Ki-tok-kàu kàu-io̍k ê koan-bōng
Kàu-io̍k Chhù-tiúⁿ: Chiā Chài-seng
1960年1月853期 4-7
Lia̍t-uī tâng-tō ê hiaⁿ-ché sin-nî kiong-hí; in-uī lán koh tit-tio̍h Chú ê in-tián, hō͘ lán thang ngiâ-chih chit ê sin ê nî, thang koh saⁿ-kap sêng-siū Chú ê sù-hok.
Khiā tī chit ê nî-thâu, tit-tio̍h chú-pit Lí Bo̍k-su ê hó-ì, hō͘ sió-tī ū chit ê hó ki-hoē thang chiong chit ê tê-ba̍k lâi kap tāi-ke chò chham-khó, kám-kak chin hok-khì; iā soà ǹg-bāng hiaⁿ ché to-to chí-kàu. Taⁿ ài chiàu ē-bīn ê sūn-sū thê-khí kuí tiám lâi tâm-lūn:-
1. Ki-tok-kàu kàu-io̍k sī sím-mi̍h?
Nā kóng khah bêng chiū-sī chhin-chhiūⁿ goân-lâi tī Chú-ji̍t-o̍h teh kà hiah ê ha̍k-seng bat tō-lí, hit ê khoán-sit. Lán chai Chú-ji̍t-o̍h iàu-kín sī ēng Iâ-so͘ Ki-tok pún-sin(I ê choân jîn-keh) kap I ê chin-lí, chiàu sè-hàn gín-á só͘ ē kham-tit ê thêng-tō͘ lâi kóng hō͘ in ē bêng-pe̍k, ē chai-bat, ē chiap-siū Iâ-so͘ Ki-tok pún-sin chò in muí chi̍t-ê ê Kiù-chú. Tú-tú chiàu Chú tú-tio̍h chhì ê sî só͘ tuì Mô-kuí tek-sèng ê ìn-tap kóng, "Lâng ê oa̍h m̄-nā oá-khò piáⁿ, chiū-sī oá-khò tuì Siōng-tè ê chhuì só͘ chhut lóng-chóng ê oē."(Má-thài 4:4) ēng chit hō chin-lí thang chò in ê seng-oa̍h le̍k-liōng, thang oân-sêng hiān-tāi só͘ thê-chhiòng ê choân-jîn kàu-io̍k. Chit ê ì-sù chiū-sī m̄-nā kà-sī gín-á ê chai-bat nā-tiāⁿ, iā tio̍h kà-sī in ū hó ê phín-tek, thang oân-sêng chò lâng ê khì-khài. Chhin-chhiūⁿ ū chi̍t ê chhut-miâ ê chong-kàu kàu-io̍k-ka án-ni kóng, "Lín nā kan-ka kà lín ê kiáⁿ-jî bat sè-kan ê ha̍k-būn nā-tiāⁿ, bē su kà lín ê kiáⁿ-jî chiong-lâi chò toā-chhat-kó͘." án-ni hō͘ lán thang chai lâng tī sè-kan m̄-sī kan-ta tì-sek kàu-io̍k á-sī thé-io̍k kàu-io̍k iàu-kín nā-tiāⁿ, chiū-sī tio̍h lêng-sèng kàu-io̍k koh-khah iàu-kín. Ū án-ni ê oân-pī chiah ē thang kóng, "Jîn uî bān-bu̍t chi lêng." Tuì án-ni jîn-luī chiah ē chiām-chiām hiòng sióng.
