Tang-îⁿ Kì-lio̍k
1903.08 221 koàn p.62-64
(Gô͘ Tō-goân kì-ê.)
Tē 13 hō ū lo̍h-hō͘, só͘-í goá kap chi̍t- ê pêng-iú chē hoé-chhia khì Sîn-hō͘ [Kobe] thàm pêng-iú. Chhiu-san Siān- it sian-siⁿ kap i-ê ke-āu, iā lóng tī-hia. Tī 14 ē-po͘ koh tò-tńg lâi Tāi-pán.
Tē 15 hō khì Kài-chhī khoàⁿ Chuí- cho̍k-koán, chuí-tiong só͘ ū ê hî-pih ū- lân bô-lân ê lóng ū. Koh ji̍p Phiok-lám-hoē Ki-khì-koán, lāi-bīn ta̍k téng hō chè chō ê ki-khì ch?in-chē. iā ū chè choá-ê, iā ū chè tiān-khì-chhia-ê, iā ū chè tê-ê, chè mī-soàⁿ-ê, chit-pò͘-ê, chè ìn-jī-ê, chè soat-bûn-ê, bô gû ka-tī ē e-bō-ê, chō hoé-chhâ-ê; chin-chē khoán, khoàⁿ bē-chīn, kì bē-liáu. Koh ū koàn-khài ê chuí-lêng, thang khip-chuí 30 tn̄g chhim, chi̍t tiám-cheng kú chhut- chuí chheng goā chio̍h; kè-chiⁿ8 2,250 kho͘. Goá khoàⁿ chit téng-hō ê khì-khū put-chí ū ha̍p Tâi-oân ê lō͘-ēng, in-uī ū chin chē ê khoàⁿ-thiⁿ chhân, lâng nā ha̍p-kó͘ bé, chiū ū chin toā ê lī-ek. Che chuí-lêng tī Tāi-pán ū thang bé. Koh khoàⁿ Lîm-gia̍p-koán, Chutí-sán-koán, Lông-gia̍p-koán, Kàu-io̍k-koán; ta̍k-hāng ê mih2-kiāⁿ, thó͘-sán, chuí-sán bô m̄ chiâu-pī.
Tē 16 hō ji̍p Tōng-bu8-hn̂g, lāi-bīn soaⁿ-khîm iá-siù, go̍k-hî, hó͘, pà, sai, chhiūⁿ, lo̍k-tô, hô͘-lî, káu-hîm, lâng-hîm, seng-seng, pe̍h-ho̍h, khóng-chhiok, tì- koeoe-chiáu, ta̍k-hāng kóng bē-chīn. Koh ji̍p Thong-ūn-koán, Chham-kó͘-koán, tī chit koán ū pâi-lia̍t kok-kok ê bêng-but5 pó-khì, ū-ê kè ta̍t liân-siâⁿ. iā ū Tiong-kok kó͘-chá ê pó-khì, iā ū Hàn- tiâu ê hiā, Ông-bóng ê tiáⁿ, Tô-lô-heng, pó-ge̍k ê jû-ì, ta̍k-kok lóng ū the̍h mi̍h khì sài-hoē. Káⁿ-sī in-uī chit-pang Ji̍t-pún tē 5 hoê ê Phok-lám-hoē, tú-hó chêng nî ū ji̍p Bān-kok kong-hoē, iā sī phah iâⁿ Tiong-kok; só͘-í ta̍k-kok ê lâng chiàⁿ ū chiaah jia̍t-sim lâi phok- lám.
