社論
Ki-tok-kàu chú-gī ha̍k-hāu ê pún-chit.
Tân Bêng-chheng
1961年9月873期 3-5
Iâ-so͘ tī toē-chiūⁿ choè-āu ū bēng-lēng nn̄g hāng sū, chiū-sī "Soan-kàu"(Thài 28:19) kap "Kàu-io̍k"(Thài 28:20). Kin-á-ji̍t ê kàu-hoē kap bûn-bêng lóng sī tuì chit nn̄g hāng lâi hoat-tián ê. Kàu-hoē eng-kai ài khoàⁿ-tāng chit nn̄g hāng sū, m̄-thang phian-tiōng chi̍t hāng. Lán nā ài tiong-si̍t siú Iâ-so͘ ê bēng-lēng, eng-kai tio̍h lia̍h chit ê soan-kàu kap kàu-io̍k chò lán siū-thok ê tiōng-tāi jīm-bū. Lán ê kàu-hoē chun-siú chit ê bēng-lēng í-keng siat kuí-nā keng ê kàu-hoē ha̍k-hāu. Tī chiàn-āu koh ke kuí-nā keng toā-o̍h thêng-tō͘ ê kàu-hoē ha̍k-hāu, chiah chē ê kàu-hoē ha̍k-hāu, siat-sú nā ē thang ho̍k-heng chhin-chhiūⁿ khah chá hit khoán ê thoân-tō cheng-sîn, kin-á-ji̍t eng-kai ē thang sán-seng chí-tō hiān-tāi lán kok ê bûn-hoà ê jîn-bu̍t.
Tâi-oân tī Ji̍t-pún thóng-tī-hā sī siū kun-kok chú-gī kap ke̍k-toan ê kok-ka chú-gī hù-kok kiông-peng pún-uī ê kàu-io̍k. Kong-ho̍k āu í-keng kái-piàn bîn-chú chú-gī chò kàu-io̍k ê lí-liām. Chóng-sī kàu-io̍k kap keng-chè sī bô siāng, kap hiān-si̍t teh si̍t-hêng kàu-io̍k ê "lâng" ū ha̍p-gî bô ha̍p-gî ū chin toā koan-hē. Kàu-io̍k nā beh hō͘ i ta̍t-kàu sek-tòng iú-hāu, m̄-sī kan-ta khò kàu-io̍k chè-tō͘ ê kái-kek, koh-khah iàu-kín ê, chiū-sī ài khò kàu-io̍k-chiá ê jîn-keh, sek-kiàn, lêng-le̍k. Te̍k-pia̍t chit ê éng-hióng tō-tek kàu-io̍k chin toā,oāⁿ lâi kóng, chiū-sī lâng pí chè-tō͘ khah iàu-kín. Chiàn-chêng ê Ji̍t-pún kàu-io̍k ū 2 tiám ê chhò-gō͘, tē 1 tiám sī chhò-gō͘ tī kok-ka ê bo̍k-tek, tē 2 tiám sī chhò-gō͘ chiong í-keng chhò-gō͘ ê kok-ka bo̍k-tek lâi chò kàu-io̍k ê bo̍k-tek. Só͘-í i ê kàu-io̍k sī tiōng tī "kok-bîn" ê kàu-io̍k, m̄-sī tiōng tī "lâng" ê kàu-io̍k, ū kà-sī in chò "kok-bîn", bô kà-sī in chò lâng. Só͘-í in chiū chiong sió-ha̍k-hāu kái-oāⁿ chò kok-bîn ha̍k-hāu(chiàn-āu í-keng koh kái tò-tńg khì sió-ha̍k-hāu.) Kin-á-ji̍t lán ê kàu-io̍k sī chhái-iōng bîn-chú chú-gī, chóng-sī lán chai bîn-chú chú-gī ê ki-chhó͘ chiū-sī jîn-keh ê oân-sêng. Nā bô tāi-seng kái-chō kò-jîn ê tō-tek, chiū bô kái-kek chèng-tī ê ǹg-bāng. Chèng-tī kàu-io̍k sui-jiân iàu-kín, chóng-sī che sī kàu-io̍k ê chi̍t sió pō͘-hūn nā-tiāⁿ.