2. Beh án-choáⁿ lâi si̍t-si?
Chiàu í-siōng só͘ kóng chiah-nih iàu-kín, beh tī tó-uī lâi kà? Chiàu koè-khì ê khoán, lóng sī tī lé-pài-ji̍t kàu-hoē ê Chú-ji̍t-o̍h lâi teh kà Chóng-sī choè-kīn tuì chit ê Chú-ji̍t-o̍h ê koan-liām ài kóng khah khoah ê hoān-uî; chit ê kàu-io̍k m̄-sī hān-tiāⁿ tī Chú-ji̍t-o̍h nā-tiāⁿ, chiū-sī tio̍h tuì lán ê seng-oa̍h chò khí, chiū-sī tuì chò pē-bó ê lâng khai-sí Chiàu lán ê sio̍k-gú kóng, "Bí thai sian kàu"(未胎先教), ì-sù tuì thai-lāi tio̍h chò khí; koh kóng khah bêng chiū-sī tuì ko͘-sêng sin ka-têng khí, tī ka-lāi tio̍h ū Ki-tok-hoà ê phang-bī, hu-hū ê seng-oa̍h tio̍h ū Chú ê tō-lí, khiân-sêng ê sìn-gióng seng-oa̍h. Che thang kóng sī sian-thian ê kám-èng. Kàu eⁿ-á chhut-sì liáu tio̍h koh chìn-pō͘ chit ê hō-thian-tek poê-iúⁿ, m̄-sī kan-ta gâu chiàu-kò͘ nā-tiāⁿ, iā tio̍h ēng tú-hó ê hoat-tō͘ hō͘ eⁿ-á ū lêng-sèng-tek ê kám-èng; chhin-chhiūⁿ gîm Sèng si ê iô-nâ koa, á-sī thè gín-á kî-tó, á-sī si̍t-hêng ka-têng lé-pài ê hó si̍p-koàn, kap kî-thaⁿ chhin-chhiūⁿ, chiah ê tī bô hêng tiong lâi kám-hoà chiah ê eⁿ-á ê sim-lêng ê. Jiân-āu kàu khah toā-hàn tio̍h thàn ki-hoē hō͘ in siū tō-lí ê chai-poê, chhin-chhiūⁿ tī ka-têng lé-pài, Chú-ji̍t hù Chú-ji̍t-o̍h. Chú-ji̍t ê lé-pài, á-sī kî-thaⁿ ê poê-lêng-hoē, T.K.C. ê chi̍p-hoē kap kî-thaⁿ ū koan-hē Ki-tok-kàu ê chi̍p-hoē lâi siū chai-poê. án-ni hō͘ lán thang chai chit ê Ki-tok-kàu kàu-io̍k m̄ hān-tiāⁿ tī lé-pài-ji̍t ê Chú-ji̍t-o̍h á-sī lé-pài-tn̂g nā-tiāⁿ, chiū-sī kóng-khoah kàu tuì ka-têng tio̍h chò khí, āu-lâi tī lé-pài-tn̂g í-ki̍p tī ha̍k-hāu ê ki-koan, lâi chiām-chiām kóng-khoah chìn-pō͘ èng chiah ê gín-á ê tióng-sêng lâi kà-sī in chiap-siū lêng-sèng ê bí-niú, lâi poê-iúⁿ in ū lêng-sèng ê oa̍h-miā.
3. Beh án-choáⁿ kà.
oāⁿ oē lâi kóng sī beh ēng sím-mi̍h kàu-chhâi lâi kà. Koan-hē chit ê būn-tê si̍t-chāi chin toā būn-tê, tuì kong-ho̍k í-lâi, Kàu-io̍k-chhù ê tông-sū koè-khì iā ū chin chhut-la̍t lâi teh gián-kiù, ǹg-bāng ē thang thê-kióng lán ha̍p-ēng ê kàu-chhâi. Tī kū-nî 8 goe̍h tiong, tē 14 kài Sè-kài Ki-tok-kàu Kàu-io̍k Tāi-hoē chū-chi̍p tī Tang-kiaⁿ ê sî, tī thó-lūn gián-kiù ê tiong-kan, koan-hē chit ê kàu-chhâi būn-tê sī kî-tiong ê chi̍t ê iàu-kín ê būn-tê. Chiàu só͘ ē kì-tit, hit ê kiat-lūn iā sī ài phian-chhip ha̍p tī tē-he̍k-sèng só͘ khiàm-khoeh ê kàu-chhâi khah ē thang lī-ek só͘ khiàm-khoeh ê tâng-kang, thang khoài-khoài lo̍h-khì oa̍h-iōng, iā khah ē thang hō͘ gín-á thiaⁿ liáu khah khoài bêng-pe̍k lâi chiap-siū; in-uī kàu-io̍k hong-chiam tio̍h ū sek-èng, chiah ū hit ê hó hāu-kó.