Tē 17 hō lé-pài-ji̍t ū hō͘, Phok-lám-hoē tiûⁿ-piⁿ, ū siat chi̍t-keng Ji̍t-pún Ki-tok-kàu liân-ha̍p ê Soan-tō-tn̂g; ū Kuí-nā ê Bo̍k-su iā ū Sian-seⁿ, thong-ji̍t tī-hia lûn-liû kóng tō-lí; ū-sî gîm-si, thiaⁿ ê lâng iā chin-chē; tī chit-ê Soan-tō-tn̂g m̄-nā lé-pài-ji̍t chū-chi̍p, chiū-sī ta̍k-ji̍t iā sī án-ni, só͘-í lī-ek lâng put- chí toā; lâng tī-hia chē hioh-khùn, m̄- bián liáu-chîⁿ, sīm-chì ū tê thang chí- khoah, iā ū tō-lí thang thiaⁿ, lêng-hûn sin-khu pêⁿ-pêⁿ tit-tio̍h lī-ek. Chit hāng iā-sī chin thang hoaⁿ-hí, lán kàu-hoē bô su sè-sio̍k, lán iā chiong tō-lí chhut-phín kap in ji̍p Phok-lám-hoē.
Tē 18 hō ū hō͘ chóng-bū-khò-tiúⁿ chhoā goán khì khoàⁿ Kim-kiong ê hoé- chhâ-ke̍k; hū-jîn gín-ná kuí-nā pah-ê, ū-ê pau, ū-ê hong, kang-chhiú oa̍h-tāng, ki-khì iā chin khiàu-biāu. Khoàⁿ-liáu chiū khì Tāi-pán ê chō gîn-kio̍k, chit-ê kio̍k chin-toā, ū hun kuí-nā keng; ū-ê teh iûⁿ-gîn, ū-ê chù gîn-pán, ū-ê chù gîn-kak-á, ū-ê chù kim-poa̍t-á, ū-ê chù tâng-koa, ū-ê teh kàm-tēng hun-liōng, ta̍k-hāng ê ki-khì put-chí khiàu-biāu. Khoàⁿ-liáu chiū kàu chi̍t keng Siong- Gia̍p Kái-liông ê Hoē-gī-só͘ put-chí toā-keng, lāi-bīn í-toh pâi-lia̍t chin chéng-chê, thang iông-ún 1500 lâng.
āu-lâi koh kàu Chhoan-pak-chhoan A-pō chè-choá ê Ha̍p-chu hoē-siā; lāi- Bīn ū 3 ê toā ki-khì, sī Eng-kok kap Tek- kok chhut--ê. Lēng-goā ū goân-tōng-ki, chit ê ki-khì tńg phiò-liāu ki-khì, ha̍p- chiâⁿ ki chō choá ki, poē-ta ki, ta̍k-ê toè i tín-tāng, choá ka-tī ta, ka-tī chián-chê, ka-tī thia̍p chin hó-sè. Chi̍t-ji̍t chi̍t ê ki- khì ē thang chō 4 bān khún ê choá. Goân-liāu sī chiong phoà-pò͘, tiū-chháu, moâ-kó, ba̍k-liāu chham io̍h lo̍h-khì au ê.
Koh kàu Kim-kin pháng-chit ha̍p- chu-hoē-siā, chè-mî ê háng-chit-chhiúⁿ, chin toā keng, iā tha̍h-lâu; khah chē sī ēng po-lê khàm, só͘-í put-chí kng. Cha- bó͘ gín-ná 2 chheng-goā lâng teh sûn ki-khì. Tāi-seng ēng mî-hoe koè chi̍t ê chì-khū, chiū pìⁿ mî pán; koh koè chiit, chiū chiâⁿ mî-tiâu; koh koè chi̍t ê, chiâⁿ mî-se; iā ū hun chò kuí-cha̍p hō ê se, ū toā ū sè. Chiong se khan lo̍h-kkui, chiū kui ka-tī ē chit-pò͘; chi̍t-ji̍t chi̍t-ê kui ē chit tit 3 tn̄g goā, chi̍t lâng ē thang chiáng 3 ê kui, put-kò sī sûn khoàⁿ, nā ū se tn̄g chiū khioh-khí-lâi chiap nā-tiāⁿ, bô ēng lâng ê chhiú chiáng kui iā bián ēng kha ta̍h, chin-chiàⁿ khiàu- biāu. Chhin-chhiūⁿ Bēng-chú kóng, Kong io̍k siān kî sū, pit sian lī kî-khì, Sèng-chaai sī giân-iâ.
