng lâi lóng, chiū nā beh siūⁿ sī tī hit ê 1000 goā eng-lí hn̄g-hn̄g ê Lô-má siâⁿ lâi kóng ê oē, chin-chiàⁿ sī khah oh siūⁿ, m̄-ta̍t-tio̍h kā siūⁿ sī pêⁿ-pêⁿ tī sió A-sè-a ê po͘-thâu Í-hut-só͘ siá--ê, sī ke̍k chū-jiân ê khoán. In-uī Pó-lô ū khǹg oán-tāi ê kè-e̍k tī-teh, chiū-sī i nā khì Lô-má ê sî, beh soà khì Sū-pan-ngá thoân tō-lí (Lô-má 15:22－29). Kì-jiân ū chit ê toā kè-e̍k, chiū nā siat-sú kó-jiân tī Lô-má ê kaⁿ-ga̍k lâi siū tháu-pàng, kiám ū pàng-sak oán-tāi ê kè-e̍k, kan-ta lâi khì hit ê sió A-sè-a ê chi̍t ê sió to͘-chhī hóng-mn̄g Hui-lī-bûn mah? Che si̍t-chāi iā-sī oh sìn. Só͘ nā khoàⁿ chò tī Í-hut-só͘ ê kaⁿ-ga̍k, chiū put-chí ha̍p ì-gī.
3) Koan-hē Ko-lô-se ê kīn-hóng, Pó-lô ná chhin-chhiūⁿ chin chai-iáⁿ ê khoán. Beh siat-sú sī tī Lô-má, chiū boē hiah bêng-pe̍k. Ko-lô-se 4:13 só͘ kóng ê oē, put-chí piáu-bêng Ko-lô-se ê só͘-chāi, pí-kàu-tek sī tī kīn-kīn ê khoán. iū-koh tī Hui-lī-bûn kap Ko-lô-se ê phoe--nih, só͘ thê-khí ê lâng: Í-pa-hut, A-lí-ta̍t-kó͘, Lō͘-ka, Má-khó, Tí-má chiah ê, put-chí kap Í-hut-só͘ ū bi̍t-chiap ê koan-hē. Í-hut-só͘ ê phoe, sui-jiân bô tú-tú sī kià hō͘ Í-hut-só͘, iáu-kú sī chit-tiuⁿ kià hō A-sè-a tē-hng chèng kàu-hoē ê hoê-chiong, chiàu ハルナツク kóng, Pó-lô kià hō͘ Ló-tí-kà ê phoe, liōng-pit káⁿ-sī chit-tiuⁿ. khoàⁿ chit ê chêng-hêng, chiū kóng chit 3 tiuⁿ phoe, sī tī I-hut-só͘ ê ga̍k-tiong siá--ê,iā sī chi̍t ê lí-iû.
4) Koan-hē O-nî-se-bó ê kì-sū (Ko-lô-se 4:9, kap Hui-lī-bûn). O-nî-se-bó sī chi̍t ê lô-châi, i ū thau-the̍h chú-lâng ê chîⁿ tô-cháu. Ū tú-tio̍h Pó-lô, ū tuì Pó-lô tit-tio̍h-kiù, iā āu-lâi Pó-lô ū kiò i tńg-khì. Chit ê O-nî-se-bó nā siat-sú sī cháu kàu．Lô-má, chiū tuì tng-sî ê kau-thong lâi khoàⁿ, thài ū hiah-nih pêng-an thang kàu-uī? iū-koh tī lō͘-tiong thài boē khì hō͘ koaⁿ-hiàn lia̍h-tio̍h? iū-koh lō͘-tô sī 1000 goā eng-lí, kiám ū hiah chē ê chîⁿ thang chò huì-iōng?
Che sī tuì tē-lí-tek ê koan-chhat lâi khoàⁿ. Sui-jiân Lô-má sī toā to͘-chhī, iáu-kú I-hut-só͘ iā bô su. Í-hut-só͘ kàu Ko-lô-se sī 170 eng-lí ê hn̄g, chò lô-châi ê O-nî-se-bo, liōng-pit-só͘ chai ê to͘-chhī, chiū-sī Í-hut-só͘ nā-tiāⁿ. Só͘ kóng tī Í-hut-só͘ sī khah chū-jiân ê khoán.
Taⁿ í-siōng só͘ hóng--ê, sī Í-hut-só͘ soat ê tāi-lio̍k. Chóng-sī chiàu lán kin-ná-ji̍t tuì chit ê sin ha̍k-soat, beh lâi khoàⁿ chò cháiⁿ-iūⁿ? Chhiáⁿ lán koh sió-khoá lâi kā siūⁿ chit-ê. Khiok ū chē-chē hong-bīn thang piān-pok á-sī ké-bêng, chóng-sī in-uī choá-bīn ê koan-hē, goá chí-ū ài tuì 4 tiám lâi kán-tan soat-bêng chiū hó.