Taⁿ tuì sin-nî khí, ū chiong Kàu-io̍k chhù só͘ hoat-khan ê "Ki-tok-kàu Kàu-io̍k " cha̍p-chì, oāⁿ chò kàu-chhâi tiong-sim ê khan-bu̍t, uī-tio̍h khah chē kàu-hoē ê hi-bōng, chiām-sî ū kap Tâi-pak Chú-ji̍t-o̍h Hia̍p-hoē kap Ka-gī Soan-tō-siā liân-lo̍k tit-tio̍h in lióng-pêng ê hó-ì, hoaⁿ-hí chiong in ê hó chhâi-liāu, chiū-sī kok-chè kàu-chhâi kap kim-kù kò͘-sū hō͘ lán lo̍h tī chit ê cha̍p-chì ê lāi-bīn. Hiān-sî ū hun chò 5 pan ê kàu-àn thang èng lán ê khiàm-khoeh. Só͘-í tī chit sî chioh chit ê choá-bīn ài kā in lióng-pêng toā-toā seh to-siā iā ǹg-bāng tuì kin-nî khí ē thang tit-tio̍h khah chē kàu-hoē lâi bé khì ēng, thang saⁿ-kap lī-ek. uī-tio̍h choá-kè khí nn̄g pái ê koan-hē, iū-koh choá-bīn ū khah ke-thiⁿ, só͘-í ko͘-put-chiong tio̍h koh khí 5 kak, chiū-sī muí-pún 250 Nā ē thang muí chi̍t ê kàu-oân ū chit pún sī chin lī-piān, chóng-sī nā uī-tio̍h keng-huì khah put-chiok ê sî,chì chió kok kho mā ē thang bé chi̍t pún lo̍h-khì lûn-liû lâi ēng. ēng liáu khoàⁿ tio̍h koh kái-chìn án-choáⁿ, chhiáⁿ to-to chí-kàu, thang hō͘ koh lâi ê Kàu-io̍k-chhù tâng-kang thang koh kiám-thó gián-kiù, ǹg-bāng āu-lâi ē ná chìn-pō͘ kàu khak-si̍t ē ha̍p lán ēng. án-ni toā pài-thok.
4. Beh ēng sím-mi̍h jī lâi kà khah hó?
Chiàu gû-kiàn tio̍h ēng goân-lâi Chóng-hoē só͘ teh kó͘-lē ê Pe̍h-oē-jī sī khah ū lī-ek: in-uī che sī pē-bó oē khah khoài bêng-pe̍k, iā khah ē siū kám-èng. ǹg-bāng ke tì-ì lâi kó͘-lē bat Pe̍h-oē-jī, thang khah khoài tit-tio̍h lī-ek.
5. beh án-choáⁿ kó͘-lē Chú-ji̍t-o̍h ha̍k-seng chhut-se̍k?
Tuì kuí-nî lâi ū tit-tio̍h Sun Bo̍k-su-niû ê hó-ì, kià chin-chē khah-phìⁿ (cards) hō͘ lán lī-iōng, che iā sī chi̍t ê kó͘-lē ê pān-hoat. Chóng-sī nā ē thang kap lán sìn Chú ê ka-têng liân-lo̍k, ǹg-bāng in chì-chió tī pài-la̍k àm kap in ê kiáⁿ-jî saⁿ-kap ka-têng lé-pài, soà liām kim-kù, lâi pī-pān gín-á ê sim-sîn soà kó͘-lē in tio̍h tiong-si̍t hù Chú-ji̍t-o̍h kap hiàn-kim. āu-lâi kàu-oân nā ē thang poah sî-kan khì ka-têng hóng-būn, hit ê hāu-kó tek-khak m̄-sī sió-khoá. Nā- án-ni liân-lo̍k kó͘-lē, goá siong-sìn hit ê chhut-se̍k ún-tàng ē ke chin chìn-pō͘.
