Tâi-lâm Sîn-ha̍k-īⁿ
3 ge̍h tē 3 lé-pài ê kám-siā kap ǹg-bāng
(ĪN-tiúⁿ: N̂g Chiong-hui).
1954. 03, no. 783, pp. 5-7
Koh chi̍t pái ēng kám-siā ê sim kap tāi-ke ngiâ-chih lán ê Sîn-ha̍k-īⁿ kì-liām-ji̍t. Hoê-kò͘ koè-khì 6 nî kú, si̍t-chāi moá-sim kám-siā kap kám-kek. Téng-bīn kám-siā Thiⁿ-pē ê chiàu-kò͘ ín-chhoā; ē-bīn kám-siā lia̍t-uī ha̍k-īⁿ ê hó pêng-iú ê kî-tó ài-hō͘.
Tī chit 6 nî tiong hō͘ goá choè kám-kek ê, chiū-sī lán ê kàu-hoē put-piàn ê chi-chhî, ài-hō͘ ê jia̍t-sêng, nî-nî ê khùn-lân lóng ū tit-tio̍h khek-ho̍k. Goá khak-sìn chit ê chiū-sī chò kin-á-ji̍t ê chìn-pō͘ kap sêng-chiū ê toā chiân-thê. Chit tiám iā sī lán ê Bó-hoē toā hoaⁿ-hí teh kám-siā ê só͘-chāi. Goá tī-chia chhim-chhim ài kā Bó-hoē kám-siā in put-piàn ê koan-sim kap pang-chān. M̄-nā Bó-hoē, liân Bí-kok Kim-lêng Sîn-ha̍k-īⁿ ki-kim Táng-sū-hoē khoàⁿ-tio̍h lán ê ló͘-le̍k, tuì nn̄g nî chêng toā-toā teh pang-chān lán ê ha̍k-īⁿ. Goá tī-chia ài chhim-chhim tuì in piáu-sī lán ê kám-siā. Chóng-sī lán tio̍h ē kì-tit 3 hāng, chiah bē ko͘-hū in ê hó-ì. (1) In ê pang-chān sī kin-kù lán ka-kī ê ló͘-le̍k. (2) Koh sī beh pang-chān tī lán ū ló͘-le̍k āu, iáu-kú chò bē kàu ê sin kang-chok. (3) Só͘-í in ê pang-chān sī it-sî-tek ê lîm-sî sèng, koh ū chí-bêng só͘ beh pang-chān ê kang-chok ê lō͘-ēng－chit tiám kap Bó-hoē ê pang-chān toā koh-iūⁿ. Tuì án-ni thang chai lán pún-sin ê ló͘-le̍k ū hoàn-khí goā-kài ê chù-ì kap koan-sim. Goá chhim-chhim ǹg-bāng thiàⁿ lán Sîn-ha̍k-īⁿ lia̍t-uī hiaⁿ-ché, tī kin-nî ê 3 goe̍h tē 3 lé-pài te̍k-pia̍t ē kì-tit chit tiám, hō͘ goá kin-nî 8 goe̍h kàu Bí-kok ê sî, ū hó siau-sit thang pò lán tī hia sin ê pêng-iú chai.
Lia̍t-uī chhin-ài ê hiaⁿ-ché! Kin-nî 3 goe̍h sī Sîn-ha̍k-īⁿ chài khai-pān moá 6 nî lah. Tuì kin-nî khí, lán ê ha̍k-īⁿ beh chìn-ji̍p tī tē 2 kai-toāⁿ. Chhiáⁿ iông-ún goá kóng-khí koè-khì 6 nî kú só͘ thang kám-siā ê sêng-chiū, iā soà hoat-piáu goá tuì beh lâi ê kai-toāⁿ ê ǹg-bāng kap kè-e̍k.
1. La̍k nî chêng lán bô Sîn-ha̍k-īⁿ, kū hāu-chí toā hong-hoè. Taⁿ lán ū ho̍k-goân chit keng Tâi-oân choè chá ê Sîn-ha̍k-īⁿ. Lán ê hāu-sià sī tī Tâi-oân hiān-chāi choè toā--ê; pau-hâm goân lú Sîn-ha̍k kap i-koán ê toā pō͘-hūn. Taⁿ só͘-chāi ū lah. Chhú-khì ê būn-tê sī beh cháiⁿ-iūⁿ lâi siu-tiok bí-hoà, hō͘ chit ê chiâⁿ-chò siāng ha̍h-iōng koh siāng suí ê ha̍k-īⁿ. Goán ū kè-e̍k beh chiong goân ê hāu-sià chò pún-koán, ēng chò lé-pài, tha̍k chheh, pān-kong ê lō͘-ēng. Seng-oa̍h hong-bīn; lú-seng tī Bō͘-lîm-koán (Sin-lâu lāi) chit pêng; lâm-seng tī goân i-koán hit pêng. Taⁿ tit-tio̍h Bó-hoē ê hó-ì, Bō͘-lîm-koán (kì-liām kò͘ Lîm Ko͘-niû sûn-chit ê kì-liām-koán) ê siu-tiok bí-hoà oân-sêng lah. Toā ǹg-bāng ê, chiū-sī koh nn̄g nî āu, Tâi-lâm Sîn-ha̍k-īⁿ 80 chiu-nî ê sî, choân ha̍k-īⁿ ê siu-tiok ē thang lóng oân-sêng. Chit ê chiū-sī goá tuì beh lâi ê 5 nî tiong chi̍t ê ǹg-bāng. Nā ū 100 bān! Thiaⁿ-tio̍h sī chin-chē! Chóng-sī lia̍t-uī chhin-ài ê hiaⁿ-ché! Lia̍t-uī nā hoaⁿ-hí tàu chhut la̍t saⁿ-hūn-chi̍t, goá teh siūⁿ lán ē thang tuì tī Eng, Bí ê hó pêng-iú tit-tio̍h chhun ê saⁿ-hūn-jī.
