San-tē thoân-kàu kang-chok ê kiám-thó
Sun Ngá-kok
1958年6月834期 3-5
Ū-pī kang-chok sî-tāi.
Hok-im thoân kàu tī san-tē ê thâu chi̍t pō͘(pō) thang kóng sī tuì 1929 nî khí. Hi̍t-tia̍p chi̍t uī chhut-miâ ê san-tē hū-jîn-lâng , Chi-oang ū lâi Tām-chuí tha̍k chheh, liáu-āu chiū tī Tang Tâi-oân chò chhut chi̍t chām chin chhut-miâ ê kang-chok. Bô joā kú liáu-āu, chiap-soà ū chi̍t ê chheng-liân, Tō͘ oá-í lâi Tâi-pak Sîn-ha̍k-īⁿ tha̍k te̍k-pia̍t-kho, beh thang khì chò Chú ê kang. Keh-tńg nî chhin-chhiūⁿ Khó͘ Lâm-bián kap i ê bó͘ lâi Tām-suí , ài beh tit-tio̍h chō-chiū, ǹg-bāng ji̍t-āu thang tī Ami cho̍k ê tiong-kan chò kang lâi thoân hok-im. I iā ū koh ín-chhoā 6 ê Ami ê chheng-liân, chit 6 ê ê tiong-kan iā ū toà in ê hū-jîn-lâng lâi, só͘-í tī Sîn-ha̍k-īⁿ ū te̍k-pia̍t siat chi̍t pan lâi kà in. Hit-sî lâi chún-pī beh chò Chú ê kang ê hiān-sî iáu tī Tang Tâi-oân teh chò-kang, chi̍t ê chiū-sī Khó͘ Lâm-bián, í-keng siū siat-li̍p chò bo̍k-su.
Chiah-ê tńg-khì thoân hok-im ê lâng, hit tiong-kan ū ê siū khún-tio̍k, ū ê siū hoán-tuì , ū ê loé-chì sit-bāng, khoàⁿ in só͘ chò ê kang lóng bô sím-mi̍h chìn-pō͘; chóng-sī in ēng chhim-sìn lâi kan-chèng, kiat-kó tī ji̍t-āu ū tit-tio̍h chin toā siu-sêng, chit khoán ê chêng-hêng chāi tī Thài-ngá-ní cho̍k ê tiong-kan tú kap A-mi cho̍k saⁿ-tâng, pîⁿ-pîⁿ ū tit-tio̍h toā ê sêng-kó.
Kong-ho̍k āu.
Chiàn-cheng kiat-sok āu, 50 nî kan só͘ bē thang hióng-siū ê sìn kàu ê chū-iû, khí-thâu si-hêng tī san-tē tông-pau ê tiong-kan. Kiat-kó bô joā kú hok-im chiū thoân kàu Tang hái-hoāⁿ lóng-chóng ê Thài-ngá-ní cho̍k ê tiong-kan, koh ta̍k ê chng-siā iā chiām-chiām lio̍k-sio̍k kiàn-tiok in ê hoē-tn̂g. A-mi cho̍k ê tiong-kan ê kang-chok khiok ū khah bān, in sī chin toā ê chi̍t cho̍k, sàn-pò͘ tī chin khoah ê tē-he̍k, ū ê peh-sìⁿ khiā-khí tī pîⁿ-tē, kap pîⁿ-tē ê Tâi-oân lâng khah ū chiap-chhiok, só͘-í tī chong-kàu siōng kap kî-thaⁿ chē-chē hong-biān lóng ū siū-tio̍h pîⁿ-tē lâng ê éng-hióng.
Chāi sai-pêng bīn ê san-tē thoân-kàu kang-chok chū tī chiàn-cheng kiat-sok chiū khai-sí. Chit pêng san-pau kap Tang-pō͘ ê san-tē tông-pau chin chió chiap-chhiok. Só͘-í tī Tang-pō͘ ê thoân-kàu ūn-tōng khah bô éng-hióng tio̍h chit pêng ê san-pau. Tān-sī hok-im thoân-pò ê ki-hoē toā khai-hòng, chē-chē thoân-kàu-su chiū liâm-piⁿ tī chin chē ê tē-hng kap san-tē ê hiaⁿ-tī chiap-chhiok, ǹg-bāng thang chhoā in kui Chú. Só͘-í bô joā kú sè keng ê kàu-hoē chiū chi̍t keng koè chi̍t keng tiám-choat tī chéng-kò soaⁿ-lāi ê kok tē-hng, án-ni chiah-ê peh-sìⁿ í-keng sìn hok-im, koh sìn ê lâng lóng ū saⁿ-kap chó͘-chit in ê kàu-hoē.
