San-ô͘ (珊瑚)
1954. 02, no. 782, pp. 23-24
I. San-ô͘ sī hi-sè ê tin-pó, chheng-chò 7 pó ê chi̍t hāng, iā-sī tang se-iûⁿ kiōng-thong só͘ ì-ài--ê. Put-tàn sī chò chng-thāⁿ suí ê lō͘-ēng, chāi Lô-má kap tang-iûⁿ, sīm-chì liû-thoân chò tû iau-mô͘ kap phek-siâ ê pó-poè.
uī-tio̍h án-ni, koh khah chē lâng ài ēng San-ô͘ lâi chng-thāⁿ, á-sī tiàu tī gín-ná ê sin-chiūⁿ.
1) San-ô͘ luī 14 chéng, nā-sī ē-thang chò chong-sek kap bí-su̍t kang-gē--ê, chí-ū 3 chéng, choè ta̍t-chîⁿ ê sī thô-âng-sek, âng-sek sī khah chhù, pe̍h-sek choè bái.
2) Sè-kài ê sán-tē bô chē, 以太利, 法國, 印度, 日本, 中國, lán Tâi-oân, Phêⁿ-ô͘, iā sī chi̍t uī sán-khu.
3) Lūn san-ô͘ chhiū, sī tuì chi̍t chéng ê tōng-bu̍t, kiò san-ô͘ thâng lâi chiâⁿ ê, sî-siông tuì hái-chuí tiong ê hoe-chit (灰質) lâi iúⁿ-chhī, chiah ē ji̍t-ji̍t sêng-tióng bō͘-sēng.
II. Taⁿ Phêⁿ-ô͘ Soan-tō-hoē chiū-sī lán Bó-hoē chi̍t châng ê san-ô͘ chhiū.
Goā-bīn khoàⁿ--lâi sui-jiân m̄-sī chin toā, nā-sī Chú in-tián I ê kàu-hoē, tit-kiù ê lâng-gia̍h ke-thiⁿ. Tī kū-nî 12 goe̍h koh siúⁿ-sù 22 hō͘, 40 lâng, moá-sim o-ló Chú.
Sìn-tô͘ kiù lâng ê sim chin jia̍t, tò-chhù ài thoân hok-im, tī 12 goe̍h tiong nn̄g uī chí-moē kàu Ko-hiông thàm chhin, Chú ê chhiú tī in ê téng-bīn kiâⁿ koh-iūⁿ ê kî-sū, ín-chhoā nn̄g ke kui Chú, chiông-tiong chi̍t ke 14 miâ, ū chhiáⁿ iâm-tiâⁿ kàu-hoē Chiu Bo̍k-su khì tû ngó͘-siōng. Kiám m̄ tio̍h o-ló Chú.
III. San-ô͘ chhiū tio̍h cháiⁿ-iūⁿ chiah ē sêng-tióng? ài ū phoè-ha̍p kuí-hāng ê tiâu-kiāⁿ.
1) Hái-chuí koè-thâu hân-léng bē kiat san-ô͘. In-uī kìⁿ-nā 68 tō͘ í-hā, san-ô͘ thâng chiū sí. Sui-jiân hân-tài nā ū un-liû (温流) chiū ē oa̍h, tī jia̍t-tài nā-sī hân-liû iā sī sí.
2) Hái-chuí chhim koè 100 chhioh (尋) chiū bē kiat san-ô͘; in-uī ap-le̍k siuⁿ koè toā.
3) Bô kiâⁿ lâu (停滯) ê chuí iā bē kiat. Sui-jiân pho-lōng chin toā, ū sî ē phah-chi̍h san-ô͘ ki, nā-sī liû-tōng ê chuí ū tài hoe-chit chin-chē, ē thang iúⁿ-chhī san-ô͘ thâng ê cheng-tióng.
4) Lô-chuí bē kiat san-ô͘.
5) Hái-tiong o͘-àm, chió kng, iā bē kiat san-ô͘.
IV. án-ni beh hō͘ Soan-tō-hoē put-toān ê cheng-chìn, iā sī án-ni: Chiū-sī
1) ài ū Bó-hoē kap kî-thaⁿ put-toān ê un-liû lâi poê-iúⁿ.
2) Bô ū châi-chèng kap sio̍k-bū koè toā ê ap-le̍k.
3) Liû-tōng-tek ê kang-chok kap èng-oān.
4) Chheng-khì ê cheng-sîn, choan-sim chò kang, chiū-sī choan-bū kî-tó, thoân-tō.
5) Jia̍t-lia̍t khún-kiû téng-bīn Lêng ê siúⁿ-sù.
Goān Chú chiok-hok Soan-tō-hoē kap Phêⁿ-ô͘ 8 kàu-hoē, goe̍h-goe̍h cheng-tióng, chiah bô ko͘-hū Chú ê in kap Bó-hoē kî-thaⁿ ê kî-thāi.
(Lîm Chiàu).
