Hàu-tō kap Ki-tok-kàu
(Bo̍k-su: Koeh Tiâu-sêng)
1954. 05, no. 785, pp. 9-11
Jîn-luī chū sí-chó͘ poē-ge̍k Siōng-tè, put-hàu Thiⁿ-pē, jîn-keh tuī-lo̍h, phín-hēng piàn pháiⁿ, put-hàu ê hong chhoe kàu choân sè-kài. Siōng-tè chiū giâm-giâm suî-hùn, "Tio̍h hàu-kèng lí ê lāu-pē, lí ê lāu-bú, hō͘ lí ê ji̍t-chí tī Iâ-hô-hoa lí ê Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù lí ê thó͘-tē tit-tio̍h kú-tn̂g" (Chhut 20:12). Siōng-tè tuì kiâⁿ hàu-tō ê lâng sī hô-téng ê koan-sim, beh siúⁿ-sù in ū thó͘-tē, iā beh hō͘ in tn̂g hoè-siū. Pó-lô iā toā koan-sim tī hàu-tō. "Choè kiáⁿ-jî ê, lín tiàm tī Chú, tio̍h sūn-thàn lín ê pē-bú, in-uī che sī eng-kai ê, tio̍h chun-kèng lí ê pē-bó, che sī thâu chi̍t tiâu ū kâⁿ èng-ún ê kài, beh hō͘ lí heng-thong, tn̂g hoè-siū tī sè-kan" (Hut 6:1-3).
Ki-tok-kàu sī ū lûn-lí ê chong-kàu. Sī tiōng hàu-tō ê chong-kàu. Tuì Kū-iok kap Sin-iok, í-ki̍p hiān-kim ê sè-kài lâi chhiau-chhoē kiâⁿ hàu-tō ê jîn-bu̍t, lâi chò lán tāi-ke ê bô͘-hoān.
Lán Tiong-kok sī tiōng hàu-tō ê pang-kok, hàu-tō hun chò 3 téng:
(1) Tāi-hàu: Chun-chhin (尊親). Che sī Giâu-tè, Sùn-tè, Bûn-ông, Bú-ông, chiah ê sèng-kun só͘ kiâⁿ ê hàu-tō, lán phó͘-thong lâng sī chò bē kàu.
(2) Tiong-hàu: Put-jio̍k-chhin (不辱親). Chò kiáⁿ-jî ê lâng, chò sū tio̍h kong-bêng chèng-tāi, hián-chó͘ êng-chong, hō͘ pē-bó tit-tio̍h thé-biān, êng-iāu, bián siū lâng ê lêng-jio̍k khoàⁿ-khin.
(3) Sió-hàu: Lêng-ióng-chhin (能養親). Khek-kí, hō͘ pē-bó bô iau, bô koâⁿ, phoà-pēⁿ chiàu-kò͘ i, hoân-ló an-uì i, hō͘ pē-bó pêng-an koè ji̍t.
1. Kū-iok hêng hàu-tō ê jîn-bu̍t.
Ná-a lim phû-tô chiú kàu chuì, tī pò͘-pîⁿ thǹg chhiah-thé. Hâm khoàⁿ-kìⁿ, khì kā hiaⁿ kap sió-tī kóng. Siám kap Ngá-hut the̍h chi̍t niá saⁿ khoà tī keng-thâu, tò-thè kiâⁿ, lâi jia lāu-pē ê thǹg-theh, in ê bīn ǹg chhut, bô khoàⁿ-tio̍h lāu-pē ê thǹg-theh (Chhòng 9:20-23). In sī hô-téng ê chun-kèng lāu-pē, in ê hêng-hàu sī chin bí-lē.