Tē 19 hō ē-po͘ 3 tiám-cheng chē hoé- chhia; 5 tiám-poàⁿ kàu Kiaⁿ-to͘ [Kyoto].
Tē 20 hō goán saⁿ-kap chē chhiaa kàu Chui-hō-koān, Kīn-kang moá-sī pháung- chit tchu-sek hoē-siā. Chit-ê hoē-siā sī tē- á, á-sī moâ, hē tī toā chio̍h-lún, lún-iù chiū ji̍p ki-khì, chiū chò si; koh keng- koè ki-khì, chiū pìⁿ-chò si-liân; koh koè ki-khì chiâⁿ-chò chhia-á-soàⁿ, ū-ê toā ê, ū-ê sè, ū-ê chit chò pháng-tē, ū-ê pa̍t-mi̍h ê lō͘-ēng. Khah-chē sī chiong hit kuí-nā hō ê soàⁿ pa̍k kui-khún, chài khì Tiong-kok bē. āu-lâi koh kàu Chio̍h-san-sī, khoàⁿ Pi-pê-ô͘ chiu-uî ê pat-kéng, tī chit gâm-téng ū Gio̍k-chō ê só͘ chāi. Chêng-nî Ngô͘-kok Thài-chú chiū-sī kàu hia khoàⁿ kong-kéng, beh tò-tńg ê sî hō͘ Ji̍t-pún lâng ēng chhèng phah- tio̍h thâu-khak ê só͘-chāi.
Tī Tāi-tìn hia chū Bêng-tī 18 nî khí- kang, tuì soaⁿ-kha chha̍k chi̍t-tiâu hô, chhoàn-koè 2 ê soaⁿ, kàu 27 nî chiah hó. Hit-ê soaⁿ-khang ê hô, chûn ē thang lâi- óng; lâng kap hoè tuì hia koè put-chí kīn, chit-ê hô ū chin toā lō͘-ēng, tuì Pi- pê-ô͘ khioh chuí kàu Kiaⁿ-to͘ koàn-ak thó͘- tē. iā soà tī chuí-khaang siat chi̍t-keng Kiaⁿ-to͘ chuí-lī-kio̍k; pâi-siat jī-cha̍p- goā ê goân-tōng-ki, Kiaⁿ-to͘ lóng sī oá- khò chit-káng hô chuí ê la̍t lâi ūn-tōng ki-khì, m̄-bián oá-khò thô͘-thoàⁿ á-sī chio̍h-iû. Só͘-í Kiaⁿ-to͘ ê chū-lâi-chuí, chū-lâi-hoé, ta̍k-téng-hō ê ki-khì-chhiúⁿ lóng tuì chit ê kio̍k ê goân-tōng-ki hoat-la̍t ūn-tōng. Goán hit ē-po͘ 3 tiám-cheng chiū chē-chûn tuì hit-ê soaⁿ-khang-hô keng-koè; tī hô lāi ta̍k chiah chûn lóng ū tiám-teng; lâi óng ê chûn put-chí chē, kàu 5 tiám-poàⁿ chiū chhut chit-ê hô kháu, tī hô kháu iā ū siat chuí-té ê kiām-khì thih-lō͘, chiong chhia chài chûn kàu ke-lō͘ hē-hoè; chiū koh-chài kàu hô-ni̍h, chûn chiū phû tī chuí-ni̍h piān-piān thang koh sái tuì hô-ni̍h koè; chin kî-khiâu, koh hó khoàⁿ.
