SIĀ-LŪN
Chiok Bó-chhin-cheh
1953.05 773 hō p.3-4
Pún-goe̍h 10 hō sī Bó-chhin-cheh. Tī 1908 nî, Bîn-kok chêng 4 nî, tuì Pak Bí ê tang hái-hoāⁿ ê Se Bu̍t-ní-nî-a chiu (West Virginia), chi̍t ê hiuⁿ-chng chò khí. Muí-nî 5 goe̍h tē 2 lé-pài-ji̍t chò siàu-liām lāu-bó ê "Bó-chhin-cheh."
Tuì 40 nî chêng khí, kàu hiān-sî, tī Bó-chhin-choeh ê ji̍t, Bí-kok lâng ê ka-têng koà kok-kî, tuì lāu-bó piáu kèng-ì.
Lí khoàⁿ, ū chi̍t tiâu soàⁿ, chiong jîn-luī ê le̍k-sú thīⁿ liâm chò-hoé, hō͘ i lóng bô tn̄g. Hit tè suí ê pò͘ siông-siông siū hong, siū chián-tn̄g, á-sī thè-sek--khì. Kai-chài ū chit tiâu soàⁿ kā i thīⁿ tiâu-teh, hō͘ i bián tn̄g--khì, ia̍h bián thè-sek. Chit tiâu soàⁿ chiū-sī lāu-bó ê thiàⁿ. Bó-sèng-ài, sui-jiân hit ê chhut-hoat sī kap pa̍t khoán tōng-bu̍t ê lāu-bó siâng-khoán. Chiū-sī chhut tuì pún-lêng (本能). M̄-kú tī hit ê pún-lêng ê lāi-bīn ū siū jîn-tō (人道) ê chheng-chuí kā i sé chheng-khì, iā siū tì-sek ê jia̍t-hoé kā i khui-khé. M̄-nā oân-sêng kò-jîn, koh ē sêng-chiū siā-hoē ê hēng-hok.
Khiok ia̍h ū thêng-tùn tī tōng-bu̍t ê kai-kip ê bó-sèng. ia̍h ū chí-ū boán-chiok kò-jîn-tek sêng-kong ê lāu-bó tī-teh.
Pó-chûn tī Munhen Bí-su̍t-koán, ū chi̍t tiuⁿ Lubens ê sióng-siōng-tô͘. Chiū-sī Hi-lu̍t ông uī-tio̍h Iâ-so͘ ê iân-kò͘, thâi Pek-lī-hêng n̄g hoè í-hā ê eⁿ-á ê tô͘. Hō͘ lán khoàⁿ liáu ē kiaⁿ, m̄-káⁿ khoàⁿ. Ū chin chē peng, tuì lāu-bó ê chhiú chhiúⁿ eⁿ-á, kā i thâi-sí. Kông-loān ê lāu-bó thoa peng ê chhiú lâi kā. Ū ê chiong pún-sin ê seng-khu lâi jia-khàm eⁿ-á. ia̍h ū eⁿ-á í-keng sí lah, lāu-bó iáu m̄ pàng, tuì peng ê chhiú beh chhiúⁿ tò-ńg. Ū ê toā siaⁿ thî-khàu, tuî-heng. Tuì chit tiuⁿ tô͘ thang khoàⁿ chhut bó-sèng-ài ê chi̍t-pō͘-hūn.
Taⁿ bó-sèng-ài ē-thang chiâⁿ-chò chi̍t ê tián-hêng, sī in-uī i ū ti̍t-chiap, kàn-chiap teh kòng-hiàn jîn-luī choân-thé. Lāu-bó bô kò͘ ka-kī ê an-e̍k, miâ-siaⁿ, chí-ū ǹg-bāng kiáⁿ kap siā-hoē ê hēng-hok. Ū hi-seng, ū ba̍k-sái, ū jím-chiông, ū kî-tó, ū kek-lē, tī chia lāu-bó ê thiàⁿ chiah sī chun-kuì. Thang chò teng lâi chiò jîn-luī. Bô lūn oân-sêng kò-jîn, á-sī hō͘ siā-hoē tit-tio̍h hēng-hok, to sī chin hó. Lāu-bó hoaⁿ-hí uī-tio̍h kiáⁿ hi-seng i ê seng-gâi, chit khoán suí ê ho̍k-bū ê sèng-keh, hóng-hut chhin-chhiūⁿ lán ê Kiù-chú uī-tio̍h lán lîm-kàu sè-kan, lâi hián-bêng Siōng-tè ê sim, chò lán ê bô͘-iūⁿ, ē-thang chhin-ba̍k khoàⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê thiàⁿ ê khoán-sit.
Tuì chá kàu taⁿ, éng-oán, bô hun chong-cho̍k, bô pia̍t pang-kok, bô-lūn pîn-chiān hù-kuì, lāu-bó kàu tó-uī to sī lāu-bó. Siōng-tè uī-tio̍h beh hō͘ lâng chai, I beh-kap ta̍k ê lâng tī-teh, só͘-í chiong lāu-bó chò I ê tāi-piáu hō͘ lán bat Siōng-tè ê thiàⁿ. Só͘-í tuì sè-hàn chiū bô lāu-bó ê lâng, bē thang chiap-chhiok lāu-bó ê thiàⁿ ê lâng chē-chē chin oh khoàⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê thiàⁿ.
Taⁿ lán tī chit ê Bó-chhin-cheh eng-kai si̍t-hêng hàu-sūn lāu-bó; ia̍h tio̍h siūⁿ tio̍h cháiⁿ-iūⁿ lâi thiàⁿ Siōng-tè.
Bat chi̍t ê lú-o̍h tio̍h chha̍t-thau, kiông-tō tī lâu-kha chhiúⁿ mi̍h-kiāⁿ, āu-lâi ta̍h-chiūⁿ lâu-téng chhiúⁿ mi̍h. Ū chi̍t ê lú-chú tuì hiong-ok ê kiông-tō ai-kiû kóng, "Chit niá saⁿ chhian-bān m̄-thang kā goá toà khì, in-uī sī goá ê lāu-bó ê uî-bu̍t. Lāu-bó iáu tī-teh ê sî chhin-chhiú chò ê, goá piàⁿ-miā to m̄ pàng-sak i." Chi̍t-ē kā khoàⁿ, to m̄-sī sím-mi̍h hó saⁿ. Chiū bô kā i the̍h. Hoán-tńg siūⁿ-tio̍h lāu-bó ê thiàⁿ. Kiông-tō ê sim chi̍t sî siū kám-kek. Chiū chhut-khì. Hit sî chit ê lú-chú chiong chi̍t pún Sèng-chheh hō͘ i the̍h-khì. Kiông-tō tńg-khì i ê chhù, chiū siūⁿ lāu-bó ê thiàⁿ, chi̍t-bīn tha̍k Sèng-keng, soà chai-bat Siōng-tè ê thiàⁿ. Kàu-boé tit-tio̍h Chú ê Sîn khui i ê sim, i chiū hoán-hoé jīn choē, lâi sìn Iâ-so͘ chò Kiù-chú. āu-lâi i ū keng-êng phah-thih tiàm, ia̍h kiàn-siat chin bí-moá ê Ki-tok-hoà ka-têng.
Taⁿ tī Bó-chhin-cheh, lán lâi siàu-liām siⁿ lán jio̍k-thé ê lāu-bó, che sī chin suí ê sū. Koh chi̍t-bīn ia̍h tio̍h ē kì-tit seⁿ lán lêng-hûn chû-ài ê Siōng-tè. Lán eng-kai tio̍h koh khah jia̍t-sim ho̍k-sāi I.