Iok-sek chheng-liân ê sî, tī ka-têng sêng-chiap pē, kong ê sìn-gióng, giâm siú seng-khu ê sèng-kiat, hàu-sūn lāu-pē. Tī Pho-thê-hoat ê ke bô hō͘ chú-bó iú-he̍k. Chò cháiⁿ-siòng ê sî, thiaⁿ-tio̍h lāu-pē phoà-pēⁿ, suî-sî chhoā nn̄g ê kiáⁿ lâi pài-thàm lāu-pē. Ngá-kok khuì tn̄g, Iok-sek phak tī lāu-pē ê bīn thî-khàu, kā lāu-pē chim, hoan-hù su-hāu I ê i-seng, ēng hiuⁿ-iû koàn I ê lāu-pē (Chhòng 50:1). Iú-hàu lāu-pē, sià-bián hiaⁿ-tī ê choē, iúⁿ-chhī hiaⁿ-tī. Pí Giâu, Sùn, Bûn, Bú ê hàu-tō iáu khah chhiau-oa̍t. Chiàu goá só͘ khoàⁿ, tû Iâ-so͘ í-goā, Iok-sek sī tē-it oân-jîn.
Lō͘-tek sī Mô͘-ap ê lú-chú, pài pu̍t ê bîn-cho̍k, kè tī Iû-thài kèng Siōng-tè ê ka-têng. Tiōng-hu sí, châi-sán bô, lāu ta-ke Ná-o-bí beh tò-khì pún-kok, chiân-tô͘ sī chin o͘-àm. Ná-o-bí khǹg I tio̍h toà pē-bó chhù, i m̄-khéng pàng-lī lāu ta-ke. Lō͘-tek kóng, Bo̍h-tit khǹg goá lī-khui lí tò-khì, bô toè lí, in-uī lí khì hia, goá iā beh khì hia, lí hioh tī hia, goá iā beh hioh tī hia, lí ê peh-sèⁿ beh chò goá ê peh-sèⁿ, lí ê Siōng-tè iā beh chò goá ê Siōng-tè, lí sí tī hia, goá iā sí tī hia, tû sí í-goā, nā ū sím-mi̍h hō͘ lí goá saⁿ-lī, goān Iâ-hô-hoa ka-poē chek-hoa̍t goá (Lō͘ 1:16-18). Lō͘-tek hêng-hàu ê koat-sim sī hô-téng uí-tāi, thang chò kó͘-kim sè-kài ê bô͘-hoān sim-pū.
II.Sin-iok hêng hàu-tō ê jîn-bu̍t.
Sin-iok sī ēng Iâ-so͘ chò ki-chhó͘. Iâ-so͘ 12 hoè ê sî, kap pē-bó khì Iâ-lō͘-sat-léng siú cheh. Iâ-so͘ bô kap pē-bú tò-khì, tī tiān-tn̂g, tī hiah ê sian-seⁿ ê tiong-kan, iā thiaⁿ, iā mn̄g. I ê pē-bú koh lâi chhoē, I chiū kap pē-bó tò-khì Ná-sat-le̍k, lâi sêng-sūn in (Lō͘-ka 2:5). Iâ-so͘ siū tèng tī si̍p-jī-kè téng, I ê lāu-bú lâi khiā tī si̍p-jī-kè piⁿ. Iâ-so͘ khoàⁿ-kìⁿ lāu-bú kap só͘ thiàⁿ ê ha̍k-seng tī piⁿ-thâu, chiū tuì lāu-bú kóng, Lāu-bú ah, khoàⁿ lí ê lāu-bú. Tuì hit sî, hit ê ha̍k-seng chih-chiap i kàu i ê ke (Hān 19:26, 27). Iâ-so͘ chò gín-á chiū sêng-sūn pē-bú, tī si̍p-jī-kè téng khó͘-thàng kàu-ke̍k, siūⁿ lāu-bú chiong-lâi ê seng-oa̍h, kau-tāi ha̍k-seng tio̍h tāi-lí hōng-ióng, sī hô-téng ê chiu-chì, sī hô-téng ê sûn-hàu, thang chò bān-kó͘ hêng-hàu ê bô͘-hoān-chiá.
Thê-mô͘-thài sī Lō͘-sū-tek ê lâng, i ê phín-hēng ko-siōng, hō͘ thong siâⁿ ê lâng o-ló. Pó-lô tuì Thê-mô͘-thài kóng, Goá siàu-liām lí bô soah, kì-tit lí ê lâu ba̍k-sái, mî-ji̍t him-bō͘ kìⁿ-tio̍h lí, goá moá-sim hoaⁿ-hí, liām tio̍h lí sim-lāi bô ké ê sìn. Chit ê sìn tāi-seng tiàm tī lí ê goā-má Lô-í, kap lí ê lāu-bú Iú-nî-ki. Goá chhim-sìn chit ê sìn iā tiàm tī lí (II Thê 1:4,5). Thê-mô͘-thài ū sêng-chiap a-má, lāu-bú sûn-kiat ê sìn-gióng, hoat-hui tī lâng, hō͘ lāu Sian-seⁿ Pó-lô toā chàn-bí. Che sī chheng-liân hêng-hàu ê bô͘-hoān-chiá.