21 hō, khì Pún-goān sī, í-kip2 33 keng tn̂g, kap Tī-in īⁿ; tī lāi-bīn ū Hông-tè hioh ê só͘-chāi; kó͘-chek jī-oē pó-khì, iā bē chió, sūn soà khì khoàⁿ Khu-bú-têng í-kip2 Bú-tek-tiān; soà kàu kū kìm siâⁿ khoàⁿ keng tiān.Koh ji̍p Kiaⁿ-to͘ ê Bông á ha̍k-hāu; chit keng o̍h-tn̂g sī Ji̍t-pún tē-it chá lán kàu-hoē ê Bo̍k-su siat-ê. E-káu chhàu-hī lâng ē ēng chhiú chò oē, ēng chí-thâu-á chò gō͘-cha̍p-im; saⁿ-sì nî ê ha̍k-seng lóng phó͘-lio̍k ē kóng ē tha̍k, iā ē chhiá-oē, chok-ga̍k, chò kang-hu, chióng-chióng ê ki-gē, bô-su pêng-siông lâng. Chheⁿ-mê--ê iā o̍h lia̍h-lêng, le̍k-sú, pit-soàn, tē-lí-ha̍k, sèng-lí-ha̍k, í-ki̍p sin thé-ha̍k, im-ga̍k, chē-chē hāng ê kang-gē tuì án-ni chhut-o̍h-liáu tāi-ke iā bô-su pêng-siông-lâng.
22 hō téng-po͘ 8 tiám poàⁿ-cheng chē kip-hêng ê hoé-chhia, kàu ê-hng 9 tiám cheng chiū kàu Tang-kiaⁿ. Lo̍h chhia chiū ū Tâi-oân hia̍p-chàn hoē-oân, iā ū chi̍t-ê Tiúⁿ-ló͘ sèⁿ Boé-kiā miâ Chong- liông; I sī Tâi-oân hia̍p-hoē ê uí-oân. I chiun hó-lé ta̍k-ji̍t lâi chhoā goán sì-koè kiâⁿ, sì-koè khoàⁿ kong-kéng. Goán chi̍t lé-pài kú tiàm tī Tang-kiaⁿ, lé-pài ē po͘ 4 tiám poàⁿ, sūn soà kap Tek-hok khì Bêng-tī Lú-ha̍k hāu, thàm N̂g Eng kap Gô͘ Chhiò; in nn̄g ê 4 nî kú tī-hia tha̍k- chheh, khiok ū put-chí toā iú-ek, in só͘ tha̍k ê tē-it chē-tiám ê sī Eng bûn, tē jī Hô-Hàn-bûn, sǹg-siàu, o̍h lú-kang, seeng-lí-ha̍k, ka-chèng, tē-lí, le̍k-sú, bu̍t-lí-ha̍k, hoà-ha̍k, oē-tô͘, siá-jī thé-chho, si-koa, kàu-hoat, lé-sek, chiàu chhù-sū ta̍k lé-pài lóng tio̍h tha̍k chiaah-ê khò-thêng. Goá kìⁿ-tio̍h in tāi-ke chin hoaⁿ-hí; chóng-sī khó-sioh in nn̄g-ê Tâi-oân ê oē soà bē kì-tit, bô poàⁿ-kù ē hiáu thiaⁿ iā bē hiáu kóng, chin kî-koài, káⁿ-sī in- uī in nn̄g ê hán-tit kóng pún-tē oē ê in- toa°n só͘-í áun-ni. Kàu 6 tiám saⁿ-sî chiū tò-tńg lâi, kàu ê-hng-sî 7 tiám-poàⁿ goá kap Tek-hok khì Sin-êng-kiô ê kàu-hoē hù in ê soan-tō-hoē; ū chi̍t-ê Bí-kok ê Bo̍k-su i sī teh chò Bêng-tī ha̍k-īⁿ ê kàu-su, miâ S. P. Tuetan; koh ū Sian-seⁿ miâ Tāi-iá Ti̍t-chiu i iā-sī Bêng-tī ha̍k-īⁿ ê kàu-su; in chhiáⁿ goán chē, soà chiong in lēng-goā teh chò Soan-tō-hoē só͘ beh gîm ê kuí-nā siú si hō͘ goán khoàⁿ in ê hoat, iā sī lēng-goā khiáu-biāu, tāi- seng Tāi-iá Sian-seⁿ chiūⁿ, Ttâi-téng chiū liân-liân gîm 3 siú si, chiah tha̍k Sin-iok Lō͘-ka 18:18-30. Tha̍k-lianú chiū chhiáⁿ chi̍t ê Sian-seⁿ tī Ttâi-téng kî-tó; soà koh gîm chi̍t-siú si, chiū chhiáⁿ Bo̍k-su chiong só͘ tha̍k ê Sèng-keng khui-thiah kóng tō-lí. Kóng bêng-pe̍k chiū kî-tó thè-uī, chiū koh chi̍t-ê chiong i só͘ kóng ê chài-koh teng-leng bián-lē. Soah-boé kohu gîm chi̍t-siú si Bo̍k-su chiok-hok chiah soàⁿ. In lóng sī chē tī tâi-téng, án-ni hō͘ lâng ê sim khah bē kì-tit ià; ta̍k-lâng khah chù-sîn thiaⁿ. Goá phah- sǹg chit-ê sī hó ēng.
