LŪN-SOAT:Jī-lūn pek-hāi-kì
1951.06 750 hō p.4-5
(N̂g Teng-ōng e̍k)
(Tuì Pa Phok-sū ê ji̍t-kì)
Tī Tō͘-kun-eng keh-piah ê chng-siā nih, bat kuí-nā nî-kú chi̍t keng pài-tn̂g tī-hia. Goân-té hit keng sī pún-tē lâng teh lé-pài, khiok ia̍h ū tām-po̍h kheh-lâng lâi chham-ka. Í-āu ū chi̍t nî, Tō͘-kun-eng ê chng-siā hō͘ toā-chuí lâu-khì, hit keng pài-tn̂g soà hoè-khì. Lé-pài chiū hun-khui, pún-tē lâng hit pêng chiong in ê pài-tn̂g siat tī Tiong-nâ; kheh-lâng chit pêng ko͘-put-chiong ia̍h tio̍h koh chhoē chi̍t uī sin tē-tiám. uī-tio̍h beh ài chi̍t uī pài-tn̂g tē, in keng-koè chin choē ê kan-lân, in-uī kheh-chng kóng thong hô, m̄-chún in tiong-kan chi̍t lâng chiong tē boē lán chò pài-tn̂g ê lō͘-ēng. In tah kò-sī, bêng-bêng kóng, nā chún lâng tī hia khí kàu-tn̂g, chiū-sī Goā-kok beh lâi thóng-tī ê chiân-tiāu, ū guî-hiám sèng tī-teh. Ū chi̍t lâng táⁿ-sǹg beh tē boē lán, uī-tio̍h án-ni soà bô sêng, chîⁿ koh hêng lán. Hit-sî ū chi̍t uī sìn-tô͘, kiò-chò Tiuⁿ A-kim, sī Jī-lūn ê lâng, chiong i ê chhù boē lán chò pài-tn̂g. Tī 1885 nî ê 6 ge̍h tiong, ū kuí-nā uī hiaⁿ-tī tī hit keng chhù chò lé-pài, siū-tio̍h hit chng ê lâng chin kek-lia̍t ê pháiⁿ khoán-thāi. In chhe lâng lâi hú-siâⁿ chiong sū-chêng pò goán chai, goá chiū siū-phài lo̍h-khì hia, khoàⁿ tāi-chì tio̍h án-choáⁿ pān. Goá tī 6 goe̍h 18 ji̍t (lé-pài la̍k) kàu hit só͘-chāi, hit-mê-hng, kap in ê lāu-toā (chng-ni̍h ê thâu-lâng) siong-hoē nn̄g pái. In kóng, "Lín lâi chia bé tē khí pài-tn̂g che lín ū koân, goán boē-tit thang tòng lín, m̄-kú lín nā tī-chia lé-pài, kiaⁿ-liáu chia ê chheng-liân-poè oē khí-lâi hoán-tuì, ē ēng kiông-pō͘ ê chhiú-toāⁿ lâi khí pō͘-tāng, che sī goán bô hoat-tō͘ thang chó͘-chí--ê, in-uī in chin hoán-tuì lín ê kàu-hoē." Sui-jiân sī án-ni, goán koat-sim beh tī hia chìn-hêng lé-pài. Keh-tńg-ji̍t (lé-pài-ji̍t chá-khí) ū jī, saⁿ cha̍p miâ ê hiaⁿ-tī lâi hia kap goá saⁿ-kap lé-pài, tng goán iáu teh chū-chi̍p ê sî, ū thiaⁿ-kìⁿ kòng-lô ê siaⁿ, ia̍h ū lâng khui-siaⁿ kóng, in lâi lah! Goán chū-chi̍p ê chhù sè-á-keng, goā-bīn khoan-khoah, bô jia bô cha̍h, goán khoàⁿ-kìⁿ in ji̍p lâi kàu tiâⁿ-ni̍h lah! (Hit ê chêng-hêng goá sī kiàn-siàu kàu m̄-káⁿ siá chhut-lâi). Hiah ê lâng taⁿ kuí-nā tàⁿ toā chho͘, chiū-sī tuì chng-lāi ê chhè-tî hia taⁿ lâi--ê. Goán chek-sî chiong mn̂g koaiⁿ khí-lâi, lâng thè ji̍p āu-kak, nā sī mn̂g liâm-piⁿ hō͘ in ēng chio̍h-thâu hám chhuì, chiū chiong toā-chho͘ ti̍t-ti̍t phoah ji̍p-lâi, phoah kàu kui keng chhù moá-moá sī, goán ta̍k lâng lóng chiâu-chiâu phoah tio̍h. Goá chiū kiâⁿ chìn-chêng chhut-lâi, siūⁿ beh kā in kóng oē, nā-sī in m̄-thiaⁿ, chiong toā-chho͘ tuì goá ti̍t-lâm ti̍t-phoah, tuì thâu-khak téng kàu kha-té, kui seng-khu ù-oè moá-moá.
Goá liâm-piⁿ kám-kak chi̍t hāng, goá siūⁿ kóng in tek-khak ū giâm-giâm siū chí-sī, ún-tàng m̄-káⁿ sui-piān hē-chhiú hāi goā-kok lâng, chiū khiā tiāⁿ-tiāⁿ, chhut-chāi in só͘ ài khì chò. In hit khoán ê só͘ chò, ū hō͘ tī-hia teh khoàⁿ ê lâng ke-thiⁿ sóng-khoài, chóng-sī chāi goá pún-sin mā-sī ū lī-ek ê só͘-chāi.
Khún-tio̍k goán ê lâng ū ê ná béng-lia̍t, in tuì hiah ê bô tí-khòng ê sìn-tô͘, chhiu-chhàng ba̍k-kàng, khiú in ê thâu-chang, chhoah in ê chhuì-chhiu, thiah-li̍h in ê i-chiûⁿ, phah in kàu thiám-thiám, goá khoàⁿ in ê ka-chiah-phiaⁿ, o͘-chhiⁿ chéng, siong-hûn moá-moá. Goá ū chīn só͘ ē beh khì noâ-cha̍h hiah ê lâng, nā-sī bô hāu, oa̍t-jú ke-thiⁿ in ê siū-khì. In mē goá, chiù-chó͘ goá, kah ná chhin-chhiūⁿ hoat-kông chi̍t-iūⁿ. Ū ê gia̍h kún[kùn]-á beh oá lâi phah goá, in tiong-kan ū khah sīn-tiōng--ê, tuì chhiú kā i la̍k teh, chiah bô oá-lâi. In te̍k-pia̍t chhiau-chhē hit keng chhù ê chú-lâng, lòng phoà-piah, ta̍k keng pâng chhē thàu-thàu, hó kai-chài, hit ji̍t i chhut-goā, nā ū tī-teh kiám-chhái sit-lo̍h sìⁿ-miā. (āu-hō soà-chiap).