6. Chheng siàu-liân chiām-chiām teh lī-khui, beh án-choáⁿ léng-tō?
Chit ê būn-tê sī hiān-sî Chú-ji̍t-o̍h phó͘-piàn só͘ tú-tio̍h ê būn-tê; in-uī che sī ū koan-hē it-poaⁿ ha̍k-hāu ê pó͘-si̍p kàu-io̍k kap pó͘-khò ê koan-hē, khah siông lé-pài-ji̍t iā soà tha̍k thàng-koè; uī-tio̍h án-ni gín-á soà tuì Chú-ji̍t-o̍h hòng-sù khì, kàu ji̍p chho͘-tiong á-sī kàu ko-tiong soà bô ài hù Chú-ji̍t-o̍h. Só͘-í lán tio̍h chhoē ki-hoē lâi kā in pó͘-kiù, in-uī chāi kok tē-hng hong-khì bô sio-siāng, tio̍h ài "kiàn ki jî chok"(見機而作). iā ū sî khui chheng siàu-liân ê chhun-lēng-hoē, á-sī hā-lēng-hoē lâi chō-chiū in. Nā án-ni chiah ê chheng siàu-liân tek-khak ē hoaⁿ-hí ióng-io̍k lâi chham-ka chiah tio̍h.
7. Kim-hō͘ Chú-ji̍t-o̍h beh án-choáⁿ chhiong-si̍t?
(1) Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân tīn-iông tio̍h kiông-hoà: ǹg-bāng khoàⁿ Pò ê hiaⁿ-ché hùn-khí hū-chek hoaⁿ-hí hiàn lín ê kang lâi chò Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân, ǹg-bāng kàu-oân tīn-iông ē chhiong-si̍t.
(2) Siat-pī tio̍h chê-pī: Kàu-ha̍k kap tiûⁿ-só͘, kàu-chhâi, í-ki̍p iōng-kū chin ū koan-hē; só͘-í tio̍h siat-pī hō͘ chiu-chì.
(3) Ū-soàn keng-huì: In-uī beh siat-pī tio̍h keng-huì, iā keng-huì tio̍h ū-soàn: nā ū ū-soàn chiah ū hit ê bo̍k-phiau thang kó͘-bú hiàn-kim. Nā ū án-ni ê kè-e̍k keng-huì ún-tàng bô khùn-lân chiah tio̍h.
Í-siōng hō͘ lán chò chham-khó, ǹg-bāng ē bêng-pe̍k chit ê Ki-tok-kàu kàu-io̍k oán-jiân chhin-chhiūⁿ hî-ùn lāi teh poê-iúⁿ hî-chai nnā ùn-khut ê siat-pī kò͘ hō͘ i oân-choân, koh ū tú-hó ê kang-lâng, gâu ēng tú-hó ê chu-liāu ióng-sêng, hit ê ùn-khut tek-khak beh tit-tio̍h toā siu-sêng.
Choè-āu kî-kiû Siōng-chú ê si-in, ín-chhoā lán tī kin-nî tiong só͘ tio̍h chìn-pō͘ ê lō͘-thêng, iā soà chiok-hok tī I ê sèng miâ só͘ siat kok kàu-hoē ê Chú-ji̍t-o̍h toā-toā heng-khí, nā chhiong-si̍t, gâu poê-iúⁿ Chú só͘ thiàⁿ ê sè-kiáⁿ lâi êng-kng I ê sèng miâ.