Chiàn-āu ê tō-tek kàu-io̍k si̍t-chāi thang iu-lū. Chheng siàu-liân ê hoān-choē ji̍t-ji̍t ke-thiⁿ, sèng ê tō-tek ji̍t-ji̍t hoè-toê. Te̍k-pia̍t kóng sī tō-tek ê iô-nâ ê ka-têng koan-hē, pē, (bó)-kiáⁿ, ang-bó͘, hiaⁿ-tī kan ê thoân-thóng-tek ê Jû-kàu tō-tek ná hong-hoè, pē-bó tuì kián-jî ê kàu-io̍k ná sit-lo̍h koân-ui, che kiám-chhái sī tuì ka-cho̍k chè-tō͘ hoè-chí só͘ tī, chit tiám sī goā-kok só͘ bô ê. Tī Tâi-oân ê chong-kàu á-sī kàu-hoē tuì siā-hoē kap ka-têng só͘ éng-hióng ê la̍t chin po̍h-jio̍k, peh-sìⁿ it-poaⁿ sui-jiân bē thang kóng ū hoán-tuì chong-kàu, chóng-sī tuì chong-kàu sī léng-tām, bô koan-sim. Só͘-í beh si̍t-hêng tō-tek kàu-io̍k tú-tio̍h chin toā ê khùn-lân. Chóng kóng, lán ê siā-hoē hiān-chāi ê cheng-sîn khoân-kéng tuì tō-tek kàu-io̍k chin put-lī, khang-pe̍h ê só͘-chāi iáu chin choē. Chong-kàu kap kàu-io̍k ê bo̍k-tek í-ki̍p sè-kài-koan lóng ū koan-liân-sèng. Te̍k-pia̍t chong-kàu sī tō-tek kàu-io̍k ê ki-chhó͘, tông-sî ē hō͘ kàu-io̍k koh-khah hoat-hui i ê hāu-kó, thang kóng kàu-io̍k ū chin toā kòng-hiàn tī kàu-io̍k. In-uī án-ni, Ji̍t-pún tī chiàn-āu í-keng jīm-sek chiàn-chêng só͘ chhái-iōng ê kàu-io̍k bo̍k-tek ū chhò-gō͘, taⁿ m̄-káⁿ koh khoàⁿ-khin chong-kàu kàu-io̍k, tī kàu-io̍k ki-pún-hoat tē 9 tiâu, koan-hē chong-kàu kàu-io̍k ê sū, te̍k-pia̍t ū kui-tēng kóng, "Kàu-io̍k siōng eng-kai ài chun-tiōng chong-kàu khoan-iông ê thài-tō͘ kap chong-kàu ê siā-hoē seng-oa̍h." M̄-nā án-ni, tuì kàu-hoē ha̍k-hāu ê chong-kàu kho-bo̍k (kà Sèng-keng) kong-jīm chò chiàⁿ-kho, chèng-sek ē ēng-tit kà Sèng-keng. Sèng-keng-kho ê kàu-oân chèng-hú chèng-sek sêng-jīn chò chong-kàu kho-bo̍k ê kàu-oân, hō͘ i ū bián-hí-chèng. M̄-nā án-ni, Bûn-pō͘-séng (Kàu-io̍k-pō͘) chhut kò-sī bēng-lēng kong-li̍p ê ha̍k-hāu kóng, "Kong-li̍p ha̍k-hāu sui-jiân bē tit si-hêng chong-kàu kàu-io̍k, chóng-sī kong-li̍p ha̍k-hāu ê kàu-siū, á-sī ha̍k-seng chū-tōng ài khui chong-kàu káng-ián-hoē, á-sī chong-kàu gián-kiù-hoē ê sî, bô teh ēng ê kàu-sek chīn-liōng ài poah hō͘ in sú-ēng."
Su-li̍p ê kàu-hoē ha̍k-hāu ē thang pó-liû si̍t-si chong-kàu kàu-io̍k ê chū-iû, hit ê lí-iû ū 2 tiám. (1) Chong-kàu ha̍k-hāu kap kong-li̍p ha̍k-hāu bô siāng, tuì kok-ka bô niá kong-huì lâi keng-êng.(2) Beh ji̍p, m̄ ji̍p sī tuì ka-tiúⁿ chū-iû soán-te̍k lâi koat-tēng, kok-bîn bô siū kiông-chè ji̍p su-li̍p ha̍k-hāu. Chóng-sī su-li̍p nā beh si̍t-si chong-kàu kàu-io̍k, hit ê chú-chí ài bêng-kì tī ha̍k-che̍k ê lāi-bīn, thang hō͘ beh ji̍p-o̍h ê lâng soán-te̍k, che sī in só͘ koan-sim ê. Su-li̍p ha̍k-hāu ū chong-kàu kàu-io̍k ê chū-iû sī hiān-hoat siōng só͘ pó-chiong ê sìn-kàu chū-iû ê chit9 hāng. Só͘-í lán tio̍h lâi oa̍h-iōng chit ê chū-iû koân, lâi oân-sêng Iâ-so͘ só͘ hù-thok lán ê sù-bēng.