III. Hiān-kim hêng hàu-tō ê jîn-bu̍t.
Phí-jîn sìn tō 55 nî, thoân-kàu sí-chiong it-koàn 25 nî, toà kàu-hoē 10 uī, bat lâng chìn-chē, teh chhoē hêng-hàu phiau-chún ê jîn-bu̍t, kàu chit sî iáu chhoē bô. Ko͘-put-chiong tio̍h chhoē tuì goā-kok khì. Sin-seng-pò kì, Bí-kok ê thih-ông Ka-nî-ki, chó͘-che̍k sī Eng-kok ê So͘-kek-lân. Ka-têng sàn, lāu-pē chò hêng-siong, pún-sin toà kang-chhiúⁿ, kan-ta chi̍t niá lāi-saⁿ, tò--lâi, i ê lāu-bú hiah khó͘-sim, kóng, Lāu-bú ah! Goá chiong-lâi nā hó-gia̍h, beh chhiáⁿ cha-bó͘ gín-á ho̍k-sāi lí, ēng chhia hō͘ lí chē, sì-kè khoàⁿ kong-kéng. āu-lâi koh kóng, Lāu-bú nā iáu tī sè-kan, goá m̄ kiat-hun, in-uī nā kiat-hun, chiū bē thang kap lāu-bú chò-hoè toà. Ka-nî-ki 50 hoè ê sî, lāu-bú chiū sí, i chiū kiat-hun, kiat-hun liáu 10 nî kú, chiah tit-tio̍h chi̍t ê kiáⁿ. I ê lāu-pē kiò i tio̍h hiàn cha̍p-hūn-chi̍t hō͘ Siōng-tè, i soà hiàn cha̍p-hūn-poeh hō͘ Siōng-tè. I sí, Ui-ní-sùn Chóng-thóng ián-soat kóng, Ka-nî-ki ong ê sí, m̄-sī Bí-kok ê sún-sit, sī sè-kài ê sún-sit, chiū-sī i chò chû-siān kàu ta̍k kok.
(Pêng-iú khoàⁿ-tio̍h cha̍p-chì, kóng hō͘ goá thiaⁿ). Ui-ní-sùn Chóng-thóng, lāu-pē sī bo̍k-su, sí liáu bo̍k-su-niû choè lô-kang, thàn chîⁿ hō͘ kiáⁿ tha̍k-chheh. Hit nî pit-gia̍p ta̍k kho-ba̍k lóng it-miâ, sī hit keng tāi-ha̍k khong-chiân ê sêng-chek. I chiū kiû lāu-bú tio̍h hù i ê pit-gia̍p tián-lé. Hāu-tiúⁿ pò-kò liáu-āu, chiong chi̍t bīn kim-pâi tiàu tī Ui-ní-sùn ê heng-chêng. I chiū cháu-khì khan lāu-bú ê chhiú kàu tâi chêng, chiong kim-pâi lâi tiàu tī lāu-bú ê heng-chêng, kóng, Chit bīn kim-pâi éng-tong sī goá ê bó-chhin ê, i chò lô-kang lâi chai-poê goá tha̍k-chheh, hō͘ goá ē thang tuì choè-ko ha̍k-hú pit-gia̍p, lóng sī lāu-bú ê kong-lô. Chāi-chō ê kuì-pin kám-kek kàu lâu ba̍k-sái.
Chit 5 goe̍h kan sī kì-liām lāu-bú ê ji̍t. Nā kan-ta kì-liām ê hêng-sek sī bô lō͘-ēng. Hoān-nā chò lâng ê kiáⁿ, tio̍h chò chhut lī kok, lī bîn, lī kàu-hoē ê sū-gia̍p, lâi hián-chó͘, êng-chong, êng kng kui Siōng-tè.