2. Lán koh khah tio̍h hoaⁿ-hí kám-siā ê, chiū-sī hiàn-sin beh hō͘ Chú ēng ê ha̍k-seng ū toā ke-thiⁿ. La̍k nî chêng lán chài khai-pān ê sî, ha̍k-seng chí-ū 17 miâ, taⁿ ū 76 miâ, chha-put-to beh kàu 5 poē! Tī chit 6 nî tiong í-keng ū 29 miâ ê ha̍k-seng tuì ha̍k-īⁿ chhut-khì tī kàu-hoē uī Chú hùn-tò͘. Ū chi̍t lâng í-keng chò bo̍k-su, nn̄g lâng chò kàu-su lah! Che kiám m̄-sī tio̍h toā kám-siā! Goán ǹg-bāng bô kú ha̍k-seng sò͘ ē kàu 120 miâ. (Sîn-ha̍k-pō͘ 100 miâ, Chong-kàu kàu-io̍k-pō͘ 20 miâ). Kè-e̍k muí-nî ū 20 chó-iū ê Chú ê kang-lâng thang chhut-khì kiàn-li̍p kap kóng-khoah Chú ê kàu-hoē.
3. Chit 6 nî tiong, lán tē-it bô chìn-pō͘ ê hong-bīn, chiū-sī kàu-siū tīn-iông ê chhiong-si̍t kiông-hoà. Ū chē-chē lí-iû tī-teh, in-uī kàu-siū ê ióng-sêng m̄-sī it-tiau it-se̍k ê sū. Chóng-sī chit ê sī chi̍t ê choè tiōng-iàu ê khò-tê. M̄-nā Sîn-ha̍k-īⁿ, lán kàu-hoē choân-thé iā toā-toā su-iàu lâng kàu tī Eng, Bí tit-tio̍h chō-chiū, thang hō͘ lán ê kàu-hoē tuì lāi, tuì goā ū khah toā ê le̍k-liōng. Chit ê sī goá tuì beh lâi ê 5 nî, só͘ phāu chi̍t ê toā ê kî-thāi. Goá beh pò chi̍t kiāⁿ hó siau-sit hō͘ lia̍t-uī chai: Chiū-sī tuì kin-nî khí, lán kú-kú teh hi-bāng ê liû-ha̍k ê sū beh si̍t-hiān lah. Kū-nî goá kàu Bó-hoē, ū kiông-tiau chit ê sū, Bó-hoē ū iok-sok beh pang-chān. Goá ū kàu So͘-kek-lân hóng-būn nn̄g keng Tiúⁿ-ló Kàu-hoē choè chhut-miâ ê Sîn-ha̍k-īⁿ－New College (Edinburgh) kap Trinity College (Glasgow) kap Bó-hoē ê Sîn-ha̍k-īⁿ Westminster College (Cambridge). In chin hoaⁿ-hí iok-sok beh chiap-la̍p lán ê ha̍k-īⁿ só͘ phài khì ê ha̍k-seng, iā beh chióng-ha̍k-kim hō͘ in. Chi̍t hong-bīn Bí-kok nn̄g keng choè chhut-miâ ê Sîn-ha̍k-īⁿ Union Seminary, Princeton Seminary lóng í-keng ū iok-sok beh chióng-ha̍k-kim hō͘ lán só͘ beh phài khì ê ha̍k-seng. Só͘-í tī chit hong-bīn goá khak-sìn tī chiong-lâi ē toā chìn-pō͘!
Koan-hē kàu-siū tīn-iông, soà ài pò nn̄g hāng siau-sit. Tē-it: Tuì 2 goe̍h ū phèng-chhiáⁿ Lâu Hoâ-gī Bo̍k-su lâi tam-tng si̍t-chè sîn-ha̍k-kho, iā ǹg-bāng āu-lâi ē phài i chhut-kok gián-kiù. Tē-jī: Táng-sū-hoē í-keng koat-tēng kin-nî beh phài Kàu-hoē-sú ê kàu-siū Iûⁿ Sū-ióng Bo̍k-su chhut-kok chi̍t nî, gián-kiù kap sī-chhat Eng, Bí ê kàu-hoē. Chiah ê lóng sī í-chêng só͘ kî-thāi--ê, taⁿ ū teh si̍t-hiān lah!