Kàu-hoē ha̍k-hāu sui-jiân tuì ha̍k-seng ū kà it-poaⁿ ê ha̍k-sek kap kī-su̍t, iā ū si-hêng tō-tek kàu-io̍k, lâi khé-hoat lêng-sèng kap tô-iá jîn-keh. Chóng-sī chit khoán ê kàu-io̍k m̄-sī kàu-hoē ha̍k-hāu ê pún-chit siōng eng-kai chò ê choân-pō͘, m̄-sī chong-kàu ha̍k-hāu iā sī teh chò. Kàu-hoē ha̍k-hāu ê pún-chit sī chāi tī thoân-tō lâi kái-piàn jîn-keh ê chú-thé chò bo̍k-tek. Só͘-í kàu-hoē ha̍k-hāu choân-thé chiū-sī chiong thoân-tō kiù-lâng chò choè-ko hong-chiam lâi kiàn-tì. Tuì pún-chit lâi kóng hit ê siat-li̍p ê chiū-sī kàu-hoē, kàu-hoē ê thâu chiū-sī Ki-tok, oāⁿ oē lâi kóng, kàu-hoē ha̍k-hāu chiū-sī Ki-tok pún-sin só͘ siat-li̍p ê. Chóng kóng, uī-tio̍h thoân hok-im ê bo̍k-tek lâi chhòng-siat ê ha̍k-hāu, chiū-sī Ki-tok-kàu chú-gī ê ha̍k-hāu (kàu-hoē ha̍k-hāu). Hit ê choè-ko ê bo̍k-tek á-sī kun-pún hong-chiam, lóng sī koàn-thiat tī soan-kàu chit tiâu soàⁿ. Só͘-í Chóng-hoē ài siông-siông chai-iáⁿ hit keng ha̍k-hāu ê ūn-êng chōng-hóng, ài kiám-thó ū ha̍h tī thoân-tō bo̍k-tek ê ki-pún-soàⁿ á bô. Koh-khah iàu-kín ê, ài kā i chhui-chìn chí-tō, hō͘ i ē hû-ha̍p tī pún-lâi ê bo̍k-tek. Si̍t-chāi ê kàu-hoē ha̍k-hāu i ê kàu-chit-oân ê jīm-bēng , chí-tō, kam-tok, kàu-àn ê chok-sêng si̍t-si, ha̍k-seng ê chí-tō, kî-thaⁿ hāu-lāi lóng-chóng ê hêng-sū lóng ài ēng thoân-tō kiù-lêng choè-ko bo̍k-phiau chò in ê bo̍k-phiau lâi chìn-hêng.
Tuì téng-bīn só͘ kóng hō͘ lán chai, chong-kàu kàu-io̍k cháiⁿ-iūⁿ iàu-kín. Taⁿ lâi siá Ki-tok-kàu ê chong-kàu kàu-io̍k ê pún-chit sī sím-mih. Kàu-hoē ha̍k-hāu siat-li̍p ê-bo̍k-tek sī chāi tī soan-kàu, chú-chí sī thoân hok-im kiù-lêng, chí-ū kan-chiap keng-koè kàu-io̍k ê chhiú-toāⁿ lâi kà in ha̍k-sek kap kī-su̍t. uī-tio̍h thoân-tō kiù-lêng lâi keng-chok ín-chhoā kàu tī kàu-hoē, hō͘ in tuì Ki-tok keng-koè "lâng ê kek-bēng", tông-sî hêng sêng chi̍t ê "Ki-tok-tek ê lâng" (Ka-lia̍p-thài 4:19), oāⁿ oē lâi kóng, chiū-sī chiong ū nn̄g khoán sèng chit ê gín-ná(ē piàn chò Mô͘-kuí kiáⁿ ê guî-hiám-sèng kap ē piàn chò Siōng-tè ê kiáⁿ ê khó-lêng-sèng) iáu-boē hō͘ i piàn chò mô͘-kuí kiáⁿ ê í-chêng , chiū hō͘ i lâi piàn chò Siōng-tè ê kiáⁿ. Chit ê chiū-sī Ki-tok-kàu kàu-io̍k. Nā-sī it-poaⁿ ê ha̍k-hāu in sī tuì kàu-io̍k tô͘-bô͘ khé-hoat jîn-sèng ê oân-boán, tông-sî kàu siū ha̍k-sek kap kī-su̍t, tuì án-ni tô-iá in ê jîn-keh. Chit ê chiū-sī "hui Ki-tok-kàu chú-gī ha̍k-hāu" ê bo̍k-tek. Só͘-í kàu-hoē ha̍k-hāu m̄-sī kan-ta lia̍h kà siu-sin tō-tek lâi tô-iá jîn-keh chò kàu-gia̍h , koh-khah iàu-kín ê, chiū-sī chiong jîn-keh ê chú-thé kun-pún kā i kái-piàn chò sin ê lâng, chit ê chiū-sī kàu-hoē ha̍k-hāu ê pún-chit, iā sī chhòng-pān ê bo̍k-tek. Só͘-í Chóng-hoē ài jīm-sek ha̍k-hāu tuì thoân-tō ê sit8-chè chêng-hêng, put-sî ēng chin sek-tòng ê hong-hoat lâi chhui-chìn, kap chí-tō hō͘ i lâi ta̍t-tò hit ê bo̍k-tek. Nā án-ni, hit ê hāu-kó it-hoat ē koh-khah hoat-hui.