1.Siū hoān-lān ê būn-tê
Koan-hē Pó-lô tī Í-hut-só͘ siū koaiⁿ-kaⁿ ê sū, chú-tiuⁿ Í-hut-só͘ soat ê sian-siⁿ só͘ ín ê chèng-kù, si̍t-chāi bô kàu-gia̍h thang chò khak-chèng. Pó-lô tī Í-hut-só͘ 3 nî kú ê thoân-tō tiong, kiám-chhái bat tī-hia siū koaiⁿ-kaⁿ, che iā bô tek-khak. Chóng-sī bô ū sím-mi̍h chèng-kù thang chèng-bêng ga̍k-tiong su-hān sī tī Í-hut-só͘ siá--ê. Tī Í-hut-só͘ sui-jiân ū Pó-lô ê ga̍k-sià, chóng-sī hit ê kiàn-tiok-bu̍t, tuì hiān-sî ê kó͘-chek lâi koan-chhat khí lâi, chin-chiàⁿ sī bô ha̍p tī kaⁿ-ga̍k ê só͘-chāi. Pó-lô ū kóng tī Í-hut-só͘ kap iá-siù saⁿ-phah, che sī teh piáu-bêng cheng-sîn-tek ê khó͘-thàng, ná chhin-chhiūⁿ I-ngá-tiû (Ignatius) kià phoe hō͘ Lô-má lâng ê phoe tiong, kóng-khí kap iá-siù sio-phah ê oē,iû-goân sī cheng-sîn-tek ê ì-gī.
iū-koh Pó-lô kóng "tī A-sè-a só͘ tú-tio̍h ê hoān-lān"(II Lîm 1:8) hit kù, bô tú-tú sī koaiⁿ-kaⁿ ê ì-sù. Kiám-chhái thang kóng phoà-pēⁿ á-sī chhin-chhiūⁿ Hēng-toān 19:23－41 só͘ kì ê kì-sū hit ê hoān-lān. Pó-lô tī Bí-lī-to͘ kap Í-hut-só͘ ê tiúⁿ-ló saⁿ-sî ê oē, iā bô kóng-khí i koaiⁿ-kaⁿ ê sū. Lán m̄-káⁿ kóng Pó-lô tī Í-hut-só͘ bô hō͘ lâng koaiⁿ-kaⁿ; nā siat-sú ū, ún-tàng sī té sî-kan--ê, bô kàu-gia̍h thang hō͘ i siá ga̍k-tiong su-hān ê tn̂g kî-kan, só͘-í Í-hut-só͘ soat, lán iáu-boē thang khak-sìn.
2.Koan-hē O-nî-se-bó ê sū
O-nî-se-bó beh tô-cháu kàu Lô-má ê sū, m̄-sī hiah oh-tit ê būn-tê, in-uī pí-kàu Í-hut-só͘, hoán-tńg khah an-ún. Nā tī Í-hut-só͘, kiám-chhái khoài-khoài hō͘ lâng chhoē-tio̍h. iū-koh tng-sî ê kau-thong, sī chin lī-piān, ná sio̍k-gú kóng, "Ta̍k tiâu lō͘ thàu Lô-má." Só͘-í O-nî-se-bó beh kàu Lô-má sī khoài-khoài. Hui-lī-bûn ê phoe tiong kóng, Nî-lāu ê Pó-lô, nā khoàⁿ chò tī Lô-má ê Pó-lô, sī khah ha̍p ì-sù.
3.ĪN-toan su-siúⁿ ê būn-tê
Tī Ko-lô-se kap Í-hut-só͘ ê phoe--nih, ū thê-khí īⁿ-toan su-siúⁿ chhim-ji̍p kàu-hoē ê sū. Chit khoán ê būn-tê, m̄-sī tī kiàn-siat kàu-hoē ê tng-sî, sī tī kàu-hoē í-keng hoat-ta̍t ê liáu-āu. Khoàⁿ hit ê phoe só͘ siá ê sū, chiū chai sī í-keng chin hoat-ta̍t ê sî lah. Só͘-í thang kóng, m̄-sī Pó-lô tī i thoân-tō tiong chū-chāi Í-hut-só͘ ê sî lâi siá--ê, che sī bêng lah. iū-koh nā siat-sú Í-hut-só͘ ê phoe sī tī Í-hut-só͘ lâi siá--ê,siáⁿ-sū bô siū phoe ê lâng ê miâ? Koh Í-hut-só͘ ê phoe--nih, sī piáu-bêng kàu-hoē chì-siōng chú-gī ê su-siúⁿ, che koh-khah thang hō͘ lán chai, sī Pó-lô toà tī Lô-má ê seng-oa̍h, só͘ tit-tio̍h ê éng-hióng lah.
4. Koan-hē toê-iân ê sū
Í-hut-só͘ soat ê li̍p-lūn, tē-it ke̍k-le̍k chú-tiuⁿ--ê, chiū-sī Hui-li̍p-pí ê phoe. Chóng-sī chiàu モバツト(Moffatt), só͘ kóng, Pó-lô tī Í-hut-só͘ chāi-chū ê chêng-āu, i ū uī-tio̍h sàn-hiong ê sìn-tô͘ lâi bō͘-chi̍p chîⁿ. Tī chit ê sî-tāi ê phoe, chhin-chhiūⁿ Ko-lîm-to chiân-hō͘-su á-sī Lô-má ê phoe, lóng ū teh kóng-khí kan-sia̍p toê-iân ê tāi-chì, si̍t-chāi Pó-lô uī-tio̍h toê-iân chin phah-piàⁿ. Nā siat-sú Hui-li̍p-pí ê phoe sī tī chit ê sî-hāu lâi siá--ê, ún-tàng iā sī beh kóng-khí toê-iân ê sū. Chóng-sī sū-si̍t-siōng, lóng bô kóng sím-mi̍h. Só͘-í Í-hut-só͘ soat, chí-ū sī chi̍t ê sin ha̍k-soat, iáu bô kàu-gia̍h thang sìn.
Í-siōng tuì chit kuí tiám lâi siūⁿ, chiū ga̍k-tiong su-hān ê būn-tê, iáu sī Lô-má soat khah kiông,khah ū thang sìn ê chèng-kù tī-teh. (Thāi-sio̍k)