San-tē kàu-hoē ê hiān-chōng.
Lán ê san-tē kàu-hoē ê hoat-tián thang kóng sī hiān-tāi ê chi̍t ê kî-chek. In-uī lán pîⁿ-tē 60 nî kú ê tio̍h-boâ, í-ki̍p 30 goā ê tuì Eng-kok, Ka-nā-tāi lâi ê soan-kàu-su, nn̄g keng Sîn-ha̍k-īⁿ, 4 keng tiong-ha̍k-hāu , toā kui-bô͘ ê i-liâu kang-chok, í-ki̍p chit 60 nî ê tiong-kan só͘ khai chhut toā phoe ê kim-chîⁿ, iáu-kú hit ê siu-sêng khah m̄-ta̍t-tio̍h san-tē ê. Goá chò chit ê pí-kàu, chí-ū sī ài kek-khí lán ka-chhim jīn(jīm)-sek chit ê te̍k-sû ê kang-chok. Che sī Chú só͘ kau-tài lán ê sū-kong. Kin-á-ji̍t che sū-kong sī lán tek-khak tio̍h koan-sim ê pún-hūn. Chit ê kàu-hoē su-iàu lán kā in tàu ín-chhoā, in ê chí-tō-chiá tio̍h koh siū hùn-liān thang chiâⁿ-chò in ê bo̍k-su. Koh kàu-hoē tio̍h hō͘ in chó͘-chit hó-sè , ǹg-bāng kàu ū chi̍t ji̍t ē-thang chū-li̍p. Ū pa̍t kàu-phài ê lâng chhut-la̍t ài beh chhiúⁿ-toa̍t chiah-ê peh-sìⁿ lī-khui in hiān-sî ê sìn-gióng, che chin-chiàⁿ sī toā-pō͘-hūn ê só͘-chai, só͘ tú-tio̍h ê guî-hiám. Koh í-keng ū pō͘-hūn ê san-tē tông-pau khì ka-ji̍p in ê thoân-thé, put-kò che iā sī m̄-bián tio̍h kiaⁿ ê. Choè thang tio̍h kiaⁿ ê,chiū-sī sui-jiân chiah-ê pa̍t kàu-phài huì liáu hiah-nih chē ê tio̍h-boâ, iáu-kú chiap-siū in ê sìn-gióng ê iáu sī hiah-nih chió. Put-kò, lán kin-á-ji̍t bē thang tuì in bô koan-sim, in-uī ū chiah-nī toā-to-sò͘ ê kàu-hoē ê chek-sêng koà tī lán ê sin-chiūⁿ.
Chit ê soaⁿ-tē ê kàu-hoē tek-khak tio̍h chiâⁿ-chò lán Tâi-oân Tiúⁿ-ló Kàu-hoē te̍k-pia̍t ê soan-kàu chek-jīm. Lán tek-khak tio̍h chhoē-chhut khah chē ê chheng-liân lâi hùn-liān hō͘ in chò thoân-kàu-chiá, iā ǹg-bāng thang siat-li̍p in chò bo̍k-su. In iā su-iàu lâng pang-chān hō͘ in thang kiàn-siat hoē-tn̂g. Hiān-sî lán iáu su-iàu tio̍h î-chhî chiah-ê thoân-kàu-chiá thang bo̍k-ióng in ê kàu-hoē. In iā su-iàu lán pang-chān in ê i-liâu kang-chok, in-uī in ê jîn-kháu ê toā-pō͘-hūn ū jiám-tio̍h kiat-hu̍t-pēⁿ. In ê su-iàu sī chin toā. Goān- lán tāi-ke chiâⁿ-chò chiah-ê san-tē tông-pau ê hó pêng-iú , chhoē hong-hoat lâi pang-chān in ki̍p-sî ê khiàm-khoeh. Goān lán m̄-thang bē kì-tit tio̍h uī in kî-tó, saⁿ-kap pang-chān, hō͘ in ê thoân-kàu ê kang-lâng ē-thang niá tio̍h kang-chîⁿ , hō͘ in ē-thang kè-sio̍k kang-chok tī chiah-ê iáu-boē sìn Chú ê lâng ê tiong-kan.