Hiān-sî lán kàu-hoē ha̍k-hāu ū kuí tiám ê khùn-lân.
(1) Chū chiàn-chêng só͘ si-hêng ê "Su-li̍p ha̍k-hāu kui-thêng" tē 8 tiâu (kui-tēng: Su-li̍p ha̍k-hāu bē ēng-tit chiong chong-kàu kho-bo̍k chò pit-siu kho-bo̍k. Hiān-chāi nā ū chong-kàu gî-sek bē ēng-tit kiông-pek ha̍k-seng chham-ka) kàu taⁿ iáu-boē siu-kái, só͘-í chong-kàu ha̍k-hāu siông-siông tú-tio̍h chē-chē ê khùn-lân.
(2) Beh tit-tio̍h jia̍t-sim ê Ki-tok-tô͘ ê kàu-su iáu sī khùn-lân. Lé-pài āu tī kàu-sek tuì chi̍t ê bô sìn-gióng ê kàu-su ê chi̍t kù oē ē éng-hióng hō͘ só͘ kóng ê lóng pìⁿ chò khang-khang. Ū sìn-gióng ê kàu-su, i tī kàu-ha̍k-siōng thoân-tō kám-hoà ê le̍k-liōng si̍t-chāi toā.
(3) Só͘-í chīn-la̍t lâi chhoē sìn-tô͘ ê kàu-su, tông-sî tuì chāi-chit bī sìn ê kàu-su thoân-tō iā sī iàu-kín. Só͘-í ū sî ài khui káng-ián-hoē lâi chai-poê in ê sìn-gióng, hō͘ in khah ū sù-bēng-kám (chhin-chhiūⁿ kū-nî tī Suī-huī só͘ khui 5 hāu liân-ha̍p ê lêng-siu-hoē)
(4) Ha̍k-seng tuì ha̍k-seng ê thoân-tō iā sī chin iàu-kín. Jia̍t-sim ê ha̍k-seng chò tiong-sim lâi cho͘-chit ha̍k-seng thoân-khè, gián-kiù Sèng-keng, sîn-ha̍k téng-téng.
(5) Ki-tok-tô͘ ha̍k-seng ê ji̍p-ha̍k iáu sī koè-thâu chió, ǹg-bāng ē ná ke-thiⁿ.
(6) Ha̍k-huì ū khah kuì, ǹg-bāng āu-ji̍t ū kái-siān ê ki-hoē.
Choè-āu hi-bāng Chóng-hoē tuì lâng, châi, la̍t, bo̍h-tit hun-soàⁿ, chi̍p-tiong lâi koan-sim kàu-hoē ha̍k-hāu ê thoân-tō, bô hō͘ sî-tāi éng-hióng, lâi ta̍t chhòng-siat ê bo̍k-tek.
Toā kàu-su Iâ-so͘ kóng, "Lí só͘ siúⁿ-sù goá chhut sè-kan ê lâng. In pún sī Lí ê, Lí ēng in siúⁿ-sù goá, in iā í-keng siú Lí ê tō-lí (Hān 17:6)." In pún sī Siōng-tè ê, Siōng-tè chiong in siúⁿ-sù hō͘ lán ê. Kàu-io̍k ê iàu-kín kap sù-bēng sī chāi tī chia.
Kiû Siōng-tè chiok-hok Tâi-oân só͘-ū ê kàu-hoē ha̍k-hāu, ē thang chhiat-si̍t lâi chīn Pē Siōng-tè kap Iâ-so͘ Ki-tok só͘ hù-thok ê jīm-bū sī só͘ ǹg-bāng.