Í-āu kuí-nā ji̍t goá ū khì khoàⁿ kuí- nā keng ê o̍h-tn̂g, ta̍k keng lóng put- chí chéng-tùn; m̄-nā kan-ta ēng chheh kà ha̍k-seng nā-tiāⁿ, lēng-goā ta̍k-kho lóng ū pī-pān khì-hâi, á-sī mi̍h-kiāⁿ thang hō͘ ha̍k-seng khoàⁿ it bo̍k khó-í liáu-jiân. Chhin-chhiūⁿ o̍h bu̍t-lí chiū ū hoé-chhia, á-sī tiān-khì, á-sī chē-chē hāng hō͘ ha̍k-seng khoàⁿ ta̍k hāng ê lí. Nā o̍h khòng-ha̍k, chiū ū ta̍k hāng khòng-lāi ê mi̍h lī-piān thang khoàⁿ, chiū khoài bêng; o̍h lông-ha̍k, ū ta̍k- hāng ê chéng-chí thang chhì-chèng; o̍h lîm-ha̍k chiū ū ta̍k-hāng ê chhiū-chai thang khoàⁿ; o̍h i-ha̍k chiū ū ta̍k téng- hō ê kut-thâu, á-sī chōng-hú ê bô͘ hêng lī-piān thang chham-khó. Káng-kiù ta̍k- keng ê o̍h chin chéng-tùn, si̍t-chāi ē kham-tit kóng tit-tio̍h thài-sese ê ha̍k- būn. Tuì án-ni lán kàu-hoē ê lâng, bô khah-su sè-sio̍k, toā châi-tiāu ê lâng chin chē. Chhin-chhiūⁿ Gī-īⁿ-tiúⁿ iā sī kàu-hoē ê lâng; lēng-goā ū cha̍p-goā ê chò Gī-oân, Kok-ka ê chèng-sū chē-chē kàu- hoē ê lâng teh tàu liāu-lí. Lán tī-chia kap in toā cheng-chha; goá ǹg-bāng lán Tâi-oân ê hiaⁿ-ti tāi-ke tì-ì tio̍h siat-hoat hō͘ chú-tē tha̍k-chheh; iā tio̍h siūⁿ-khoàⁿ ū sím-mih hoat lâi chéng-tùn o̍h-tn̂g, hō͘ o̍h-tn̂g toā heng-khí. Ji̍t-pún ê heng- khí sī tuì tit-tio̍h se-ha̍k, liáu-āu chiām- chiām kiông; lán nā bô siat-hoat hō͘ chú-tē tit-tio̍h sin ê ha̍k-būn, kan-ta khu-khu siú kū-khoán, bô koh-iūⁿ Tāi- cChheng-kok chèng-hú. Chhiáⁿ chhì-khoàⁿ bó͘-lâng ū 3 ê kiáⁿ, i siat-hoat hō͘ in chò 3 tiâu lō͘. Tē it ê tuì 7 hoè kàu 27 hoè hō͘ lâng chhiàⁿ chò-kang, pêng-kin sǹg muí-nî tit-tio̍h 24 kho͘; 20 nî kú kiōng thàn ū 480 kho͘ koh chiong só͘ thàn ê seng-sek tit-tio̍h lī-sek 480 kho͘, kiōng ū 960 kho͘.
(āu-koàn beh koh ìn).