4. Koan-hē siat-pī hong-bīn, sui-jiân iáu-boē oân-choân, chóng-sī iā ū toā chìn-pō͘. Goá lâi kóng tô͘-su-koán ê sêng-li̍p. Chài khai-pān ê sî, lán chha-put-to lóng bô chheh, kan-ta chí-ū chi̍t keng m̄ chiâⁿ-mi̍h ê tô͘-su-sek. Lâng-kheh beh khoàⁿ lán ê tô͘-su ê sî, si̍t-chāi kám-kak kiàn-siàu. Chóng-sī bô kú ê chiong-lâi, lán ê tô͘-su-koán ē pìⁿ chò Tâi-oân tē-it hó ê sîn-ha̍k tô͘-su-koán lah! Chit ê ǹg-bāng ē ta̍t-chiâⁿ, tē-it tio̍h kā Bí-kok Kim-lêng Sîn-ha̍k-īⁿ ki-kim Táng-sū-hoē chhim-chhim seh-siā. In tī chit nn̄g nî lâi, ū pang-chān hō͘ lán ē thang chò chi̍t ê lán ka-kī si̍t-hiān bē kàu ê him-soān. Jī--lâi, tio̍h kā lán ê Bó-hoē chhim-chhim seh-siā. Tī kū-nî goá kàu Bó-hoē ê sī, ū chiong lán ê tô͘-su ê si̍t-chêng pò in chai. In thiaⁿ liáu toā tông-chêng. iā in tông-chêng ê piáu-hiān í-keng kàu lah! Choè-kīn ū kàu chin-chē sin chheh, iā tú-chiah chiap-tio̍h Bó-hoē ê phoe lâi kóng í-keng kià 6 toā siuⁿ ê chheh beh hō͘ lán, iā chhú-āu ē lio̍k-sio̍k koh kià. Chin hó siau-sit, chin hoaⁿ-hí. iā goá khak-sìn bô kú lán ê tô͘-su-koán ē chiâⁿ-chò lán ê ha̍k-īⁿ ê chi̍t ê khoa-kháu.
Taⁿ lia̍t-uī chhin-ài ê hiaⁿ-ché, lán ê ha̍k-īⁿ tī chit 6 nî tiong ū hō͘ lán seⁿ-chhut sin ê ǹg-bāng. Chiah ê lóng sī lia̍t-uī jia̍t-chhiat ê ài-hō͘ chi-chhî ê kiat-kó－bô lūn tī kî-tó á-sī hōng-hiàn. Chit ê chiū-sī goá kám-siā tiong ê kám-siā. Taⁿ ài pài-thok lia̍t-uī tī 3 goe̍h tē 3 lé-pài koh chi̍t pái hoaⁿ-hí ê hōng-hiàn, lâi kòng-phoà chêng-nî ê kì-lio̍k. Hō͘ goá kàu Bí-kok ê sî ē thang in-uī lia̍t-uī ê jia̍t-sim hōng-hiàn lâi khoa-kháu! Lán muí-goe̍h muí-kháu 10 kho͘ ê tēng-kî hiàn-kim, hiān-sî ū 700 kháu, ǹg-bāng kin-nî ē kàu 1000 kháu. Goá chhim-chhim ài kā chiah ê chham-ka tī tēng-kî hiàn-kim ê hó pêng-iú seh-siā; lia̍t-uī ê hōng-hiàn hui-siông toā, chhiáⁿ hoaⁿ-hí kè-sio̍k lâi pang-chān ha̍k-īⁿ, iā tàu kó͘-bú khah chē lâng chham-ka. Saⁿ goe̍h tē 3 lé-pài ê hiàn-kim chiàu Tāi-hoē só͘ tēng, chò Sîn-ha̍k-īⁿ ê lō͘-ēng. Lán bô lóng ē chham-ka muí-goe̍h ê tēng-kî hiàn-kim, chóng-sī goá khak-sìn tāi-ke it-tēng hoaⁿ-hí, chi̍t nî chi̍t pái uī-tio̍h lán ê ha̍k-īⁿ lâi hōng-hiàn 10 kho͘, á-sī 5 kho͘! Ha̍p-kûn ê la̍t chin toā. Kin-nî Sîn-ha̍k-īⁿ ē pun nn̄g bān tiuⁿ ê lok-á kàu lán 148 keng ê kàu-hoē. Nā ta̍k ê lok-á ū 10 kho͘, á-sī 5 kho͘ tò-tńg--lâi......! Koh nn̄g nî sī Sîn-ha̍k-īⁿ chiok 80 chiu-nî, só͘-í tī kin-nî kap mê-nî tē 3 lé-pài ê hiàn-kim nā koè 3 bān kho͘, lóng beh chò chit ê lō͘-ēng. Chhiáⁿ chhin-ài ê hiaⁿ-ché hoaⁿ-hí chhut-la̍t hōng-hiàn, sī goá tuì sim-té ê pài-thok.
Goān lán ê Chú toā-toā chiok-hok chhin-ài ê hiaⁿ-ché kap lán ê Sîn-ha̍k-īⁿ.
